۱۲ توصیه برای اینکه کودکتان مسجدی شود

دم اذان است و قصد دارم به مسجد بروم. دست فرزند کوچکم را هم می‌گیرم. نانوایی کنار مسجد، غلغله است و هنوز اذان را نداده‌اند. مثل حیاط مدرسۀ پسرانه، جلوی در مسجد، پر از پسرهای قد و نیم قد است. از شش هفت ساله تا جوان‌های رشید. همه جور تیپ و قیافه‌ای هم هستند. جوان‌ها بساط والیبال‌شان را کم کم باید جمع کنند. آخرین آبشار و سرویس‌ها را می‌زنند و حاج آقای موسوی، امام جماعت مسجد، بالای پله‌ها چند دقیقه‌ای ایستاده تا بچه‌ها را تشویق کند. صدای پیش‌خوانی می‌آید و شور و نشاط اطراف مسجد، من را هنوز به داخل مسجد نکشانده است. دارم تماشا می‌کنم و زیر نظر دارم که بچه‌ها چه کارهایی می‌کنند.

فوتبال، والیبال، گرگم به هوا و بدو بدو. پسرها با هم شوخی می‌کنند و صداها بالا گرفته است. مثل زنگ تفریح یک مدرسۀ پسرانه. دینگ‌دونگ قبل از اذان که بلند می‌شود، انگار زنگ تفریح تمام شده باشد، بچه‌ها نیاز به معاون و ناظم نداشتند که بازی شان را متوقف کنند. همه با همان شور و هیجان، همراه حاج آقا موسوی وارد مسجد شدند و مسجد پر شده بود. در قسمت زنانه هم اوضاع خیلی عجیب بود. دخترها از طبقۀ پایین که چند تا کلاس هنری و آموزشی بود، با سمت وضوخانه رفتند و بعد با همان خنده‌های ریز و لپ‌های گلی و چادر به سر آمدند نشستند سر صف‌ها. فرزندم متعجبانه این همه شلوغی را می‌دید. من هم متعجب بودم. اکثر مساجدی که در آنها یک وعده یا بیشتر نماز خوانده بودم، مساجدی خلوت، بی سر و صدا و آرام بود که بچه‌ها نباید در آن حتی از این صف به آن صف بروند. چون کسی هست که دعوایشان کند. مساجدی که رنج متوسط سنی نمازگزارانش ۴۵-۴۰ سال به بالاست و جوان‌ها کمتر در آن حضور فعالی دارند. این مقایسه من را بر این داشت تا وجه تمایز مسجد شلوغ و پر انرژی خودمان را پیدا کنم.

۱. امام جماعت

این خیلی مهم است که چه کسی، سکان‌دارِ نماز جماعت باشد. یک آدم سرحال، پر انرژی، اجتماعی و خوش رو، یا یک آدم اخموی کم حرف. روحیۀ امام جماعت، روی نمازگزاران هم تاثیر می‌گذارد. هر چقدر بشاش باشد و بنایش به احوال پرسی و لبخند به بقیه و سراغ گرفتن از اهالی محل باشد، بیشتر در دل نمازگزاران جا می‌کند. سطح عرفانیِ امام جماعت هم خیلی در جذب افراد موثر است. اینکه توی سخنانش حرف برای گفتن داشته باشد و تکراری صحبت نکند. جذاب و با استفاده از منابع دست اولِ احادیث، سخنش را بگوید و از همه مهم‌تر جوری حرف بزند که همه بفهمند. اینها در شکل گیری یک ارتباط موثر با مخاطب (نمازگزار) موثر است.

۲. مسئول کانون

اغلب مساجد کانون فرهنگی تربیتی دارند. مجموعه‌ای از کلاس‌های مختلف و برنامه‌های ورزشی، اردویی و دسته جمعی. اینها در جذب بچه‌ها به مسجد، خیلی موثرند. هرچقدر کانون مساجد، قوی‌تر و فعال‌تر باشد، جذب مخاطب بیشتر است. خانواده‌ها هم تاثیرات این فعالیت سالمِ دسته جمعی را روی فرزند خود مشاهده می‌کنند.

۳. همکاری بزرگترهای مسجد

مساجد از قدیم، پاتوق مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها بوده است. بزرگترها دوست دارند از فضایی آرام و خلوت، در مسجد استفاده کنند و کسی مزاحم‌شان نشود. اما باید توجه داشته باشند که بچه‌ها، از بچگی مسجدی بار می‌آیند. نمی‌شود یکهو آنها را وارد مسجد کرد و توقع داشت از مسجد خوششان بیاید. این یک پروسۀ زمان‌بر است و بعدها نتیجه می‌دهد. برای همین کمی صبوری و همراهی این بزرگترها لازم است. اگر می‌بینید مسجد محل، نمازگزارانِ خوش اخلاقی ندارد، حتما مسجدی را همراه فرزندتان بروید که این مشکل را نداشته باشد.

