رشد بی‌رویه انجمن‌های به‌اصطلاح خیریه در مازندران/سوءاستفاده ‌با دفترچه‎های رنگارنگ

به گزارش علویون؛ تشکیلاتی مردمی با عنوان بنیاد، مؤسسه، دفتر، مرکز و انجمن‌هایی که در قالب کمک به زوج‌های جوان، مستمندان، کودکان، بیماران، معتادان، زندانیان و معلولان با استفاده از مجوزهای قانونی و یا بدون مجوز فعالیت می‌کنند که اساس کار آنها، کمک به جامعه هدف است؛ این تشکیلات برای رسمی شدن فعالیت‌های خود، نیاز به مجوز دارند که دستگاه‌های مختلفی می‌توانند مجوز صادر کنند؛ در این میان ممکن است نبود نظارت و یا غیرتخصصی بودن آن بر سازمان‌های مردم‌نهاد ـ سمن‌ها ـ نیز به مرور زمان سبب انحراف شود، مثلاً سردرگمی مردم به‌دلیل وجود مؤسسات متعدد و بیش از حد در جامعه با توجه به حجم جمعیتی شهر، مشکل دیگری است که با صدور مجوزهای متعدد با آن مواجه هستیم.

در کنار این بی‌توجهی، مؤسسات غیرمجاز به قصد سوءاستفاده فرصتی به‎دست‌ می‌آورند تا با احساسات نوع‌دوستانه مردم بازی ‌کنند و با برگزاری مراسمی چون جشن ازدواج، نیکوکاری و ساخت صندوق‌های رنگارنگ، کمک‌های مردمی را به‌سوی خود جلب ‌کنند.

در استان مازندران هم شاهد افزایش بی‌رویه تعداد مؤسسات خیریه در سال‌های اخیر با عناوین‌ خاص هستیم که نشان از نظارت ضعیف دارد و در کنار آن نیز به دلیل برخی سوءاستفاده‌ها، باید از سهل‌انگاری در اعطای مجوز و از اعمال نکردن قوانین اداری سخت‌گیرانه نیز به عنوان سایر ضعف‌ها نام برد؛ جای تعجب دارد که اگر فردی هم برای دریافت مجوز از سوی مرجعی یا یک سازمان مجوزدهنده پاسخ مثبت نگیرد یا منع شود، مرجع ذی‌صلاح دیگری این مجوز را در اختیارش قرار می‌دهد.

* موسسات خیریه مردم‌نهاد متولی خاصی ندارند

«ع. عرفانی‌مقدم» یک شهروند بابلی در این‌باره به خبرنگار فارس گفت: ۴۰ سال است که در پاساژ مغازه دارم و مشغول کسب‎وکار هستم، اما اخیراً شاهد گدایی مدرن بدون نظارت دستگاه‌های اجرایی هستم.

وی افزود: مردم کشور ما از جمله مازندران مردمی نوع‌دوست هستند که براساس موازین الهی کمک به نیازمندان را امری دینی و اخلاقی می‌دانند و همواره در این عرصه از هیچ اقدامی فروگذار نیستند ما اخیراً شاهد حضور افراد بی‌شماری با قبوض رنگارنگ در مغازه‌ها، پاساژها و منازل مسکونی برای کمک به نیازمندان از سوی مؤسساتی با عناوین و موضوعات خاص هستیم.

این کسبه بازار خاطرنشان کرد: اگر نخواهیم به آنها کمک کنیم شب باید با عذاب وجدان بخوابیم و اگر بخواهیم به آنها کمک کنیم بیم آن می‌رود که گداپروری در جامعه رونق یابد.

«س. فدایی» یک شهروند بابلی نیز در این‌باره در گفت‌وگو با خبرنگار فارس، بیان کرد: حقیقتاً امروزه کم‌تر با گدایان خیابانی مواجه هستیم، اگرچه این امر نیز معضل بزرگی است که باید با آن برخورد قانونی شود تا چهره شهر نازیبا نشود.

