نمی‌توانند زبان فارسی را آلوده کنند

قائم آنلاین،

حسن انوشه می‌گوید: اشتباه‌های عمدی رایج در زبان، اتفاق تازه‌ای نیست. پیش‌تر نیز جنبش‌های تغییر راه انداخته بودند، اما با این کارها نمی‌توانند زبان فارسی را آلوده کنند.

این پژوهشگر پیشکسوت و سرپرست گروه مؤلفان «دانشنامه ادب فارسی» در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات ایسنا، درباره‌ اشتباه‌های رایج زبانی گفت: اشتباه‌های رایج زبانی اتفاق تازه‌ای نیست. به عنوان مثال مدت‌هاست نویسندگان الف مقصوره را نادیده می‌گیرند یا برخی «س، ص و ث» را «س» می‌نویسند. در مورد «ز‌» و «ت» هم که حروف مشابه دارند همین‌ کار را انجام می‌دهند. پیش‌تر هم چنین کارهایی انجام می‌گرفت، اما هیچ‌وقت ماندگار نشد.

او در ادامه با بیان مثالی افزود: قبل از انقلاب برخی افراد اهل قلم چنین کاری انجام می‌دادند، البته این افراد که به آن‌ها اهل قلم می‌گویند چندان مایه‌ای هم نداشتند. افرادی همچون عباس نعلبندیان که چند سال پیش خودکشی کرد، چنین جنبشی‌هایی راه انداختند. البته این تغییرها تنها در مورد حروف انجام می‌شد و تغییر یا حذف در کلمات اعمال نمی‌شد. اما نباید به این کارها و جنبش‌ها اعتنایی کرد، این‌ها گرد و غباری هستند که به زودی می‌خوابند. این جنبش‌ها قابل اعتنا نیستند و نمی‌توانند زبان فارسی را آلوده کنند. این کارها مثل حباب روی آب هستند که به زودی از بین می‌روند.

انوشه درباره اشتباه‌های نحوی بیان کرد: درباره این اشتباه‌ها موارد استثنایی نیز وجود دارد و حتی در گفته بزرگان ادبیات همچون سعدی هم دیده می‌شود. سعدی کسی است که درباره او گفته‌اند «سعدی ملت را واداشته که مثل او سخن بگویند» اما او در شعری می‌گوید «به گدایی به روستا رفتند/ پسران وزیر ناقص‌عقل». او صفت و موصوف پسران ناقص‌عقل را باواسطه آورده است. همچنین منوچهری در شعر «نشستند زاغان به بالینشان/ چنان دایگان سیه‌ معجران» صفت را به سبک نحو عربی جمع بسته است، اما این موارد آسیب‌زننده نیست.

این فرهنگ‌نویس در ادامه اظهار کرد: استثنا همیشه وجود دارد. زمانی می‌توان گفت یک زبان آسیب می‌بینند که نحو آن دچار مشکل شده باشد. بارها دیده شده که استادان از نحو فارسی عدول کرده‌اند، اما هیچ‌کدام ماندگار نشده است. افرادی مثل طرزی افشار و فوق‌الدین یزدی سعی کردند از اسم، فعل بسازند. به عنوان مثال به جای ناهار خورده‌ایم، گفته‌اند «ناهاریدیم»؛ اما این کارها پا نگرفت و نتواستند ساختار زبان را عوض کنند. رضا براهنی نیز در شعری گفته «پشت پیانو می‌شوپند» یعنی موسیقی شوپن را می‌نوازد. البته این افعال یا این تغییرات در پیامک‌ها دیده می‌شود، اما قابل توجه نیست.

انوشه درباره‌ اشتبا‌ه‌های نحوی رایج در مطبوعات گفت: در مطبوعات امروز اشتباه‌های نحوی زیادی دیده می‌شود. مثل خرج کردن بی‌جا یا استفاده نابجای «را»، مثلا می‌گویند «من حسین و حسن که داشتند می‌رفتند را دیدم.» این اشتباهی است که از نادانی نویسنده سرچشمه می‌گیرد، اما آسیبی به پیکره زبان نمی‌زند.

او با اشاره به فعالیت تاثیرگذار فرهنگستان زبان و ادب فارسی بیان کرد: پاسداری از زبان و هر حرکت تأثیرگذاری در این حوزه کار فرهنگستان زبان است. آن‌ها سعی می‌کنند، البته تا حدی هم موثر بوده‌اند. اما باید در ابتدا رسانه‌های دولتی مثل تلویزیون و رادیو و مطبوعات به نثر معیار حرف بزنند و بنویسند و در ادامه تا اندازه‌ای این کار به گردن دانشگاه‌های معتبر که دانشکده ادبیات معتبر دارند، ‌است. وظیفه آن‌ها این است که حرف زدن به نثر معیار را رواج دهند و با آمریت دستور بدهند که مردم نثر معیار را حفظ کنند. فرهنگستان چنین کارهایی انجام می‌دهد که بی‌تأثیر هم نبوده است.

او در ادامه اضافه کرد: در زمان نصرالله پورجوادی مرکز نشر دانشگاهی کتاب‌هایی برای قواعد فارسی و رعایت نثر منتشر کرد. برخی افراد، شلختگی‌ را با نوآوری اشتباه می‌گیرند، اما نوآوری چیز دیگری است، که اگر این افراد اندیشه داشته باشند، قطعا به سمت این کارها نمی‌روند.