پنج مکان دنیا که جنگ جهانی سوم می‌تواند از آنجا شروع شود!

پایگاه اینترنتی نشریه نشنال اینترست در گزارشی با عنوان «پنج مکان دنیا که جنگ سوم جهانی در سال ۲۰۱۸ می تواند در آنجا شروع شود» نوشت: جهان توانسته است قسمت اعظم سال ۲۰۱۷ را در شرایطی پشت سر بگذارد که فاجعه عظیم و بزرگ ناشی از تنازع بر سر قدرت در آن روی نداده است. در بخش هایی از جهان به ویژه در سوریه، تنش ها به صورت قابل توجهی کاهش یافته است. در بخش های دیگر شرایط دشوار موجود، وخیم تر نیز شده است. در زیر به پنج بحران که می تواند در سال ۲۰۱۸ به مناقشه بزرگ بر سر قدرت بیانجامد، اشاره می کنیم.

کره شمالی
کره شمالی بی شک جدی ترین بحران در عرصه سیاست خارجی است که جهان امروزه با آن روبرو است. موفقیت کره شمالی در توسعه موشک های بالستیک در کنار بی تجربگی دیپلماتیک دولت ترامپ شرایط فوق العاده خطرناکی را ایجاد کرده است. کره شمالی که در دهه گذشته بارها آزمایش هسته ای و موشکی کرده است تمایل ندارد در برابر فشار آمریکا تسلیم شود و از بین برود. آمریکا نیز با عدم انسجام دیپلماتیک با این مسئله برخورد کرده است به گونه ای که مقامات واشنگتن به فاصله چند ساعت،‌ اظهارات یکدیگر را درباره کره شمالی نقض کرده اند.

کره شمالی و آمریکا هر دو انگیزه های قابل توجه برای پیش دستی کردن بر یکدیگر دارند زیرا آمریکا می خواهد قبل از اینکه موشک های کره شمالی از زمین به هوا برخیزند، مخابرات و تاسیسات پیونگ یانگ را نابود کند و کره شمالی نیز به دنبال جلوگیری از ابتلا به این سرنوشت است. این شرایط می تواند به آسانی هر یک از دو طرف را به سوء محاسبه سوق دهد و به این ترتیب پتانسیل لازم را برای ایجاد جنگی دارد که می تواند چین و ژاپن را نیز درگیر کند.

تایوان
اظهارات تهاجمی اخیر توسط مقامات نظامی و سیاسی چین نشان می دهد که دست‌کم برخی در چین معتقدند توازن نظامی به نفع آنها تغییر کرده است. این تصور، قریب به یقین نادرست و خام است و احتمالا اکثریت سران چین تابع آن نیستند ولی با این حال باعث ایجاد شرایطی خطرناک می شود. چین فعالیت نظامی خود را در منطقه افزایش داده است. با توجه به افزایش فعالیت های نظامی چین، این امر درباره تقریبا همه مناطق همجوار این کشور مصداق دارد.

آمریکا در کنار محکوم کردن اقدامات چین، از فروش مقادیر قابل توجهی سلاح به تایوان خبر داده است. با این حال دولت ترامپ، با موضع سردرگم خود درباره کره شمالی، که درخواست از چین برای تشدید تحریم ها علیه پیونگ یانگ جزو آن حساب می شود، آب های دیپلماتیک را گل آلود کرده است. در رابطه ای که عنصر قابلیت پیش بینی و دیپلماسی دقیق جزو ملزومات آن است، بازیگران عمده در چین و آمریکا ظاهرا تمایل به عدم قطعیت و بی تکلیفی دارند و این چیزی است که می تواند به بروز یک مناقشه مرگبار منجر شود.

اوکراین
شرایط در اوکراین پرتنش است. آتش بس شکننده در شرق اوکراین به سبب درگیری میان نیروهای دولتی کیف و نیروهای مورد حمایت روسیه نقض می شود. در کیف نیز تظاهرات و راهپیمایی ها و نیز مورد عجیب میخائیل ساکاشویلی، رئیس جمهور سابق گرجستان، تردیدهایی را درباره ثبات دولت این کشور ایجاد کرده است. مناقشه می تواند به چندین شکل شروع شود. سقوط دولت اوکراین با اینکه به لحاظ نظری به نفع روسیه است ولی می تواند آغازگر دوره بی ثباتی خشونت بار باشد. با اینکه دولت ترامپ، حمایت نصفه و نیمه ارائه شده دولت قبلی یعنی دولت اوباما را از کیف دریغ کرده است با این حال تهاجم نظامی روسیه به اوکراین می تواند اروپا و آمریکا را وارد مناقشه ای جدید با مسکو کند.

مرزهای شرقی ناتو
روابط آمریکا و ترکیه در طول سال گذشته تقریبا به صورت کامل از بین رفته است و به همان میزان نیز آنکارا و مسکو بعد از درگیری های مختصر نظامی سال ۲۰۱۵، به صورت قابل توجهی به هم نزدیک شده اند. دور شدن ترکیه از اتحادیه اروپا و آمریکا که اقدام آنکارا در خرید تجهیزات سخت افزاری نظامی از روسیه به نماد آن تبدیل شده است می تواند آغازگر تغییری قابل توجه در توازن منطقه ای قدرت باشد.

بی شک ترکیه، روسیه و یا آمریکا جنگ را شیوه ای منطقی برای حل و فصل شرایط دیپلماتیک جدید نمی دانند. ولی با این حال،‌ ترکیه یک کشور مهم است و موضع گیری این کشور بر نتیجه مناقشات در عراق،‌ سوریه،ایران،‌ بالکان و قفقاز تاثیر می گذارد. تغییر در جهت‌گیری دیپلماتیک ترکیه می تواند آثار غیرقابل پیش بینی در مرزهای این کشور به ویژه امیدواری کردها به استقلال داشته باشد و شرایط کنونی در مناقشه قره باغ را تغییر دهد. این رویدادها می تواند در برداشت کشورهای جنوب اروپا درباره تعهداتشان نسبت به ناتو تاثیرگذار باشد. غیرقابل پیش بینی بودن شرایط می تواند باعث شود مسکو یا واشنگتن درباره قدرت خود دچار سوء محاسبه شوند.

خاورمیانه
مناقشات در خاورمیانه همواره این پتانسیل را دارد که به مناقشات بزرگتری تبدیل شود حتی اگر این پتانسیل در عمل محقق نشود. در شرایطی که جنگ سوریه در حال نزدیک شدن به پایان خود است، رویارویی و تقابل جدید میان ایران و عربستان سعودی در کانون توجه قرار گرفته است. عربستان سعودی هنوز هم تمایل دارد در قبال ایران با عجله اقدام کند و دوست دارد در پشت هر درگیری، نشانی از حضور ایران بیابد. ایران نیز به نوبه خود در حال تقویت نفوذ خود در عراق، سوریه و مناطق دیگر است.

دولت ترامپ نیز به نوبه خود با اینکه پیروزی اسد را در سوریه پذیرفته است ولی تلاش های خود را به سمت مقابله با ایران در منطقه تغییر مسیر داده است. این امر باعث حمایت بی چون و چرای آمریکا از عربستان در یمن و جاهای دیگر شده است که می تواند به اعتماد بیش از اندازه به ریاض منجر شود.