۷ مرحله برای متوقف کردن کابوس‌های شبانه کودکان

بچه‌ها از چه چیزهایی می‌ترسند

در اکثر مواقع ترس بچه‌ها از عروسک‌های عجیب غریبی است که در هنگام خواب به سراغشان می‌آیند. بچه‌ها معمولا از یک نوع عروسک و یا عکس خاص حرف می‌زنند که هر شب به سراغشان می‌آید. ترسیدن بچه در نیمه‌های شب والدین را نیز مضطرب می‌کند. آنان وقتی خوابیده‌اند با صدای وحشت زده فرزند خود روبرو می‌شوند. این شیوه از خواب پریدن، برای پدر مادر این کودکان نیز دردسر ساز و آزار دهنده خواهد بود. در چنین شرایطی والدین فکر می‌کنند که منزلشان را دزد زده و یا آپارتمانشان در حال سقوط است تا این که متوجه می‌شوند فرزندشان به خاطر کابوسی که دیده است، تقاضای کمک می‌کند.

در چنین شرایطی معمولا والدین به فرزند خود می‌گویند آنچه که می‌بینی واقعیت ندارد، اما به محض آنکه بچه در کنار پدر و یا مادرش خوابید، آن کابوس‌ها دوباره به سراغش می‌آیند و داستان دوباره تکرار می‌شود. این درست موقعی است که والدین احساس نگرانی می‌کنند و ترس آن دارند که کودکشان دچار آسیب روحی شود. چنین مشکلی می‌تواند تمام اعضای خانواده را تحت تاثیر قرار دهد. این مطالب توسط  Diane Debrovner از مجله والدین استخراج شده است. در ادامه این مطلب نظر کارشناسان خبره در این باره را جمع آوری کرده‌ایم که به آنها می‌پردازیم.

۱. خاطرات تاریک

به یاد داشته باشید که کابوس‌های بچه‌ها در سنین مختلف فرق دارد، عموما بچه‌ها در سن ۶ الی ۱۰ سالگی از دیدن کابوس در خواب رنج می‌برند. معمولا کودکان پیش دبستانی با توجه به قدرت تخیل بالایی که دارند، وجود یک هیولا را زیر تختشان در هنگام خواب حس می‌کنند. این در حالی است که بچه‌های بزرگتر از ترس‌های زندگی واقعی چون ربوده شدن، شکایت دارند. دکتر جودی مندل مدیر کل مرکز خواب در بیمارستان کودکان فیلادلفیا درباره تحقیقی که  محققان هلندی انجام داده‌اند، می‌گوید:«۹۶درصد از کودکان در سنین ۷ الی ۹ سال کابوس را تجربه می‌کنند و در این بین ۶۸ درصد از ۴ تا ۶ ساله و ۷۶ درصد از ۱۰ تا ۱۲ سال را تشکیل می‌دهند. با توجه به این آمار محققان دریافته‌اند، که ۷۰ درصد کل کودکان رویاهای ترسناکشان در مورد چیزی است که از تلویزیون مشاهده کرده‌اند. اگثر کابوس‌ها در طول خواب REM اتفاق می‌افتد، و بسیاری از بچه‌ها بعد از آن، دیگر از ترس کابوس بیدار نمی‌شوند. با این وجود، رویاها می‌توانند یک کودک را به طور جزئی تحریک کرده  و تحت تاثیر قرار دهد. زیرا باعث می‌شود که ضربان قلب کودکان بالا رفته و این امر ممکن است، سلامت روحی و جسمی آنها را تحت تاثیر قرار دهد.

