امیدواری به طنز سیاسی با طعم خندوانه

به گزارش قائم آنلاین،نمی‌شود سیاست را از زندگی مردم ایران خط زد. به خصوص وقتی پای طنز به میان بیاید. مردم ما در کوره راه سخت‌ترین بحران‌های سیاسی هم روحیه طنازی خود را حفظ کرده‌اند و به همین خاطر همیشه طنازانه‌ترین مطالب نیز ریشه‌ای در سیاست و فضای سیاسی و کلام و رفتار سیاست‌مداران دارد. این شب‌ها که مسابقه خنداننده برتر برنامه خندوانه هر شب مخاطب بیشتری را به تماشای شبکه نسیم مي‌کشاند و مخاطب گسترده‌اش را به خندیدن بیشتر میهمان مي‌کند هم مي‌شود رگه‌هایی از سیاست را در اجرای استندآپ کمدین های خندوانه دید.
با اینکه درصد بالایی از سوژه‌های مورد استفاده کمدین‌ها مسائل اجتماعی و خاطرات شخصی تشکیل مي‌دهد اما هر از گاهی هم گوشه‌ای از این سخنان طنز به سمت سیاست رفته است و هرچند خفیف و در کنایه بوده اما بازخوردهای جالبی نیز در فضای عمومی به همراه داشته است. سازندگان برنامه خندوانه با ذکاوت و مدیریت درست و به مدد تسط و هوشمندی رامبد جوان و البته زنده نبودن پخش برنامه توانسته‌اند همه چیز را در حد معتدل و مناسب حفظ کنند و بدون برانگیختن کوچکترین حساسیتی کار را پیش ببرند، این مسئله به خصوص برای مخاطبی که در یک جامعه سیاست‌زده به تماشای رسانه ملی با آن همه خط قرمز نوشته و نانوشته‌اش نشسته حساسیت‌های ویژه‌ای نیز به دنبال دارد.
این گوشه و کنایه‌ها پیش از این هم با حضور چهره‌های سیاسی و غیر‌سیاسی در خنداونه اتفاق افتاده بود. از کنایه اکبر عبدی به دولت تا شعر کلید امیرحسین مدرس و جمله جناب‌خان به او که با این شعر مي‌تواند رئیس‌جمهور شود!
اما اولین کسی که در این مسابقه با ارجاع مستقیم به یک چهره سیاسی در دور اول پای سیاست را به مسابفه خندوانه باز کرد شقایق دهقان بود که او را «خانم دهقان» تشویق مي‌کنند. او با نام آوردن از محمد‌جواد ظریف، وزیر امور خارجه دولت و اشاره طنز به مذاکرات هسته‌ای و ماجرای حالا دیگر به طنز آمیخته «هیچ وقت یک ایرانی را تهدید نکن!» آغاز‌کننده این مسیر بود.
دهقان که با پشت سر گذاشتن رضا شفیعی جم به دور دوم رسیده بود این بار در رقابت با علی مسعودی (مشهدی) یک موضوع ساده اجتماعی یعنی تفاوت‌های زن و مردها را دستمایه طنازی قرار داده بود و اشاره مستقیمی به سیاست نداشت اما در اولین لحظات برنامه و قبل از قرعه‌کشی بود که تنها بکار بردن یک جمله درباره رای آوردن خودش، ذهن حساس مردم را به یاد یک دیالوگ مشهور در سال ۸۸ انداخت که از شبکه بی‌بی‌سی پخش شده بود. جمله‌ای که به نظر مي‌رسید مهمترین استدلال مدعیان تقلب براثبات ادعای‌شان در انتخابات ریاست جمهوری بود و بعدها در فضای طنز به «نظریه داماد لرستان!» و «نظریه عروس آذربایجان!» معروف شد. این مسئله به خصوص برای کسانی که به دنبال چنین مسائلی هستند، طی روزهای بعد از آن بازخوردهای جالبی در شبکه‌های اجتماعی داشت.
شقایق دهقان گفت به بختیاری بودن خودش اشاره کرد و گفت که همسرش هم آذری است و اگر مشهدی‌ها به مسعودی رای مي‌دهند دیگرانی هم هستند که با همین ملاک به او رای بدهند. پیش از او البته نادر سلیمانی هم سعی کرده بود با پر‌رنگ کردن آبادانی بودن خودش و استفاده از شال تیم صنعت نفت آبادان توجه همشهری‌هایش را به خود جلب کند.
علیرضا خمسه دومین کسی بود که در استند‌آپ دور از انتظار و البته نا‌امید‌کننده‌اش با موضوع «خر» اشاره‌ای هم به نقش شیر خر در وزیر شدن یکی از سیاست‌مداری دوره اصلاحات داشت. ماجرای نوشیدن شیر خر توسط یکی وزرای دوره اصلاحات که اتفاقا سر از دامن مخالفان جمهوری اسلامی در لندن در آورد و آنتن بی‌بی‌سی را برگزید مربوط به همان دوره بود که وی در مصاحبه‌ای به مسئله خوردن شیر خر در دوره کودکی اشاره کرد و بازخوردهای طنز زیادی هم در رسانه‌ها داشت.
امیر‌مهدی ژوله طنز‌نویس و طنز‌پرداز تا الان آخرین چهره‌ای است که در رقابت با امین حیایی حتی نام سیاست و سیاست‌مدارها را آورد اما با زیرکی از کنار آن گذشت و به نوعی نشان داد که هنوز زمان مناسبی برای طنز‌پردازی درباره فضای سیاسی کشور در رسانه ملی نیست.
رقابت ژوله و حیایی البته حاشیه‌های دیگر از جنس سیاسی هم در فضایی خارج از برنامه خندوانه داشت. به خصوص وقتی یکی از کاریکاتوریست‌ها با درج پستی در صفحه شخصی خود با استدلال اینکه امین حیایی در فلان فیلم سینمایی که خلاف نظر او بوده حضور داشته و بازی کرده است نباید به او رای داد و از مخاطبینش خواست به دوستش امیر‌مهدی ژوله رای بدهند. هرچند این پست از صفحه کاریکاتوریست مذکور حذف شد اما نشان داد عده‌ای هستند که به دنبال ایجاد حاشیه و برداشت سیاسی از هر اتفاقی هستند و نمی توانند بدون عینک سیاست‌زدگی و اختلاف‌افکنی، حتی به پدیده‌ای مثل خندوانه نگاه کنند که مهمترین هدفش شاد کردن مردم ایران و کم کردن فاصله‌ها است نه مخالف‌خوانی.
با تمام این اوصاف چنین به نظر می‌رسد که صدا‌و‌سیما آرام‌آرام باید فضا را برای ساخت و پخش طنزهایی با درون مایه‌های سیاسی و انتقادی بیشتر باز کند و اجازه بدهد مردم از زاویه طنز مسائل سیاسی را به نظاره بنشینند. به نظر می‌رسد چنین اراده‌ای در صدا‌وسیما وجود داشته باشد اما بزرگترین مانع کم تحمل بودن مسئولین دولتی و کم‌ظرفیت بوده اهل سیاست در مقابل طنز است که باید برای آن فکری کرد. با برخوردهایی که طی این مدت از سوی دولت با برنامه «خنده بازار» و آیتم طنز خبری «صرفا جهت اطلاع» و «حساس نشو» صورت گرفت بعيد به نظر مي‌رسد این مانع به این زودی‌ها قابل حل باشد. (فردا)