فیلمبرداری فیلم محمد رسول‌الله ص چگونه انجام شد؟

به گزارش قائم آنلاین، این اثر در روزهای پایانی سی و سومین جشنواره فیلم فجر برای تعدادی محدود در سینما فرهنگ تهران به نمایش درآمد و این «مخاطبان خاص» هم دیدگاه‌های متفاوتی داشتند. حالا این فیلم تاریخی-‌مذهبی در اکران قرار دارد و «تجارت فردا» برای بررسی ابعاد فنی این پروژه بزرگ سینمایی با احمد کاوسی که در این اثر جهانی در کنار استرارو، فیلمبردار ایتالیاییِ اسکاری حضور داشت، درباره ابعاد مختلف فنی این پروژه و تفاوت کار طرف‌های خارجی با عوامل ایرانی گفت‌وگو کرده که در ادامه می‌آید.

 پروژه سینمایی محمد با همکاری چند گروه متخصص خارجی ساخته شد، شما در این پروژه به عنوان دستیار فیلمبردار حضور داشتید. همکاری با گروه‌های اروپایی در این فیلم چه دستاوردهایی داشت؟
پروژه محمد در سطح و اندازه‌های جهانی ساخته شد. البته که نیروهای ایرانی که برای این فیلم کار کردند، توانمند بودند اما به هر حال از یک گروه ایتالیایی برای فیلمبرداری و تدوین این پروژه استفاده شد که سرگروه آن «ویتوریو استرارو» بود. استرارو فیلمبرداری بود که هم جایزه اسکار را در کارنامه خود داشت و هم یک چهره جهانی قابل قبول از نظر کیفیت آثاری که کار کرده بود، داشت. حضور این گروه خارجی باعث کیفیت پلان‌ها و میزانسن‌ها شد.

  تجربه همکاری با استرارو می‌تواند اتفاق جالبی برای هر فیلمبرداری در دنیا باشد. از این همکاری بگویید.
استرارو قبل از شروع کار در پروژه محمد اعلام کرده بود افرادی که وارد این پروژه می‌شوند باید دارای توانایی قابل قبولی از لحاظ تکنیکی باشند و بتوانند سطح توانمندی کار خود را در این پروژه نشان دهند. برای من خوشحال‌کننده بود که در این پروژه و کنار استرارو حضور داشتم و از تجربیات او استفاده می‌کنم. همکاری با او تجربه خوبی بود. استرارو با هفتاد و چند سال سن خیلی باانرژی در این پروژه کار می‌کرد. از صبح که در صحنه فیلمبرداری حاضر می‌شد تا پایان فیلمبرداری با‌انرژی بود. این میزان انرژی ایشان برای ما جالب بود و روی ما هم تاثیر می‌گذاشت. وقتی می‌دیدیم استرارو از آن طرف دنیا با مذهبی متفاوت برای کار در این پروژه حاضر شده و تا این حد انرژی برای این کار می‌گذارد، به نظرمان زیبا می‌رسید. این کار تجربه خوبی بود.

 هنگامی که خبر ساخت پروژه سینمایی محمد با بهره‌گیری از گروه‌های خارجی منتشر شد، برخی از سینماگران به این خبر واکنش نشان دادند که مگر ما در ایران نیروی متخصص و توانمند نداریم که از کشورهای دیگر برای این کار کمک می‌گیرند؟ حالا که پروژه تمام شده فکر می‌کنید اگر این پروژه فقط به دست ایرانی‌ها ساخته شده بود، محمد به همین میزان موفق بود؟
 فکر می‌کنم اگر کار به دست نیروهای ایرانی سپرده شده بود باز هم می‌توانست موفقیت‌آمیز به پایان برسد. این پروژه می‌توانست از متخصصان خارجی کمک بگیرد نه اینکه اصل کار را به دست آنها بسپارد. به هر حال این فیلم پخش جهانی دارد و همه دنیا آن را می‌شناسند، استفاده از گروه تدوین و فیلمبرداری پیشرفته دنیا نوعی پشتوانه فیلم محسوب شد. اگرچه نیروهای داخلی هم قابلیت کارهای بزرگ را دارند.

شنیده شد میزان کار ایرانی‌ها و اروپایی‌ها در فیلم به یک اندازه بود، اما دستمزد طرف خارجی بالاتر بود.
البته که قرارداد ایتالیایی‌ها خیلی بهتر از ایرانی‌هایی بود که در این پروژه حضور داشتند.

  همکاری اروپایی‌ها و ایرانی‌ها در یک پروژه سینمایی چه چالش‌هایی داشت؟
 همکاری با گروه ایتالیایی سخت شروع شد و آغاز خوبی نداشت، چون اعتماد گروه خارجی به نیروهای ایرانی ضعیف بود. البته این طبیعی است. حتی وقتی در ایران هم با گروه‌هایی که از قبل شناخت چندانی روی آنها نداریم، کار می‌کنیم، اوایل همکاری سخت جلو می‌رود. کم‌کم تسلط کار افراد مشخص می‌شود و اعتماد شکل می‌گیرد. استرارو و گروه ایتالیایی او هم وقتی مدتی با نیروهای ایرانی کار کردند، متوجه سطح توانایی ما شدند و اعتمادشان جلب شد. بعضی از تجهیزاتی که این گروه با آن کار می‌کردند در ایران نبود و خودشان وارد کردند. طبیعی بود که ما با آن تجهیزات آشنایی نداشته باشیم، اوایل کار کردن با آنها برای ما سخت بود اما نیروهای ایرانی پس از مدتی کوتاه با این وسایل آشنا شدند و اعتماد گروه خارجی جلب شد.

