۴ ملاحظه برای مقابله با موج شایعات خبری

احتمالاً شما هم در یکی دو روز اخیر، پیامی را با مضمون خدمات ارتش در روز حادثه تروریستی تهران، آن هم به نقل از «کانال تلگرامی ارتش» دیده اید؛ خبری که بعداً تکذیب شد. همچنین احتمالاً در روزهای اخیر شایعه پراکنی های متفاوتی درباره قومیت تروریست های معدوم شده به چشم تان خورده یا شایعاتی درباره اتفاقات به ظاهر امنیتی در شهرهای گوناگون شنیده اید؛ شایعاتی که ابتدا از یک کاربر مغرض در تلگرام آغاز و کم کم در برخی گروه های خانوادگی و دوستانه منتشر می شود، در وهله بعد تبدیل به شنیده های موثق (!)  ازبرخی چهره های رسانه ای شده و در نهایت از کانال های تلگرامی پرمخاطب و حتی کانال های تلگرامی رسانه های رسمی کشور سر در می آورد.

برای جلوگیری از انتشار این شایعات که بعضاً خود می تواند به اتفاقات امنیتی غیرقابل جبرانی بدل شود، ۴ نکته به نظر می رسد؛ اولین مطالبه را باید از رسانه های برخط و کانال های تلگرامی انتظار داشت که به رسالت حرفه ای خود عمل کرده و اخبار بدون منبع (یا با منبع مخدوش) را گسترش ندهند. تجربه نشان داده تا وقتی اخبار به سطح کانال های پرمخاطب نرسیده، گستردگی چندانی نداشته و آثار آن هم محدود است.

دومین ملاحظه را باید متوجه مسئولان و به خصوص روابط عمومی و سخنگوهای دستگاه ها دانست که مسئولیت ارائه روایت دقیق، واقعی و لحظه به لحظه اتفاقات را برعهده دارند. متأسفانه در مواردی احتیاط بیش از حد مراجع رسمی میدان را برای رسانه های ناهمسو با ارزش های نظام و مردم باز گذاشته که این امر در بلندمدت موجب رسمیت و مرجعیت یافتن این رسانه ها شده است.

سومین الزام، به اظهارنظرهای چهره های سیاسی مربوط می شود که باید بدانند گاه کوچک ترین انتقادی از یک مسئول در شرایط نامناسب، موجب شکل گیری یک موج عظیم و فعال شدن گسل های انتخاباتی می شود.

چهارمین و مهم ترین ملاحظه نیز به خود مردم بر می گردد؛ اگر کاربران فضای مجازی واقعاً نسبت به اهمیت بازنشر یک شایعه، مطلع و نسبت به وظیفه اجتماعی خود در رعایت مصالح عمومی متعهد باشند، قطعاً بخش زیادی از شایعاتی که هر روز منتشر می شود، با ضریب و گستردگی کمتری پخش می شود. همه باید بدانند که در شرایط ملتهب، گسل های قومی، اجتماعی، سیاسی و … به سادگی بازنشر یک شایعه فعال می شوند، اما برگرداندن این گسل ها به وضعیت سابق گاه غیرممکن است.