وی با اشاره به اینکه آنچه امروزه مردم ما را کلافه کرده حضور افرادی است که به عناوین مختلف با ظاهری متشخص، اقدام به جمع‌آوری کمک برای نیازمندان می‌کنند، گفت: قبول داریم که بسیاری از مؤسسات کمک‌کار دولت برای رفع فقرزدایی جامعه هستند اما این واقعیت تلخ که افرادی نیز برای سود شخصی از نوع‌دوستی مردم سوءاستفاده می‌کنند، نیز کم نیستند.

فدایی ادامه داد: بسیار اتفاق افتاده که افراد نیازمند به بعضی از این مؤسسات خیریه مراجعه کرده اما به بهانه‌های مختلف از زیرپوشش قرار دادن آنها شانه خالی می‌کنند اما با دادن آمارهای غیرواقعی خود را موجه جلوه می‌دهند.

وی خاطرنشان کرد: امیدوارم متولیان امر در این حوزه ورود یافته و دست سودجویان را کوتاه کنند تا هم مؤسسات خیریه‌ای که قانون‌مند، بدون چشم‌داشت در این عرصه به یاری نیازمندان می‌آیند شناسایی شده و تقویت شوند و هم کسی جرأت سوءاستفاده از احساسات مردم را نداشته باشند که این امر سبب می‌شود مردم نیز کمک‌های خود را با اعتماد به مؤسسات مجاز بسپارند.

* چاپ قبض از سوی چاپخانه‌ها بدون دریافت مجوز

یکی از معضلاتی که در بخش مؤسسات مردم‌نهاد می‌توان به آن اشاره کرد، نبود نظارت بر چاپخانه‌ها و فقدان قانونی خاص در راستای دریافت مجوز برای صدور و چاپ قبوض به‌منظور دریافت کمک‌های مردمی است که موجبات تشکیل مؤسسات خیریه قلابی را فراهم می‌آورد که در برخی موارد، گزارشاتی از شهرهای مختلف مازندران مبنی بر سوءاستفاده از نام و آرم سازمان‌ها و نهادهایی چون کمیته امداد و بهزیستی، منتشر می‌شود.

دریافت کمک از سوی مؤسسه‌های مجاز و غیرمجاز از مغازه‌ها، محل کار و منازل با ارائه کارت شناسایی، به‌صورت اداری و حرفه‌ای درآمده است، این کار هرچند قانونی است و مؤسسات خیریه مجاز حق دارند با مراجعه به افراد خیر، کمک‌های آنها را وصول کنند ولی این شیوه از جمع‌آوری کمک‌های مردمی سبب اعتراض خود مردم شده‌ که به دلیل تلاش‌ها و نظارت‌های مقطعی و غیربازدارنده متولیان امر، ایجاد می‌شود.

* راه‌اندازی مؤسسه با دیدگاه کسب شغل

طبق اساس‌نامه راه‌اندازی مراکز و مؤسسات خیریه، نیاز است مؤسسان از تمکین مالی برخوردار بوده تا بتوانند تنها در راستای خدمت به خلق گام بردارند اما شاهد این هستیم که افراد بیکار و بدون سرمایه در جامعه، برای کسب درآمد به نیت به‌دست آوردن شغل و ایجاد اشتغال برای برخی افراد، مؤسسه‌ای را راه‌اندازی می‌کنند، برخی از این افراد سودجو هستند و با قصد سوءاستفاده، از قبال کمک‌های مردمی، به‌دنبال کسب مال هستند، حتی در برخی موارد این افراد سودجو با اسم مؤسسات خیریه حساب‌های بانکی خود را سر و سامان می‌دهند، در حالی که براساس قانون، هیئت مؤسس و هیئت مدیره به‌هیچ‌عنوان حق دریافت وجه نقد از مؤسسه را ندارند.

