درمان ناباروری «لوکس» است؟

سیدعلی آذین در گفت و گو با ایسنا با اشاره به روند رو به رشد سالمندی در کشور، اظهار کرد: طی نیمه دوم دهه ۶۰ و دهه‌های ۷۰ و ۸۰ به دلیل پیش بینی عدم هماهنگی منابع با نرخ رشد جمعیت، تلاش شد سیاست‌های جمعیتی به سمت جمعیت کمتر پیش رود؛ اما ادامه این روند ممکن بود در دهه‌های آینده با جمعیتی نسبتا سالمند روبرو شویم. در کنار اقدامات فرهنگی که برای تشویق فرزندآوری در حال انجام است و باید پیگیری شود، اما متاسفانه بخشی از خدمات تنظیم خانواده که سابق در سیستم مراقبت‌های اولیه به مردم ارائه می‌شد، حذف شده است؛  این موضوع صرف نظراز اینکه منافی حقوق باروری افراد است، باعث می‌شود برخی شاخص‌هایی که نظام سلامت چند دهه برای به دست آوردن آن تلاش کرده به شکل جدی تهدید شود؛ مثل ایجاد بارداری‌های ناخواسته و مرگ و میر مادران و نوزادان.

وی همچنین اضافه کرد: به نظر می‌رسد به جای این که برای افزایش جمعیت به حذف برخی خدمات اقدام کنیم، بهتر است در کنار فرهنگسازی، روی راهکارهایی مثل درمان زوج‌های نابارور تمرکز شود. از آنجا که شواهدی مبنی بر ناباروری یک زوج از هر پنج زوج ایرانی وجود دارد، نمی‌توان از کنار این موضوع به سادگی گذشت. دسترسی به خدمات حوزه سلامت باروری از جمله تنظیم خانواده جزو حقوق زوجین است، اما از طرف دیگر  نمی‌توان نسبت به مشکلات آنها در خصوص فرزنددار شدن بی‌تفاوت باشیم و بیمه‌ها نیز در این خصوص مسئولیتی نپذیرند.

رئیس پژوهشگاه ابن سینا با بیان اینکه اگر رشد در جوامع به صورتی کنترل شود که در نهایت طی چند دهه شاهد کاهش نیروی جوان در کشور باشیم، در آینده برای کشورها مشکلاتی ایجاد می‌شود، افزود: جوامع مختلف در طول تاریخ به لحاظ تغییرات جمعیتی مسیرهای پر فراز و نشیبی را طی کرده‌اند. با توجه به کنترل بیماری‌های حاد و کشنده به خصوص بیماری‌های عفونی، رشد جمعیت طی قرون اخیر افزایش یافت و باعث شد در یکی دو قرن اخیر با افزایش جدی جمعیت در جهان مواجه باشیم. بسیاری از کشورها با توجه به پیشرفت‌های پزشکی و فناوری خود توانستند روش‌هایی را به کار گیرند که این رشد نامتناسب کنترل شود.

وی افزود: ما باید در عین حال که مراقب هستیم زوجین درگیر فرزند ناخواسته‌ای نشوند و زندگی آنها با چالش موجه نشود، سرمایه‌گذاری خود را روی زوج‌هایی داشته باشیم که خودشان مشتاق این فرزند هستند، اما گاهی به دلیل محدودیت مالی مجبور می‌شوند از فرایند درمان خارج شوند. اگر آنها را با حمایت‌های نظام سلامت در مسیر درمان نگهداریم و از طرفی مراکز درمانی استاندارد با نیروی انسانی متخصص داشته باشیم، راه منطقی‌تری خواهد بود و با تامین حقوق باروری افراد هم جهت است.

آذین ضمن اشاره به امکان دریافت خدمات درمان ناباروری در مراکز درمانی دانشگاهی، ادامه داد: در حال حاضر دانشگاه‌های علوم پزشکی همکاری خوبی با زوج‌های نابارور دارند، ولی محدودیت‌هایی نیز در این زمینه وجود دارد. به همین دلیل باید مراقب باشیم ارائه خدمت در سیستم دانشگاهی که با تراکم مراجعه کننده روبرو است، به کیفیت خدمات آسیب نزند. باید تلاش شود همان استانداردهایی که در بهترین مراکز درمان ناباروری رعایت می‌شوند، در این مراکز نیز مد نظر قرار گیرند. در برخی مراکز دانشگاهی تا یک نوبت مداخلات درمانی کمک باروری به صورت رایگان انجام می‌شود، اما بسیاری از زوج‌ها با همان اقدام اول باروری را تجربه نمی‌کنند و کماکان مترصد ادامه درمان هستند.

به گفته وی، مراکز درمان ناباروری در دو دهه اخیر از لحاظ کمی رشد چشمگیری در بیمارستان‌ها و مراکز خصوصی و دانشگاهی داشته‌اند، اما عمده محدودیت این است که این درمان‌ها با توجه به نوع فناوری مورد استفاده و داروهای آن گران هستند.

آذین تاکید کرد:  نظام بیمه باید همیاری بیشتری در این زمینه داشته باشد تا زوج‌ها از امکانات خوبی که در بخش خصوصی وجود دارد، استفاده کنند. این حمایت‌ها باعث می‌شود بسیاری از بودجه‌هایی که صرف اقدامات کم تاثیر برای تغییر تصمیم مردم برای فرزنددار شدن می‌شود، به سمت زوج‌های مشتاق فرزند برود.

رئیس پژوهشگاه ابن سینا با بیان اینکه در حال حاضر درمان ناباروری در بخش خصوصی به جز برخی موارد تحت پوشش بیمه نیست، ادامه داد:  بیمه‌ها حتی اگر تنها داروهای درمان ناباروری را پوشش دهند باز هم بار بزرگی از روی دوش زوج ها برداشته می‌شود.

وی در پایان صحبت‌هایش گفت: زمانی ارائه این خدمات جدید محسوب می‌شد و گستردگی زیادی نداشت، به همین دلیل بیمه‌ها توانستند آن را نادیده بگیرند و به نوعی لوکس تلقی کنند. ولی تقاضا برای این درمان‌ها امروز کاملا متداول است و امکان ارائه آن در بیشتر  استان‌های کشور وجود دارد. همچنین به دلیل سیاست‌گذاری جمعیتی جدید در کشور این وظیفه برای بیمه‌ها بسیار سنگین‌تر می‌شود.