ماجرای کتاب ابتکار که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند چه بود؟

رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس‌جمهور و اعضاى هیأت دولت‌ که ۴ شهریورماه ۹۴ به‌مناسبت هفتهٔ دولت برگزار شد، در بخشی از سخنانشان فرمودند:

«در همهٔ دنیا مراقبت از محصولات فرهنگی و کتاب و مانند این‌ها وجود دارد؛ کجای دنیا است که وجود نداشته باشد؟ یک‌جا را به من نشان بدهید. این خانم ابتکار اینجا حاضر است؛ خود ایشان به من گفت کتابی که ایشان نوشته بود، در آمریکا امکان چاپ پیدا نکرد؛ هیچ ناشری حاضر نشد -نه اینکه آن ناشر آن‌قدر تعصّب داشته باشد؛ نه، اگر کتاب پرفروشی باشد، هر ناشری می‌آید این کار را انجام بدهد؛ [بلکه‌] از ترس و از مراقبت- تا بالاخره در کانادا مثلاً فرض کنید یک ناشری را پیدا می‌کند و آن ناشر، آن هم به نظرم با ترس‌ولرز [چاپ کرد یا نکرد]؛ چون تفاصیلش را چند سال پیش ایشان می‌گفت، شاید جزئیّاتش یادم نمانده. این‌ها را بگویید تا این آقایان بدانند و بفه‌مند که این‌جور نیست که اگر ما جلوی کتاب را گرفتیم، فقط آقای جنّتی است که این کار را می‌کند؛ نخیر، در آمریکا هم همین کار می‌شود.»

ماجرا از این قرار بود که معصومه ابتکار به عنوان یکی از دانشجویان فاتح لانه جاسوسی، کتابی داشت که به گفته خودش هیچ ناشری در آمریکا حاضر به چاپ آن نشد؛ چرا که از عواقب بعدی آن می‌ترسیدند.

اما بالاخره وی کتاب را در خارج از آمریکا به چاپ می‌رساند. معصومه ابتکار بعد از مدت‌ها پیگیری بالاخره در سال ۲۰۰۰ کتاب خود را که روایتی شخصی از رخدادهای تسخیر لانه جاسوسی در کتابی با عنوان «Takeover in Tehran» در انتشارات «تالون بوکز» کانادا چاپ می‌کند و ترجمه فارسی این کتاب با عنوان‌ «گروگانگیری وجانشینان انقلاب» در سال ۱۳۷۹ توسط انتشارات اطلاعات در ایران منتشر شد.

به هر حال باید گفت جامعه ایران نیز همانند همه دنیا در حزه فرهنگ و هنر حساسیت‌های خاص خود را دارد و اما شیوه‌های عملی توقیف با یکدیگر تفاوت دارد.

دلیل عدم انتشار کتاب معصومه ابتکار در آمریکا نیز بر این اساس بوده است که شما ممکن است بتوانید در آمریکا کتاب خود را چاپ کنید اما شرکت‌های بزرگ توزیع کننده کتاب که در ظاهر خصوصی هستند، شما را در لیست سیاه قرار می‌دهند و هیچ شرکتی اجازه نمی‌دهد اثر به کتابفروشی‌ها راه پیدا کند و عملا کتاب در سیستم ممیزی هوشمند آمریکا با ممنوعیت روبرو می‌شود.

از سوی دیگر با سرچی ساده می‌توان فهمید که کتاب‌های زیادی در مدل‌های مختلف سانسور آمریکا قرار گرفته‌اند که با یک جستجوی ساده در فضای برخط با تعداد زیادی از کتاب‌های سانسور شده در آمریکا مواجهه خواهند شد.

در داخل کشور ایران نیز نظارت بر فرهنگ و محصولات فرهنگی و هنری باید حافظ ارزش‌های اسلامی و دینی باشد و از سوی دیگر لازم است با تعیین ضوابط موجود، هنر و هنرمند نیز ارج نهاده شده و محصول این‌ها نیز زمینه رشد و بلوغ در جامعه را فراهم سازد.