سعی کنید هرگونه منبع استرس را از جلوی دید فرزندتان دور کنید. این گونه موارد می‌تواند کابوس‌های آنها را افزایش دهند. دیده شده است که کودکان از تصویری که روی دیوار خانه نصب شده است، برای خودشان تصویر سازی می‌کنند و همان تصویر به صورت کابوس به خوابشان می‌آید. به هیچ عنوان فرزند خود را با چیزی که از آن ترس دارد امتحان نکنید، اما می‌توان درباره آن تصویر در روز روشن و در کنار سایر اعضای خانواده، برای فرزندتان شرح دهید. اگر کودک‌تان بیش از اندازه از کابوس رنج می‌برد، بدون معطلی به یک روانپزشک مراجعه کنید، تا چاره‌ای برای رفع این مشکل به شما پیشنهاد دهد. این امر کاملا طبیعی است؛ کودکی که درون اتاق خواب کابوس می‌بیند به هیچ وجه دوست ندارد که آنجا بخوابد. به هیچ عنوان در چنین شرایطی کودکتان را مجبور نکنید که در اتاق خودش بخوابد، زیرا فرزندتان فکر می‌کند که آن کابوس هر شب منتظر ورودش به اتاق خواب است. در چنین شرایطی موقعیت و وضعیت فرزندتان را در نظر بگیرید.

۲. موقعیت کودکتان را درک کنید

اگر فرزندتان کابوس‌های بدی داشته باشد، باید به او بگویید:«این خواب‌هایی که می‌بیند واقعی نیست و به تختخواب‌اش برگردد». اما در این باره روبین رابرت رومن مشاور والدین می‌گوید:«دیدن کابوس برای کودک کاملا واقعی جلوه می‌کند، سعی کنید موقعیت کودکتان را درک کنید و خودتان را جای او فرض کنید. اینگونه مسائل را فقط از دید خود نگاه نکنید. شما می‌توانید به کودکتان بگویید من می‌دانم که کابوس‌ها ترسناک هستند، اما مطمئن باش که چنین چیزی در دنیای واقعی وجود ندارد».

۳. زمان خواب کودکان را تنظیم کنید

کودکانی که دیرتر به خواب می‌روند، بیشتر احتمال دارد دچار کابوس شوند. بچه‌ها به ۱۰ الی ۱۱ ساعت خواب در طول شبانه روز نیاز دارند. لوازم روشنایی در هنگام خواب مانع تولید ملاتونین همان هورمون القاء خواب می‌شوند. این گونه چراغ‌های روشنایی باید نیم ساعت قبل از خواب خاموش شوند. حمام رفتن نیز می‌تواند آرامش پیش از خواب را زیاد کند. توجه داشته باشید بچه با مثانه پر به رختخواب نرود. همین امر نیز می‌تواند اختلالاتی برای کودکان به همراه داشته باشد.

۴. تمرین‌هایی برای آرام کردن کودک

بدن آرام و بدون تنش، زمان به خواب رفتن را کاهش داده و میزان خوابیدن را افزایش می‌دهد. تمرین نفس کشیدن درست، راهی است که می‌تواند آرامش کودکانتان را قبل از خواب تامین کنید. کنترل در نفس کشیدن و پر کردن کامل شش‌ها از هوا می‌تواند کودکان را آرام کند. وقتی کودک ذهن خود را روی درست نفس کشیدن می‌گذارد، دیگر نمی تواند به رویا پردازی بپردازد، چرا که همین رویاها در اکثر مواقع پیش‌زمینه کابوس‌های کودکان هستند. به طور مثال؛ شما می‌توانید به فرزندتان بگوید که نفس را از سوراخ سمت راست بینی به بالا بکشد و از سوراخ سمت چپ بینی خارج کند. چنین کاری کودک را به خودش مشغول می‌کند تا کمتر اسیر کابوس‌های عذاب آور شود.

