چالش‌های مهم اقتصاد ایران از زبان «مصباحی‌مقدم»

مصباحی مقدم با بیان اینکه «از این گذشته، یک مسئله اساسی، مسئله خلق ثروت است» تصریح کرد: در خلق ثروت لنگ می‌زنیم، که این مسئله صرفاً در تولید نیست.این استاد اقتصاد بر ظرفیتهای بالای اقتصادی کشور برای تولید ثروت تأکید کرد و به تبیین ابعاد این ظرفیتها پرداخت. وی گفت: گام اول منابع طبیعی ماست، اعم از بخش آب و کشاورزی، صنعت و انرژی و غیره.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام اضافه کرد: برای نمونه در بخش کشاورزی بالای ۹۰ درصد آب مصرفی ما در زمینه کشاورزی مصرف می‌شود و چون از این منابع استفاده بهینه نمی‌کنیم با بحران آب مواجه‌ایم؛ الآن وقت کشتهای سیلابی نیست، باید آبیاری به قطره‌ای و تحت فشار تبدیل شود که بهره‌وری آب بالا رود.

وی افزود: با چنین تمهیداتی هزینه واقعی مصرف آب کاهش پیدا می‌کند و امکان سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی تا سه برابر بالا می‌رود.

مصباحی‌مقدم با بیان اینکه  نکته دیگر این است که باید کاری کنیم که هزینه تمام شده تولیدمان پایین بیاید، خاطرنشان کرد: نمونه بارزش قیمت گندم است، که در داخل می‌خریم ۱۴۰۰ تومان اما قیمت گندم وارداتی ۷۰۰ تومان است. یعنی هزینه تمام شده گندم ــ که هزینه حمل‌ونقل و تجارت خورده و از راههای دور به کشور ما آمده نصف قیمت گندم داخلی است. مدیریت هزینه به این معناست که اندازه بنگاه تولیدی یا سطح زیر کشت و فناوریهای تولید باید اقتصادی باشد؛ مثلاً قطعات کوچک کشاورزی غیراقتصادی است.

عضو شورای فقهی مشورتی بانک مرکزی ادامه داد: یک نمونه موفق عینی مزرعه نمونه آستان قدس است. من در بازدیدی که داشتم پرسیدم گندم تولید می‌کنید؟ گفتند بله؛ گفتم چند درمی‌آید؟ گفتند کیلویی ۶۰۰ تومان؛ چرا؟ چون آبیاری تحت فشار دارند؛ کشت مکانیزه دارند؛ تکنولوژی مناسب دارند؛ پس می‌شود، بهره‌وری‌شان هم بالاست و مقدار محصول هم بالاست.

این استاد اقتصاد افزود: ممکن است اشکال کنند که نیروی انسانی بیکار می‌شود، این اظهارنظر دارای اشکال بزرگی است؛ محل دیگر برای بکارگیری نیروی انسانی وجود دارد؛ مثلاً محصول تولید شده فرآوری و بسته‌بندی می‌خواهد که نیروی انسانی خوبی جذب می‌کند.

نماینده ادوار مجلس شورای اسلامی دیگر مسئله مهم را خلق ثروت از طریق بهینه‌سازی مصرف انرژی دانست. وی خاطرنشان کرد: شدت انرژی در کشور ما ۶ برابر میانگین جهانی است؛ در سال ۱۳۸۵ قانون‌گذاری شد تا ما بسوی بهینه‌سازی برویم و به ۴ و بعد ۳ برابر میانگین جهانی برسانیم؛ یعنی به نصف اوضاع قبلی تقلیل بدهیم. این کاری نداشت، دولت می‌توانست اما انجام نشد. مقدار تولید گاز در کشور ما در آغاز بکار دکتر روحانی ۵۳۰ میلیون مترمکعب بوده؛ سال گذشته به ۷۳۰ میلیون مترمکعب رسید.

وی اضافه کرد: طی ۴ سال مصرف داخلی ۲۰۰ میلیون مترمکعب رشد داشته؛ اما مثلاً صادرات به ترکیه ۲۸ میلیون مترمکعب است؛ البته قرارداد برای افزایش به ۴۸ میلیون مترمکعب منعقد شده است. خب، این افزایش تولید کجا رفته است؟ همچنان به مصرف داخلی رسیده است؛ شیوه مصرف همان است. ۶۰ درصد مصرف گاز هم مربوط به خانوارهاست، می‌توانیم با یک اصلاح در شیوه مصرف این میزان را به یک سوم تا یک پنجم تقلیل دهیم. اگر این صرفه‌جویی آغاز می‌شد اکنون می‌توانست به صرفه‌جویی سالانه ۱۰۰ میلیارد دلار تبدیل شود. حالا ما داریم تلاش می‌کنیم ۵ میلیارد دلار در صنعت نفت یا ۱ میلیارد دلار در خودرو ما سرمایه‌گذاری کنند. ببینید، چه رقم هنگفتی می‌تواند درآمد کسب شود.

عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به مصرف بی‌رویه بنزین در کشور تصریح کرد: مقدار مصرف بنزین که در سال ۱۳۸۹ از روزانه ۷۵ به ۵۸ میلیون لیتر رسید، الآن مجدداً به ۸۰ میلیون لیتر بالغ شده است. این یعنی داریم هدر می‌دهیم؛ اگر در موتور خودرو اصلاح صورت گیرد، می‌تواند مقدار مصرف را نصف کند؛ یعنی ۴۰ میلیون لیتر بنزین قابل صادرات است.

عضو جامعه روحانیت مبارز تهران با بیان اینکه ما مستقیم یا غیرمستقیم، منابع انرژی فوق‌العاده‌ای را هدر می‌دهیم، به اسراف در مقوله نان کشور اشاره کرد و گفت: ۳۰ درصد هدر رفت نان داریم، چرا؟ چون قیمت پایین است؛ بنابراین قیمت نان اصلاً برای خانوار ایرانی مهم نیست؛ یکی از دوستان می‌گفت سال ۱۳۸۹ که قیمت نان کمی تعدیل شد، در روستاهای شمال بعضی می‌گفتند که حالا اردکهای ما چه بخوردند؟ یعنی گندمِ آرد شده‌ی طبخ شده که سوخت و نیروی انسانی برده، خوراک اردک و گاو باید باشد؟ اینها بخاطر قیمت پایین نان است.

رئیس گروه اقتصاد شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی دانشگاهها در پایان متذکر شد: البته قشر ضعیفی داریم که همین را هم نمی‌تواند تأمین کند. آنها را می‌توانیم در حد کفایت تأمین کنیم و باید هم تأمین کنیم، اما مار در کلیت ایراد دارد.