توله یوزپلنگی که مادر شد/ امیدها برای افزایش جمعیت ۷۰قلاده ای یوزها

 ماده یوزپلنگ آسیایی که به همراه سه توله اش به سمت آبشخور میاندشت قدم برداشت، دوستداران حیات وحش را نیز چند قدمی به آینده این گونه امیدوار کرد. یوزپلنگی که جمعیت یوزآسیایی را از ۷۰قلاده فراتر برد تا به مرور در خطر انقراض دیگر توصیف این گونه جانوری نباشد. زادو ولد یوزپلنگ آسیایی حتی اگر گاه به گاه باشد ارزش بزرگی برای محیط زیست کشور به حساب می آید.یکی از نکات جالب این زادآوری اما این بود که یوزپلنگ ماده یکی از سه توله یوزپلنگی است که در سال ۹۱ متولد شده و در سال های ۹۱ و ۹۲ تصاویر متعددی از این توله در کنار مادر و خانواده اش به ثبت رسیده است.

یوزپلنگ آسیایی سالیان نه چندان دور در مناطق بیابانی کشورهای منطقه، از عربستان تا هندوستان زندگی می‌کرد. نتایج جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد که کمتر از ۷۰ یوزپلنگ تنها در ایران وجود دارد. یوزپلنگ آسیایی در رده بندی اتحادیه جهانی حفاظت در رده شدیدا در خطر انقراض جای دارد.

این گونه دارای سر کوچک، دست و پای بلند و کشیده، کمر باریک، سینه بزرگ، دم بلند و کلفت، گوش‌های کوچک و گرد، سطح بدن پوشیده از موهای نخودی رنگ تا زرد کم رنگ که در قسمت‌های زیرین بدن سفید می‌شود است. خال‌های کوچک، سیاه و توپر، دو نوار سیاه رنگ از گوشه چشم تا دهان (خط اشک) دارد. پنجه‌های آزاد با ناخن‌های غیرقابل جمع شدن آن یکی از مهمترین وجوه تمایز یوزپلنگ از سایر گربه سانان است. برای سریع دویدن تکامل یافته، به طوریکه سریع ترین پستاندار خشکی جهان نام گرفته است و از ۵۰۰۰ سال پیش توسط انسان برای همراهی در شکار تربیت می شده است.

توله یوزی که مادر شد

به گزارش دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران، دوربین های تله ای انجمن یوزپلنگ ایرانی در تابستان سال ۱۳۹۱ تصاویر شگفت انگیزی را از یک یوزپلنگ ماده و سه توله اش در مقابل آبشخوری در میاندشت به ثبت رساندند. بالاخره پایش علمی پناهگاه حیات وحش میاندشت به نتیجه ای باورنکردی رسیده بود. حضور سه توله یوز همراه با مادر! تصاویر متعدد در دو آبشخور در این منطقه نشان از سلامتی و شرایط جسمانی مناسب این توله یوزها داشت. این خانواده بصورت مداوم توسط دوربین ها تحت پایش بوده و تصاویر متعددی از آنان به ثبت رسید. همین موضوع به یکی از سوالات مهم کارشناسان پاسخ داد. یوز ماده همان توله یوزی بود که سال ۹۱امید انجمن یوزپلنگ آسیایی را زنده کرد.

اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۲ تصاویر جدیدی از یوز ماده و توله هایش در حالی به ثبت رسید که نشان می داد یوز مادر توله های خود را به خوبی بزرگ کرده توله یوزها کاملا رشد کرده اند و در چندماه پس از آن می بایست مادر خود را ترک می کردند. نتیجه بررسی خال ها در بخش پایش و پژوهش انجمن یوزپلنگ ایرانی نشان می دهد که یوزپلنگ ماده ای که اخیرا تصویربرداری شده است یکی از سه توله ای است که در سال ۱۳۹۱ به دنیا آمده است.

امروز خود این توله بزرگ شده و پس از رسیدن به سن بلوغ زادآوری کرده است. او هم مانند مادرش سه توله دارد ولی در محدوده ای متفاوت از مادر خود در سال های گذشته توله هایش را بزرگ می کند.

افزایش ۴۰درصدی وسعت زیست یوزپلنگ

زادو ولد یوزپلنگ مرهون تلاش هایی است که از طرف پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی برای نجات این گونه در حال انقراض صورت گرفته است. این پروژه از سال ۱۳۸۰ با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست و بخش برنامه ریزی برای توسعه سازمان ملل در حال اجرا است و هدف از آن نجات یوزپلنگ های آسیایی باقی مانده ای است که به شدت در خطر منقرض شدن هستند و اکنون تنها در ایران یافت می شوند.

بر اساس گزارش  پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی در اواخر دهه ۱۳۶۰ و با مشاهده يوز در منطقه نايبندان طبس انجام بررسي ها در اين منطقه از كشور توسط اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان بزرگ به طور مقدماتي آغاز و در اوايل دهه ۱۳۷۰ اين اقدامات بطور كاملاً جدي مورد تعقيب و بررسي قرار گرفت. سرانجام به مطرح شدن پروژه بين المللي حفاظت از يوزپلنگ آسيايي در سال ۱۳۷۵ انجاميد كه با همکاري سازمان حفاظت محيط زيست و اداره كل حفاظت محيط زيست خراسان (بزرگ) بالاخره مرحله اول طراحي اين پروژه در سال ۱۳۷۷ با اعتباري بالغ بر ۲۵ هزار دلار در سطح كشور به مرحله اجرا در آمد كه نتيجه آن تدوين “پروژه حفاظت از يوزپلنگ آسيايي” با اعتباري بالغ بر ۷۲۵ هزار دلار از سوي GEF و معادل آن توسط سازمان حفاظت محيط زيست در شهريور ماه ۱۳۸۰ شد.

پس از سال ها تلاش درحال حاضر، اطلاعات مستند بيشتري نسبت به آغاز پروژه در زمينه يوزپلنگ آسيايي در دسترس است که خود مي تواند طرح هاي مديريت و برنامه هاي عمل اين گونه را ارتقاء بخشد. گستره قطعي زيست يوزپلنگ از نظر وسعت بيش از%۴۰ افزايش يافته و درحال حاضر بيش از %۴۰ وسعت مناطق تحت حفاظت سازمان را تحت پوشش خود دارد. جمعيت يوزپلنگ که تا پيش از شروع پروژه به زحمت ۶۰ قلاده برآورد شده بود، امروزه اگر در بدبينانه ترين حالت افزايش نيافته باشد، برخلاف بيشتر پستانداران ايران که طي دهه گذشته به شدت کاهش جمعيت داشته اند، کاهش نيافته است.