شرط رسیدن به عظمت و بزرگی از دیدگاه امام حسن(ع)

هنگامی که امام حسن علیه‌السلام به دنیا آمد رسول اکرم (ص) در سفر بودند و امیرالمؤمنین(ع) و فاطمه(س) چشم به راه بازگشت. ایشان پیامبر پس از مراجعت از سفر، طبق معمول ابتدا به خانه فاطمه علیها‍سلام وارد شد. هنگامی که خبر تولد نوزاد را به ایشان دادند، شادمانی وجود حضرت را فرا گرفت.

ماجرای نامگذاری امام حسن(ع)

هنگامی که کودک را نزد پیامبر (ص) آوردند، حضرت رو به علی(ع) کرده، فرمود: «آیا او را نام گذاری کرده‌ای؟» عرض کرد: «من در نام گذاری وی بر شما پیشی نمی‌گیرم». رسول خدا(ص) فرمود: «من هم در نام گذاری بر خداوند سبقت نمی جویم». در این هنگام جبرئیل از آسمان فرود آمد و از سوی خدای متعال به وی تهنیت گفت و سپس اظهار داشت: «خداوند تو را فرمان داده که نام پسر هارون، «شبر» را بر او بگذاری». حضرت فرمود: «زبان من عربی است». جبرئیل عرض کرد: نامش را «حسن» بگذار و پیامبر (ص) او را «حسن» نامید.

کنیه و القاب امام حسن مجتبی(ع)

کنیه آن حضرت «ابومحمد» بوده است. جد بزرگوارش او را «ابومحمد» خطاب می‌کرد و کنیه دیگری برای آن حضرت ذکر نشده است.

اما برخی از القاب آن حضرت بدین شرح است: زکیّ، مجتبی، سیّد، تقی، نقی، طیّب، ولی و برّ مشهورترین این القاب، مجتبی و تقی است و نیز سیّد، که پیامبر اکرم (ص) امام حسن(ع) را بدان ملقب فرموده‌اند.

ریحانه رسول خدا (ص)

می توان گفت بهترین و شادترین دوران زندگانی امام حسن(ع) همان دورانی است که با رسول گرامی اسلام (ص) گذشت. امام حسن(ع) حدود هفت سال و شش ماه از عمر شریفش را در کنار جد بزرگوارش سپری نمود و از محبت های بی دریغ و بسیار ایشان بهره برد.

علاقه و محبت پیامبر (ص) به امام حسن و حسین(ع) به جایی رسیده بود که آن دو کودک را «ریحانه» می‌خواند و در جواب یکی از صحابه که عرض کرد: «ای رسول خدا، آیا ایشان را دوست داری؟»، فرمود: «چگونه ایشان را دوست ندارم این دو تن گل‌های خوش بوی من از دنیا هستند و من آن دو را می‌بویم»، و همین مضمون را درباره امام حسن(ع) فرمودند: «به راستی که او گل خوش بوی من در دنیاست و به راستی که این پسر من سیّد و آقاست».

شأن و مقام امام حسن(ع) در کودکی

بزرگی منش و سترگی روح آن امام، چندان بود که پیامبر ارجمند اسلام (ص) او را با کمی سن، در برخی از عهدنامه‌ها گواه می‌گرفت. آن گاه که پیامبر به امر خدا، با اهل نجران، به مباهله برخاست، امام حسن و امام حسین و حضرت علی و فاطمه علیهم‌السلام را نیز به فرمان خدای، همراه خویش برد و آیه تطهیر در پاک دامنی آن گرامیان فرود آمد.

