چگونه می‌توانیم با مردگان ارتباط برقرار کنیم؟

پاسخ اجمالی

از روایات استفاده می‌شود که مردگان با زندگان ارتباط دارند و از رفتن افراد بر سر مزار آنان آگاهی می‌یابند و با آنان انس می‌گیرند، و در مواردی به زندگان سفارش کرده‌اند که از آنان عبرت گرفته و تا توانایی­­‌هایشان از بین نرفته، گذشته خود را جبران نمایند، اما نیاز مردگان به زندگان بیشتر است؛ زیرا دست آنان از انجام کار‌های خیر کوتاه است و این زندگان هستند که می‌توانند با انجام برخی کار‌های خیر سبب آمرزش آنان و یا بالا رفتن درجه آنان شود.

در ذیل، روایاتی در این زمینه بیان می‌شود:

۱. رسول خدا (ص) فرمود: «سوگند به خدایى که جانم در قبضه قدرت او است؛ اگر آنان (بستگان میّت)، حال و روز شخصی را که از دنیا رفته است می‌دانستند و سخنان او را می‏شنیدند، او را رها کرده و به حال خود گریه می‏کردند. تا این‌که جنازه مرده را حمل می‌کنند، روحش بر بالاى آن قرار گرفته و فریاد می‏زند! اى فرزندان و کسان من! دنیا شما را، چون من به بازیچه نگیرد، و من مالى را از حلال و حرام جمع کردم و براى شما نهادم و بدون زحمت به شما رسید و سختى و وزر و وبالش براى من مانده و شما از همین بلایى که گریبان مرا گرفته دوری کنید که شما نیز، چون من گرفتار خواهید گشت». [۱]۲. امام صادق (ع) فرمود: «هر کس از مسلمانان براى مرده‌­ای عمل صالح و نیکویى انجام دهد پاداش او دو چندان شود و خداوند متعال آن مرده را از آن عمل خیر و ثوابش بهره‌‏مند گرداند». [۲]و «نماز، روزه، حجّ، صدقه، اعمال خیر و دعا که برای مرده انجام می‌دهند در قبرش بر او وارد می‌شود و به او می‌رسد و ثوابش را براى کسى که آن‌را انجام داده و نیز براى مرده می‌نویسند». [۳]۳. اسحاق بن عمّار ‏می‌گوید به امام کاظم (ع) گفتم: آیا مؤمن آگاه است از کسى که قبر او را زیارت می‌کند؟ آن‌حضرت فرمود: «بلى، پیوسته تا مادامى که زائر بر سر قبرش هست با او مأنوس می‌باشد و وقتى زائر بلند شده تا از سر قبر او بر‏گردد از برگشتن وى وحشتى در مؤمن مرده پیدا مى‏‌شود». [۴]البته با جست‌وجویی که در منابع روایی صورت پذیرفت؛ روایتی که دلالت بر سرعت اجابت دعای مردگان درباره زندگان کند یافت نشد. اما از برخی روایات استفاده می‌شود که دعای فرزند بر سر مزار پدر و مادر مستجاب است و سفارش شده است که افراد بر سر مزار آنان رفته و از خداوند حاجت خود را بخواهد؛ امام صادق (ع) به نقل از امام علی (ع) فرمود: «مردگانتان را زیارت نمایید، پس همانا ایشان به دیدار شما خوشحال شوند و هرگاه شخصی از شما درخواستی دارد، پس نزد قبر پدر و مادر رود و برای آنان دعا کند و حاجت خود را از خدا بخواهد». [۵]همچنین در دسته‌ای دیگر از روایات اشاره شده است که خیرات در حق پدر و مادر بعد از مردن آنان، برای فرزندانی که اسباب ناراحتی آنان را فراهم کرده و عاق آنان شده‌اند، سبب رهایی آنان از عاق شدن می‌شود.

امام صادق (ع) می‌فرماید: «گاهى والدین کسى از دنیا می‌رود و حال این‌که فرزند خود را عاق کرده‌‏اند، ولى او بر ایشان دعا می‏کند و خیرات بر ایشان می‌‏دهد، لذا از نیکوکاران نوشته می‏‌شود». [۶] یادآور می‌شویم حساب اولیای الهی جدا است و خداوند اختیاراتی به آنان داده است که می‌توانند در حق زندگان شفاعت نموده و از خداوند اجابت دعای آنان را بخواهند.

پی نوشت:
[۱]. شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، ص. ۱۷۰، مطبعة حیدریة، نجف، بی‌تا.
[۲]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج. ۱، ص. ۱۸۵، دفتر انتشارات اسلامى، قم‏، ۱۴۱۳ ق. ‏
[۳]. همان.
[۴]. کلینى، محمد بن یعقوب، کافی، ج. ۳، ص. ۲۲۸، دار الکتب الإسلامیة، تهران، ۱۴۰۷ ق. ‏
[۵]. همان، ص. ۲۳۰.
[۶]. دیلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، ج. ۱، ص. ۱۹۵، الشریف الرضی، قم، ۱۴۱۲ ق‏.