دفاعِ صداوسیما از سطحی‌نگری و سانسور اندیشه‌

قائم آنلاین،

شب گذشته (۲۱ شهریور)؛ شبکه دو سیما اولین قسمت از برنامه «جیوگی» را پخش کرد. طبق خبری که از سوی مسئولان این برنامه ارسال شد؛ قرار بود مسئله پدیده پاشایی و «تفاوت فرهنگ‌عامه با فرهنگ روشنفکری» بررسی شود ضمن اینکه گفته شده بود؛ بخش‌هایی از صحبت‌های یوسف اباذری نیز پخش خواهد شد.

اما جالب اینجاست که محوریت این برنامه تنها سخنان ناقصی از یوسف اباذری بود. یوسف اباذری در سخنرانی خود مرتضی پاشایی را خواننده مبتذل خوانده بود و صداوسیما تمام این بخش‌ها را سانسور کرد و حتی درباره نحوه‌ی چنین نشستی پیشینه‌ای ارایه نداد. درواقع این برنامه با تکه تکه کردن سخنرانی این استاد دانشگاه و پخش کردن بخش‌هایی از سخنانِ که او می‌گوید این مردم ابله‌اند یا این اتفاق مسخره است؛ او را محکوم کرد.

این درحالی‌ست که یوسف اباذری طی آن سخنرانی هشداری جدی به مردم داده بود. هشداری که نشانه‌هایش بیش از هر چیز در رسانه ملی دیده می‌شود. گسترش سطحی‌نگری، ارائه موسیقی عامه‌پسند و رواج فرهنگ سطحی از جمله نشانه‌هایی‌ست که در صداوسیما دیده می‌شود و مهم‌تر از همه سیاست‌زدایی.

اباذری در سخنرانی خود گفته بود: این آقایی که عکسش را اینجا زده‌اند و چراغ‌ها را تاریک کرده‌اند، یک خواننده پاپ بود و پاپ در سیر موسیقی، مبتذل‌ترین نوع موسیقی است. من موسیقی او را برای تحلیل به یک موسیقیدان داده‌ام؛ مبتذل محض است! ما پاپی داریم که پیچیده است. این ساده‌ترین، مسخره‌ترین، احمقانه‌ترین و بد‌ترین نوع موسیقی است. صدای فالش، موسیقی مسخره، شعر مسخره‌تر. بنابراین من چطور می‌توانم چنین چیزی را تحلیل نکنم؟

او درباره علت چنین تجمع گسترده‌ای اظهار داشت: در سال‌های اخیر هم حاکمیت و هم مردم دچار ترسی متقابل از یکدیگر شده‌اند. از این‌رو هم مردم و هم حاکمیت به سمت سیاست‌زدایی حرکت می‌کنند و در این فضا شخصی چون پاشایی به یک اسطوره و نماد تمرکز بر امور غیرسیاسی تبدیل می‌شود.

اباذری گفته بود: وقتی قرار است سیاست‌زدایی انجام شود، لاجرم چنین وقایعی پیش می‌آید. متوسل می‌شوند به خوانندگان پاپ برای اینکه جای سیاست واقعی را بگیرند.

این استاد دانشگاه، تشییع جنازه مرتضی پاشایی را با تشییع جنازه خواننده کوچه و بازاری زمان شاه مقایسه کرده و از حضور مردم و رفتار دولت و حوزه رسمی در مراسم تشییع و خاکسپاری پاشایی انتقاد کرده بود.

جالب‌تر اینکه در برنامه شب گذشته برنامه جیوگی؛ اباذری تبدیل به فردی متوهم شد که فکر می‌کند عده‌ای در اتاقی سیگار برگ می‌کشند و سلیقه مردم را می‌سازند. پس از تمام اینها؛ کلیپی از خوانده شدن ترانه‌های پاشایی توسط توده مردم پخش شد. این برنامه در این تصاویر موسیقی پاشایی را توانمند خواند زیرا توانسته با قشر عظیمی از جامعه ارتباط برقرار کند.

این برنامه که دائما از مصادره به مطلوب کردن سخنان دیگران انتقاد می‌کرد؛ در نهایت شهید آوینی را مقابل مرتضی پاشایی قرار داد. شهید آوینی طی سخنرانی درباره اینکه هنر باید برای مردم باشد صحبت کرده بود اما او هیچگاه به این مسئله اشاره نکرد که هنر را به قدری سطحی و مبتذل کنید که فقط هیجان را به میان توده‌ها ببرد. جالب اینکه این برنامه نیم ساعته با پخش ناقص صحبت‌های شهید آوینی؛ همه چیز را مصادره به مطلوب کرد تا دفاعی تمام قد از آنچه خود می‌خواست؛ انجام دهد.

در پایان؛ برنامه جیوگی تعدادی از مخاطبان را به بحث و گفت‌وگو پیرامون این مسئله دعوت کرد تا بازهم توده مردم را در مقابل تفکر اباذری قرار دهد. بحث‌هایی که در این بخش مطرح شد بخشی از مخالفان اباذری بودند و درواقع حتی کسانی که از اباذری حمایت کردند؛ وارد بحث دقیقی نشدند.

تئودور آدورنو درباره موسیقی عامه‌پسند می‌گوید: موسیقی عامه به مردم آرامش و فرج‌ه­ایی را که پس از تمام شدن “کارهای ماشینی” و سخت به آن نیاز دارند، می­‌دهد؛ دقیقا به این دلیل که دشوار نیستند؛ چون می­‌شود در حال بی‌‌توجهی هم به آن گوش کرد. مردم تا حدودی به این دلیل از موسیقی عامه لذت می­‌برند که سرمایه­‌داران این ذهنیت را به آن­ها القا می‌کنند و ظاهر مطلوب را به آن می­‌دهند. فرهنگ عامه ابزاری‌ست برای شکل دادن و پروراندن اعضای جامعه‌ای که تحت مدیریت کلان و کل گرایانه یا تمامیت‎خواه قرار دارد.

واضح است که چرا با گذشت نزدیک به یکسال از درگذشت مرتضی پاشایی؛ صداوسیما به حمایت از مرتضی پاشایی تخریب یوسف اباذری با سانسورِ حرف‌هایش پرداخته. درواقع مسئله به هیچ وجه اباذری یا پاشایی نیست بلکه در این بین یک اندیشه‌ی تخریب شده و از اندیشه دیگری به جامعه تحمیل و تزریق می‌شود.