علت رواج «تنهازیستی» ایرانیان

چند ماه پیش بود که حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه طلاق از مهم‌ترین آسیب‌ها در جامعه محسوب می‌شود، گفت: نرخ طلاق در کشور رو به افزایش است، اما در دوسال اخیر با فعالیت‌هایی که انجام شده، شیب افزایش طلاق کاهش یافته است، اما انگار واقعیت‌های آماری حکایت از آن دارد که کاهش شیبی در کار نیست و طلاق همچنان با سرعت در حال رشد است. در این میان با افزایش آمار طلاق و کاهش ازدواج با پدیده تازه‌ای مواجه هستیم؛ ‌افزایش زندگی مجردی یا خانواده‌های تک نفره‌ای‌!

تهران رکورددار طلاق‌ها

آنطور که احمد تویسرکانی گفته است: در شش ماهه اول امسال ازدواج‌های ثبت شده ٣٥١ هزار و ٣٨٣ مورد بوده که ٣ درصد کاهش داشته است.

رئیس سازمان ثبت اسناد و املاک کشور درخصوص طلاق نیز اینگونه توضیح می‌دهد: ٨٧ هزار و ٣٨٠ مورد طلاق به ثبت رسیده است که ٦ درصد رشد داشته است.

بیشترین ازدواج‌های ثبت شده مربوط به مردان ٢٥ تا ٢٩ سال در کشور است که این آمار در خانم‌ها ٢٠ تا ٢٤ سال است.

به گفته رئیس سازمان ثبت اسناد کشور بیشترین طلاق‌های ثبت شده در رده سنی ٣٠ تا ٣٤ سال است و بیشترین ثبت ازدواج با تحصیلات دیپلم با ٦٤ درصد بوده است. این بدین معناست که همچنان طول زندگی‌های مشترک کوتاه است و معضل جوانان مطلقه را هم باید به معضل جوانان ازدواج نکرده و در حال عبور از سن ازدواج اضافه کنیم.  تویسرکانی تصریح می‌کند: بیشترین دلایل جدایی زوجین براساس اظهار خودشان عدم تفاهم، اعتیاد به موادمخدر و مشروبات الکی و ترک زندگی بوده است و بیشترین طلاق‌ها در سه سال اول زندگی مشترک رخ داده است.  مطابق آمار ارائه شده از سوی این مسئول سازمان ثبت اسناد، تهران با ١٨ هزار و ٥٥٢ طلاق و رشد ٧ درصدی رکورددار طلاق در کشور است و این در حالی است که گیلان، کهگیلویه و بویراحمد و مرکزی سه استانی هستند که کاهش طلاق داشته‌اند.

رشد صددرصدی آمار طلاق طی ۱۰ سال

برای داشتن تحلیلی واقعی از کاهش یا افزایش طلاق باید شاخص‌های واقعی‌تری همچون نسبت ازدواج به طلاق را مورد مطالعه قرار دارد. با چنین دیدگاهی با عنایت به آمار موجود در می‌یابیم طی سال‌های اخیر نه فقط با کاهش طلاق مواجه نبوده‌ایم، بلکه سال ۹۵ با رسیدن نسبت ازدواج به طلاق به ۹/۳ با بیشترین رشد در آمار طلاق مواجه بوده‌ایم، بدین معنا که در برابر هر ۹/۳ ازدواج یک طلاق داشته‌ایم. این در حالی است که در سال ۸۵ نسبت ازدواج به طلاق از سوی ثبت‌احوال ۳/۸ ثبت شده است. این اعداد بیانگر آن است که آمار طلاق در ۱۰ سال اخیر در ایران بیش از صددرصد افزایش یافته است.  خلاصه اینکه بررسی آمارهای یک دهه گذشته در حوزه ازدواج و طلاق و همچنین نگاهی به دوام زندگی‌های مشترک نشان می‌دهد خانواده ایرانی که روزگاری اصیل‌ترین ساختار اجتماعی در جامعه ایران و در سبک زندگی ایرانی اسلامی بود در معرض بحران قرار دارد و یکی از نشانه‌های این بحران شیوع تنهازیستی یا خانواده‌های تک نفره در کشور است.

نشانه‌های اضمحلال خانواده 

آنطور که شهلا کاظمی‌پور، جمعیت‌شناس می‌گوید: آمار خانوارهای تک نفره به نسبت کل خانوارهای کشور در سال ۸۵، ۵/۲ درصد بوده که این عدد در سال ۹۵ به ۸/۵ درصد رسیده، این در حالی‌است که ۶۶/۴ درصد از کل خانوارهای «تک نفره» زن سرپرست هستند.  وی با اشاره به اینکه این درصد کل خانوارهای یک نفره به کل خانوارها در سال گذشته ۸/۵ درصد است، گفت: ۳/۳ درصد از تعداد خانوارهای یک نفره مرد سرپرست متعلق به مردان است همچنین درصد مردان تک ‌زیست ۲۰ تا ۴۴ سال به کل جمعیت ۲ درصد و این رقم در مرد زنان یک درصد است. ۶ درصد از مردان ۲۰ تا ۴۴ ساله تک زیست نیز تا کنون ازدواج نکرده‌اند. این رقم در مورد زنان ۳ درصد را نشان می‌دهد.

از نگاه این استاد دانشگاه به تأخیر افتادن سن ازدواج، عدم اتکای مالی به خانواده، افزایش میزان طلاق و مهاجرت‌های شغلی و تحصیلی مهم‌ترین عواملی هستند که در تنهازیستی تأثیر گذاشته‌اند.

همچنین کمرنگ شدن کارکردهای خانواده از دیگر عوامل رواج تنهازیستی در جامعه است. شکاف نسلی بین جوانان و والدین و کمرنگ شدن کانون و فضای گرم خانواده هم  از دیگر عوامل مؤثر در این پدیده بوده‌اند.

روح‌الله بابایی صالح، عضو هیئت رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس افزایش سن ازدواج و بی‌رغبتی نسبت به آن مشکلات اقتصادی، طلاق و مهاجرت به‌منظور کار و تحصیل منجر به بروز پدیده تنها ‌زیستی می‌شود. وی تصریح می‌کند: خانه‌های مجردی بسیار آسیب‌زا و حادثه‌ساز بوده است و آسیب‌های اجتماعی ناشی از آنها به ویژه روابط نامشروع جامعه را تهدید می‌کند.

این نماینده مرم در خانه ملت معتقد است: اگر معضل بیکاری در کشور رفع شود، بخش عمده‌ای از آسیب‌های اجتماعی کشور برطرف می‌شود، حتی معضل تنها زیستی.