۵. اجسام و تصاویر ترسناک را از دید کودکان دور کنید

دیده شده است که برخی از والدین و یا دیگر اعضای خانواده کودک، عروسک‌هایی با شکل و شمایل ترسناک برای کودکان خریداری می‌کنند. این گونه افراد قبل از خرید چنین وسایلی کمی تامل کنند. بچه‌ها با توجه به آنچه که می‌بینند، تصویر سازی می‌کنند. ممکن است در نگاه اول یک عروسک و یا یک تصویر آنچنان ترسناک نباشد، اما کودکان قادرند در ذهنشان از آنها موجودات ترسناکی بسازند. بهترین کار برای کودکانی که کابوس می‌بینند، این است که از آنها سوال شود چه چیزی را مشاهده می‌کنند و با توجه به نظر بچه دقت کنند که کابوسش با کدام تصویر و یا عروسک شباهت دارد. در این صورت می‌توانند عامل کابوس بچه را شناسایی کنند. در بیشتر مواقع کودکان از شخصیت  کارتون‌های که می‌بینند، می‌ترسند. شما می‌توانید با پیدا کردن کارتون و یا برنامه‌ای که باعث کابوس بچه‌ها می‌شود، آن را از چشم کودکتان دور کنید. این کار باعث می‌شود تا به مرور زمان کودکتان آن کابوس را از یاد ببرد. به یاد داشته باشید که کودکان لزوما از وسایل و یا عروسک‌های خیلی بزرگ نمی‌ترسند. ممکن است تصویر و یا عروسکی کوچک که اصلا به چشم ما نمی‌آید، چنین حالتی را در بچه ایجاد کند. سعی کنید به دنبال علت کابوس باشید تا با برطرف کردن آن بتوانید معضل خواب بچه‌تان را نیز برطرف کنید.

شما می‌توانید کودک خود را در طول روز تحت نظر داشته باشید و نگاه‌های او و طرز برخوردش با عروسک‌هایش را در نظر بگیرید، شاید از این راه بتوانید بفهمید که کدام وسیله و یا برنامه باعث وحشت بچه در طول شب می‌شود. خواندن کتاب درباره عروسک‌ها می‌تواند ذهنیت بچه‌ها را نسبت به آنها عوض کند. نگاه کردن فیلم‌های خشونت آمیز هم می‌تواند روی روحیه بچه‌ها تاثیر نامطلوب بگذارد. در برخی از موارد موزیک‌های ترسناکی که گاها از این گونه فیلم‌ها پخش می‌شود نیز می‌تواند روی بچه‌ها تاثیر بگذارد، حتی اگر آنها فیلم را مشاهده نکنند.

۶. روی فکر کودکتان کنترل داشته باشید

کودکان به سادگی می‌توانند خاطرات بد خود را با خاطرات خوب جایگزین کنند. وقتی کودکتان کابوس می‌بیند سعی کنید با رفتار که خوشش می‌آید، ذهنیتش را نسبت به کابوسی که دیده عوض کنید. در پاره‌ای از اوقات می‌توانید در حضور فرزندتان به زیر تخت بروید و بگویید که اینجا هیچ هیولایی نیست. این کار به آنان اطمینان خاطر می‌دهد که اتاق خوابش از وجود چنین موجوداتی خالی است. تشویق کردن کودکان برای فراموش کردن کابوس‌های ترسناک می‌تواند موثر واقع شود. شما می‌توانید مقابل فرزندتان جوری وانمود کنید که مثلا هیولایی که می‌بیند، بعد از چند دقیقه تبدل به یک تکه شکلات بزرگ می‌شود. فقط کافیست بچه‌ها چنین تصوری را در خودشان شکل دهند. این کار به آنها کمک می‌کند تا هر آن چیزی را که می‌بیینند، برایش یک تصویر خوب طراحی کنند.

۷. کمک خارجی را در نظر بگیرید

اگر هیچکدام از استراتژی‌های بالا کار ساز نبود و کابوس کودکتان کماکان ادامه داشت و ترس کودکتان برای خوابیدن، چنان شد که زندگی شما مختل شد، بهتر است کودک خود را پیش یک روانپزشک ببرید. این کار بدان معنی نیست که کودکتان از نظر ذهنی مشکل دارد، بلکه روانپزشکان چون با کودکان زیاد این چنینی برخود داشته‌اند، نسبت به شما تجربه بیشتری برای درمان چنین معظلی ارائه می‌دهند. شما پس از چند جلسه مراجعه به روانپزشک می‌توانید تغیییرات را در کودک خود احساس کنید. نسبت به این موضوع جبهه نگیرید. همانطور که وقتی دندانتان درد می‌گیرد، شما به دندانپزشک مراجعه می‌کنید، پس وقتی روحیه شما و یا فرزندتان دچار مشکل شد، باید به یک روانپزشک مراجعه کنید. دکتر برمن می‌گوید:«گاهی اوقات تنها یک راه حل برای کابوس‌های بزرگ وجود دارد؛ فقط کافیست به خوبی ریشه یابی شود».