* برای هر مؤسسه خیریه تنها یک سازمان ناظر وجود دارد

نبود ناظر کافی از دیگر مشکلاتی است که در بخش سازمان‌های مردم‌نهاد وجود دارد؛ به‌عنوان مثال در شهرستان بابل، ۷۰ مؤسسه خیریه و سازمان مردم‎نهاد فعالیت دارند که مجوز خود را از مراجع ذی‌صلاح مختلف دریافت کرده‌اند، اما همه آنها توسط یک سازمان ناظر، نظارت می‌شوند و این امر سبب شده که مؤسسات غیرمجاز فرصت فاکتورسازی و چاپ قبوض برای فرار از دریافتی‌ها و پرداختی‌های خود را داشته باشند، در چنین شرایطی، نیاز است تا چند سازمان به‌طور همزمان بر عملکرد این مؤسسات نظارت دقیق داشته باشند.

* فعالیت‌های غیرمتعارف برخی مؤسسات را انکار نمی‌کنیم

نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: استانداری، فرمانداری و بهزیستی‌ از جمله مراجع صدور پروانه فعالیت سازمان‌های مردم‌نهاد هستند و خود نیز باید ناظر و مسئول باشند تا مؤسسات فعال، راه خطا را در پیش نگیرند.

علی فلاح اظهار کرد: قالب مؤسسات با رویکرد عام‌المنفعه و خیرخواهانه فعالیت می‌کنند و بیشتر نیز از مردم برای مردم کمک می‌گیرند.

وی بیان کرد: نمی‌توانیم منکر فعالیت‌های غیرمتعارف و سودجویانه برخی مؤسسات شویم؛ اگر آنها در مسیر سوءاستفاده از نیت‌های ارزشمند مردم حرکت کنند؛ نه‌تنها اعتماد مردمی را نسبت به خود از دست می‌دهند بلکه مردم را حتی نسبت به مؤسساتی که سال‌های سال است بدون هیچ چشم‌داشتی فعالیت دارند نیز دلسرد کرده و موجبات تردید جامعه نسبت به فعالیت‌های خیرخواهانه را گسترش می‌دهند.

نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد مازندران، تصریح کرد: ۴۰۰ سازمان مردم‌‌نهاد مازندران در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند که حدود یک سوم آن را مؤسسات خیریه تشکیل می‌دهند و قبول داریم که باید نظارت‌ها بیشتر شود.

* همه عواید مؤسسات خیریه باید به سود مردم باشد

فلاح درباره راهکار جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی برخی مؤسسات، خاطرنشان کرد: اگر مردم، به هر دلیلی نسبت به فعالیت برخی مؤسسات خیریه تردید دارند، قبل از آنکه وجهی را پرداخت کنند، با توجه به قبوضی که به آنها نشان داده می‌شود یا اطلاعاتی که از آنها دارند، می‌توانند به مراجع صدور مراجعه کرده و از صحت و سقم فعالیت‌های آنها آگاه شوند.

وی با بیان اینکه در گذشته و اکنون نیز با مؤسسات متخلف برخوردهای قانونی صورت گرفته است، گفت: انجمن‌هایی با عنوان حمایت از کودکان سرطانی، افراد دیابتی، هموفیلی، بیماران کلیوی، کمک به ازدواج جوانان و …، انجمن‌هایی باید باشند که تمام عواید دریافتی، به سود بیماران تمام شود و هیئت مؤسس به‌دنبال هیچ نفع شخصی نباشد زیرا همان‌گونه که از نام آنها پیداست؛ باید برای نیکوکاری و رساندن خیر به هم‌نوعان خود گام بردارند.

به گزارش فارس، از آنجایی ‌که مؤسسات خیریه مردم‌نهاد ارگانی غیردولتی بوده که تنها از سوی کمک‌های مردمی و خیران در راستای خدمت به نیازمندان با عناوین و حوزه‎های مختلف فعالیت دارند، برای کنترل و اعتمادسازی نیاز است از یک حساب برخوردار باشند و تنها از یک حساب بانکی با نظارت مراجع ذی‌صلاحی که به آنها مجوز فعالیت می‎دهند، کنترل شوند اما بعضی از مؤسسات از حساب‌های متنوع و متعدد در چند بانک استفاده می‌کنند، حساب‌هایی که نظارتی بر پرداخت‌های مردمی و دریافت‌های مؤسسه از آنها نیست.

گزارش از : مریم عبدی

منبع: فارس