به مناسبت سالروز ولادت بانویی بزرگ از سلاله عصمت و طهارت، نگین شهر قم، حضرت فاطمهمعصومه (س) به بیان نقش ایشان در روایت‌گری می‌پردازیم؛ روایاتی که در کتب شیعه و حتی سنی، نه‌تنها بیان‌شده است، که مورد استناد و استفاده نیز قرار می‌گیرد. روایاتی که علی‌رغم محتوای همگانی‌شان، به جهت آنکه سلسله راویان برخی از آن‌ها تنها زنان‌اند، زنانه‌ترین روایات به شمار می‌روند.
از فاطمه معصومه دختر موسی کاظم علیه‌السلام
از فاطمه دختر جعفر صادق علیه‌السلام
از فاطمه دختر محمدباقر علیه‌السلام
از فاطمه دختر علی بن حسین علیه‌السلام
از أم کلثوم دختر امیر مؤمنان علیه‌السلام
از مادرش فاطمه‌زهرا؛ دخت رسول گرامی اسلام (ص) نقل‌شده است: «أنسیتم قول رسول‌الله صلی‌الله علیه‌و‌اله‌و‌سلّم، یوم غدیر خم: من کنت مولاه فعلی مولاه.» و قوله صلی‌الله علیه و اله و سلّه: «انت منی بمنزلة هارون من موسی علیه‌السلام.» (۱)
حضرت فاطمهمعصومه (س)، به نقل از حضرت زهرا (س) فرمودند: آیا فراموش کردید سخن رسول خدا را که در روز غدیر خم فرمود:: «من مولای هرکه هستم، علی هم مولای او است.» و همچنین فرمود:: «تو (علی) برای من مانند هارون برای موسی هستی.»
چند نکته در این روایت قابل تأمل است: اول آنکه، سلسله راویان این حدیث زنان‌اند: فاطمه دختر امام رضا علیه‌السلام، فاطمه معصومه دختر امام موسی کاظم علیه‌السلام، فاطمه دختر امام صادق علیه‌السلام، فاطمه دختر امام باقر علیه‌السلام، فاطمه دختر امام سجاد علیه‌السلام، فاطمه دختر امام حسین، ام‌کلثوم و حضرت فاطمه سلام‌الله علیها؛ به‌طوری‌که شاید بتوان این حدیث را زنانه‌ترین روایت موجود دانست.
نکته بعد، نام راویان است که جز یک مورد، همه فاطمه هستند؛ ازاین‌رو این روایت را به نام حدیث فواطم (فاطمه‌ها) می‌نامند. مطلب دیگر آن است که راویان، همه از بنی‌هاشم و دختران معصوم‌اند و البته هر یک عمه راوی بعد هستند و مسئله‌ای که از همه مهم‌تر است، نقل این روایت در کتب اهل سنت است. (۲)
از فاطمهمعصومه و زینب و ام‌کلثوم دختران موسى بن جعفر علیه‌السلام
از فاطمه و سکینه دختران حسین بن على علیه‌السلام
از ام‌کلثوم دختر على علیه‌السلام
از فاطمه زهرا (س) دختر رسول خدا (ص) نقل‌شده که فرمود:: «از رسول خدا (ص) شنیدم که مى‌فرمودند: وقتى در شب معراج به آسمان برده شدم، داخل بهشت گردیده، قصرى از مروارید سفید و درخشان مشاهده کردم. درى داشت که بر آن پرده‌ای آویزان و با تزیین به مروارید و یاقوت درخشندگى پیداکرده بود. چون سرم را بالا بردم، دیدم بر آن در نوشته‌شده است: “لااله‌الاالله، محمد رسول‌الله، على، ولی الله. ” و….» (۳)
این حدیث طولانی به شرح مناقب امیر مؤمنان؛ علی (ع) که پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و اله در معراج با آن برخورد داشتند می‌پردازد و همان‌طورکه در سلسله راویان آن گذشت، نیمی از راویان این حدیث بانوان‌اند و در این میان نام فاطمهمعصومه سلاماللهعلیها نیز به چشم می‌خورد.
شیخ صدوق این روایت را در کتاب مسلسلات خود آورده است (۴)؛ منظور از حدیث مسلسل، روایتی است که تمام راویان آن از یک عنصر مشترک مانند نام یا حالت یا گفتار و… برخوردار باشند، مانند آنکه نام همه محمد، فاطمه و … باشد یا همگی با سوگند نقل حدیث کرده باشند.
از فاطمه دختر حسین رضوی
از فاطمه دختر محمد رضوی
از فاطمه دختر ابراهیم رضوی
از فاطمه دختر حسن رضوی
از فاطمه دختر محمد موسوی
از فاطمه دختر عبدالله علوی
از فاطمه دختر حسن حسینی
از فاطمه دختر ابوهاشم حسینی
از فاطمه دختر محمد بن احمد بن موسی مبرقع
از فاطمه دختر احمد بن موسی مبرقع
از فاطمه دختر موسی مبرقع
از فاطمه دختر حضرت رضا علیه‌السلام
از فاطمه دختر حضرت موسی بن جعفر علیها السلام
از فاطمه دختر حضرت صادق علیه‌السلام
از فاطمه دختر باقر علیه‌السلام
از فاطمه دختر حضرت زینالعابدین علیه‌السلام
از فاطمه دختر امام حسین علیه‌السلام
از حضرت زینب علیهاالسلام دختر حضرت امیرالمؤمنین علیه‌السلام
از حضرت فاطمه‌الزهرا علیهاالسلام دختر حضرت رسول (ص) روایت کند: «رسول خدا صلی‌الله علیه و اله و سلم فرمود:: «الا من مات علی حب آل محمد مات شهیدا.» (۵) «هرکس بر محبت خاندان محمد بمیرد، شهید از دنیا رفته است.»
نکته مهم این روایت، نقل آن از قول یک شافعی است و البته سلسله روات بانوی آنکه نام تمامشان نیز فاطمه است؛ لذا این روایت را روایت فواطم یا فاطمیات می‌نامند.
آنچه در روایات بیان‌شده قابل‌درک است، آن است که قالب روایات بیان‌شده از جانب حضرت فاطمهمعصومه سلاماللهعلیها، روایاتی است ناظر بر امامت و ولایت شیعه و جایگاه آن و شناساندن این مطلب به مسلمانان؛ بانویی که رهرو راستین مادر بزرگوارشان بودند و همان مسیری را دنبال می‌کردند که زهرای مرضیه رفتند؛ مسیر دلدادگی به ولایت؛ مسیر اسلام و تحمل سختی تا پای جان‌فشانی در این راه.
پی‌نوشت
۲. ابوالخیر شمس الدین محمد بن محمد بن جزرى شافعى، اسنى المطالب فى منافب سیدنا على بن ابى طالب.
۳. بحارالانوار، ج. ۶۵، ص. ۷۶ – ۷۷.
۴. شیخ صدوق، المسلسلات، ص. ۲۴۱ به بعد.
۵. چشتی داغستانی، محمد بن محمد بن احمد، اللؤلؤة الثمینة فی الآثار المعنعنة المرویه.
ارسال نظر شما
مجموع نظرات : 0 در انتظار بررسی : 0 انتشار یافته : 0