۴. اتاق بازی

تعبیه کردن یک اتاق بازی برای کودکان، هم در افزایش نشاط بچه‌ها موثر است و هم والدین، با خیال راحت نماز می‌خوانند و نگران بی‌حوصلگی بچه‌های کوچکتر نیستند.

۵. خوراکی و اسباب بازی

همیشه خوراکی‌های خوب و خوشمزه را وقتی بخرید که دارید می‌روید مسجد. این کار بچه‌ها را شرطی می‌کند و از مسجد، خوششان می‌آید. این در مورد بچه‌های کوچک‌تر صادق است و بچه‌ها برای اینکه به خوراکی خوشمزه برسند، حتما با تمایل به مسجد می‌آیند. اسباب بازی هم ببرید که بی حوصلگی بچه‌ها در اوقاتی مثل سخنرانی یا مراسم‌های دیگر کمتر شود.

۶. پیدا کردن دوست

با نظارت شما، فرزندتان می‌تواند یک دوست یا بیشتر در مسجد داشته باشد. به هوای دیدن این دوست هم که شده، مسجد می‌تواند قرارگاه خوبی بود. در مورد نوجوان‌ها، اگر این دوستی به خوبی شکل گرفته باشد، می‌تواند منشاء ایده‌های نابی در آینده شود.

۷. استفاده از توانایی‌های بچه‌ها در مسجد

هیئت امنای مسجد، باید در انتخاب افراد اصلی این دقت را داشته باشند که از کسانی در این راه بهره ببرند که نگاه درستی به تربیت کودکان و استفاده از توانایی‌های آنان داشته باشد. اگر این انتخاب، درست انجام شود، برای خیلی از مراسم‌ها و برنامه‌ها، بچه ها دخیل ماجرا می‌شوند و با علاقمندی و حس اعتماد به نفس این کار را انجام خواهند داد.

۸. مسجدهای دسته جمعی

اگر با همسایه‌ها اخت هستید یا فرزندتان همبازی‌ای در میان همسایه‌ها دارد، می‌توانید با هم قرار مسجد بگذارید و با هم بروید مسجد. اینطوری مسجد، یک برنامۀ دلچسب روتین برای شما و بچه ها می‌شود و آنها هم نگران تنها ماندن و دوست پیدا نکردن نیستند.

۹. خادم مهربان

مسجد، یک خادم مهربان نیاز دارد که هم از بچه‌ها کمک بگیرد و هم در تحویل گرفتن آنها سنگ تمام بگذارد. خادم اخموی بی‌حوصله به درد مسجد نمی‌خورد. بگردید مسجدی را پیدا کنید که خادمش در ارتباط گرفتن با بچه‌ها استاد باشد.

۱۰. مسجد زیبا

مسجدهای کوچکِ تنگِ قدیمی که از زیبایی خاصی بهره‌مند نیستند، برای بچه‌ها جذاب نیست. مخصوصا نوجوان‌ها و جوان‌ها. خیلی خوب است که در انتخاب محل زندگی به این نکته توجه کنیم که مسجدِ محل، زیبا و فعال باشد.

۱۱. تقید به جماعت

برای خانواده‌هایی که دوست دارند بچه‌ها اهل مسجد باشند، این مهم است که خودشان هم مسجدی باشند. بعضی خانواده‌ها سالی یکبار توی مسجد محل پیدایشان می‌شود، آن هم شبی که قرار است هیئت مسجد، شام بدهد. این اثر تخریبی برای فرزند دارد که مسجد را فقط محلی برای شام خوردن بداند. اگر مسجدی در محل دارید، مقید باشید که نماز جماعت را در آن بخوانید. اگر هر شب نمی‌توانید، هفته‌ای سه چهار بار به مسجد رفت و آمد کنید و اصرار داشته باشید فرزندتان را هم ببرید.

۱۲. تهیۀ جانماز و سجادۀ زیبا

بچه‌ها اگر جانمازی را از یک محبوب (کسی از بین فامیل که دوستش دارند مثل پدربزرگ، دایی، عمه و…) هدیه بگیرند، آن را دوست خواهند داشت. سعی کنید شرایطی فراهم کنید که بچه‌ها از محبوب‌شان همچنین هدیه‌ای بگیرند و در مسجد آن را افتتاح کنند. در هر صورت مسجد، یک رکن اساسی در محلۀ زندگی ماست. باید بتوانیم ارتباط‌مان را با آن قوی کنیم و از برنامه‌هایش به نفع رشد و شکوفایی باورهای فرزندمان استفاده کنیم. در روایات زیادی هم اهمیت مسجد تاکید شده است و مسجد یکی از آن مکان‌هایی است که در روز قیامت به نفع یا ضرر ما شهادت می‌دهد. انتخاب محل زندگی را مهم تلقی کنیم. جایی زندگی کنیم که مسجد دلچسب و فعالی داشته باشد.