 چه تجهیزاتی برای این فیلم با گروه ایتالیایی وارد شد؟
وسیله‌ای مثل «تکنو کرین» که در فیلمبرداری استفاده می‌شود و در جذابیت تصاویر این فیلم تاثیر مهمی داشت. استفاده از این وسایل پیشرفته بود که پلان‌ها و میزانسن‌ها را متفاوت می‌کرد.

گفته می‌شود این فیلم با شیوه‌های مدرن فیلمسازی جهان ساخته شده، یعنی فقط استفاده از تجهیزات پیشرفته جهانی بود که سطح کار گروه ایتالیایی را با ایرانی‌ها متفاوت کرده بود؟
البته که فقط استفاده از این ابزار و تجهیزات نبود که فیلم را متفاوت و مدرن کرد، چون این تجهیزات چیزی نبود که ایران نتواند آنها را وارد کند یا نیروهای ما نتوانند با آن کار کنند، بلکه سلیقه و سطح دانشی که افراد و گروه‌های خارجی در این پروژه داشتند باعث پیشرفت کار شد.

 شما مدت زیادی را در این پروژه همکاری داشتید، چه موردی را در کار نیروهای خارجی به نسبت ایرانی‌ها متفاوت دیدید؟
 هر فردی در یک گروه به صورت جداگانه کارش را انجام می‌داد و فقط روی کار خودش تمرکز می‌کرد. مثلاً کسی که برای کار در یک شاخه از جلوه‌های ویژه آمده بود فقط در زمینه کاری خودش فعالیت می‌کرد و در امور دیگر اظهارنظر نمی‌کرد، همه گروه توسط یک سرگروه هدایت می‌شد که این نظم خاصی به کار می‌داد. اما در ایران شیوه کاری متفاوت است و هر فردی ممکن است در چند زمینه همزمان فعالیت کند. من با تجربه‌ای که در این پروژه دارم می‌توانم به جرات اعلام کنم که ما در ایران نیروهای متخصصی داریم که می‌توانند خیلی موفق‌تر از نیروهای خارجی در این زمینه‌ها کار کنند و قابلیت کاری بیشتری دارند. تنها تفاوت کاری که ایرانی‌ها با اروپایی‌ها داشتند در این بود که کار آنها از هم تفکیک شده بود. به‌طور کلی سطح کاری آنها در حدی نبود که ما در ایران نتوانیم در آن اندازه کار کنیم. ابزاری هم که در اختیارشان بود در حدی نبود که ما نتوانیم آنها را وارد و از آن استفاده کنیم. آن تجهیزات فقط کمک می‌کرد که ما تصاویر زیباتری داشته باشیم. مثلاً استفاده از وسیله‌ای مثل «تکنوکرین» پس از فیلم محمد در سینمای ایران رایج شد و الان فیلمبرداران ایرانی کاملاً به آن مسلط شده‌اند.

 فکر می‌کنید چه موردی باعث بروز این تفاوت در سطح کاری ایران و اروپا در پروژه‌های سینمایی شده؟
 من فکر می‌کنم کمبود تجربه باعث تفاوت کاری ما با کشورهای پیشرفته در زمینه تکنیک‌های سینمایی است، چون برای استفاده از ابزار جدید باید تجربه لازم را دارا بود. مثلاً بپذیریم که سطح کار جلوه‌های ویژه در سینمای ایران ضعیف است در حالی که کارهایی که کشورهای خارجی در این زمینه انجام می‌دهند، غیرقابل باور است. شاید نیروهای ایرانی هم اگر تجهیزات لازم و استادان مناسبی در اختیار داشته باشند، سطح کارشان خیلی قوی‌تر از کار اروپایی‌ها باشد. اما متاسفانه چون تجربه و نیروی انسانی کافی در سینمای ایران وجود ندارد، تهیه‌کننده‌ها هم برای وارد کردن تجهیزات، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند که از این طریق عده‌ای توانمند شوند و بتوانند کار جلوه‌های ویژه میدانی و بصری خاصی را انجام دهند.

 جلوه‌های ویژه‌ای که در فیلم استفاده‌شده در ایران گرفته شد؟

توضیحات اولیه جلوه‌های ویژه این فیلم در ایران داده می‌شد، اما کلیت کار در کشور ایتالیا توسط شخصی به اسم پائولو انجام گرفت. ایشان نیروها را در ایران راهنمایی می‌کردند، کارهای اولیه جلوه‌های ویژه در اینجا گرفته می‌شد، اما قسمت اصلی کار در ایتالیا انجام شد. جلوه‌های ویژه این کار به این دلیل که در ایتالیا انجام شد، سطح قابل قبولی دارد، اگر این کار در داخل انجام می‌شد نمی‌توانست در این سطح از کیفیت قرار بگیرد.