شباهت به رسول خدا (ص)

حضرت امام حسن(ع) از نظر صورت و سیرت در بین ائمه اطهار(ع) شبیه‌ترین آنان به رسول گرامی اسلام (ص) است. وقتی امام حسن(ع) به دنیا آمد شباهت بسیاری به جد بزرگوارش داشت و این شباهت بعدها در چهره، رفتار و گفتار آن حضرت بیشتر نمایان شد. علاوه بر چهره جذاب و نورانی، راه رفتن و صحبت کردن حضرت نیز مانند پیامبر (ص) بود. حُسنِ خلق، کرامت، جوان مردی، یتیم نوازی و دیگر سجایای اخلاقی را نیز آن حضرت از جدّ گرامی اش به ارث برده بود. مرحوم شیخ مفید(ره) در کتاب معروف خود، ارشاد، آورده است: «و حسن(ع) چنان بود که از نظر خلقت و سیرت و سیادت شبیه‌ترین مردم به رسول خدا بود».

آقای جوانان اهل بهشت

در روایات بسیاری نقل شده است که پیامبر اکرم (ص) به امام حسن و امام حسین(ع) محبت فراوان داشت و می فرمود که آن دو سید جوانان اهل بهشت هستند. هم چنین در روایتی آمده است که رسول خدا (ص) فرمود: «هرکس دوست دارد به آقای جوانان اهل بهشت بنگرد، به حسن بنگرد». و این گفتار پیامبر (ص) نیز مشهور است که فرمود: «اهل بهشت همگی جوان هستند» و این تذکر پیامبر به این دلیل است که عده‌ای فکر نکنند که برای پیران اهل بهشت نیز سیّد و آقایی خواهد بود. چنان که امام جواد(ع) فرمود: «به خدا سوگند، در بهشت پیری وجود ندارد؛ بلکه همگی جوان هستند».

فضایل امام حسن(ع) در کلام امام سجاد(ع)

امام سجاد(ع) می فرمایند: حسن بن علی بن ابی طالب(ع) در زمان خود از همه عابدتر، زاهدتر و با فضیلت‌تر بود و هرگاه حج می رفت، پیاده، و چه بسا پابرهنه می‌رفت و هرگاه مرگ را به خاطر می‌آورد می‌گریست، و هرگاه رستاخیز و زنده شدن را از نظر می گذراند، اشک از دیده می ریخت و هرگاه گذر از صراط را در اندیشه می آورد، گریان می شد… و هرگاه به نماز بر می خاست، تنش در برابر خداوند عزوجل به لرزه می افتاد و هرگاه بهشت و دوزخ را به یاد می آورد چونان مار گزیده بی‌تابی می‌کرد و از خداوند، بهشت را طلب می کرد و از آتش دوزخ به او پناه می برد. او هرگاه عبارت «یا ایّهاالذین امنوا» را از قرآن می خواند، می‌گفت: «لبیک اللهم لبیک».

کرامت و بخشندگی امام(ع)

کرم و سخاوت امام حسن مجتبی(ع) به حدی بود که در روایت آمده است که هیچ گاه سائلی را رد نکرد و در برابر درخواست او «نه» نگفت. به همین دلیل است که او را «کریم آل طه» می خوانند.

هنگامی که به ایشان عرض شد: «چرا هیچ سائلی را رد نمی‌کنید؟» فرمود: «من سائل درگاه خدا و راغبِ پیشگاه اویم و شرم دارم که خود درخواست کننده باشم و سائلی را رد کنم». و نیز می فرمود: «بهترین روزهای جوانمرد، روزی است که از او چیزی درخواست شود».

شرط رسیدن به عظمت و بزرگی از دیدگاه امام حسن مجتبی(ع)

چه خوب است که ما انسان‌ها در زندگی روزمره خود گذشت و فداکاری را پیشه خود سازیم و از کم گذشت بودن و به رخ کشیدنِ لغزش‌های دیگران بپرهیزیم؛ چرا که این عمل زشت‌ترین عیوب است. اگر فردی در زندگی دارای گذشت باشد، از نظر امام حسن مجتبی(ع) به عظمت و بزرگی می‌رسد؛ چنانچه در جواب کسی که از ایشان پرسیده بود عظمت و بزرگی در چیست؟ فرموده بودند: «عظمت و بزرگی در این است که در هنگام ناداری عطا کند و از جرم و خطا درگذرد».