شب یلدا یا چله شو در مازندران دارای آداب و رسوم خاصی است

به گزارش قائم آنلاین، ایرانیان نزدیک به چند هزار سال است که شب چله (یلدا) آخرین شب پاییز را که درازترین و تاریکترین شب در طول سال است را تا سپیده دم بیدار می‎مانند و در کنار یکدیگر خود را سرگرم می‌دارند تا اندوه غیبت خورشید و تاریکی و سردی روحیه‌ی آنان را تضعیف نکند و با به روشنایی گراییدن آسمان به رخت خواب روند و بیاسایند.

در آیین کهن، بنابر یک سنت دیرینه آیین مهر شاهان ایرانی در روز اول دی ‌ماه تاج و تخت شاهی را بر زمین می‌گذاشتند و با جامه ای سپید به صحرا می‌رفتند و بر فرشی سپید می‌نشستند، دربان‌ها و نگهبانان کاخ شاهی و همهٔ برده‌ها و خدمتکاران در سطح شهر آزاد شده و به سان دیگران زندگی می‌کردند.

رئیس و مرئوس، پادشاه و مردم عادی همگی یکسان بودند، البته درستی این امر تایید نشده و شاید افسانه‌ای بیش نباشد. ایرانیان در این شب باقی ‌مانده میوه‌هایی را که انبار کرده بودند به همراه خشکبار و تنقلات می‌خوردند و دور هم گرد هیزم افروخته می‌نشستند تا سپیده دم بشارت روشنایی دهد زیرا به زعم آنان در این شب تاریکی و سیاهی در اوج خود است.

جشن شب یلدا در ایران امروز نیز با گرد هم آمدن و شب نشینی اعضای خانواده و اقوام در کنار یکدیگر برگزار می‌شود، شعرخوانی و داستان‌ خوانی در امروزه همانند قدیم اجرا می‌‌شود به این صورت که خانواده‌ها در این شب گرد می‌آیند و پیرترها برای همه قصه تعریف می‌کنند.

آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه‌های گوناگون است که همه جنبه‌ی نمادین دارند و نشانهٔ برکت، تندرستی، فراوانی و شادکامی هستند، این میوه‌ها که اغلب دانه‌های زیادی دارند، نوعی جادوی سرایتی محسوب می‌شوند که انسان‌ها با توسل به برکت‌ خیزی و پردانه بودن آنها،خودشان را نیز مانند آنها برکت ‌آور می‌ کنند و نیروی بازوی را در خویش افزایش می‌ دهند و همچنین انار و هندوانه با رنگ سرخشان نمایندگانی از خورشید در شب به‌ شمار می ‌روند. در این شب هم مثل جشن تیرگان،فال گرفتن از کتاب حافظ مرسوم است.حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پوکی و یا پُری آن، آینده‌گویی می‌کنند.

علی حسن‌نژاد در گفت‌و‌گو با خبرنگار ما در مورد این شب خاص و سنت‌های اجرا شده از سالیان پیش توسط مازندرانی‌ها می‌گوید: شب یلدا به زبان مازندرانی؛ چله شو، شب اول زمستان است که در زندگی اهالی مازندران دارای آداب و رسوم خاصی است.

وی افزود: در این شب، زنان خانه از صبح روز آخر پاییز خانه را برای بر پایی یک مراسم کوچک سنتی آماده می‌کنند و در این شب حتما برنج پخت می‌شودو مردم اعتقاد دارند که این شب یک شب خوب و شادی آور است و شگون ندارد که بی غذا باشند.

کارشناس آداب و رسوم مازندرانی در ادامه بیان کرد: در این شب بنا به سنت دیرین همه افراد خانواده دور هم جمع می‌شوند و با خوردن هندوانه، میوه، آجیل و غیره سرمای فصل زمستان را از خود دور می کنند، اعتقاد بر این است که با خوردن ماست یا هندوانه در شب یلدا، هرگز در زمستان سردشان نخواهد شد، آجیل و شب‎چره که شامل دانه‎هایی چون گندم و نخود برشته، تخم هندوانه، کدو، بادام، پسته، فندق، کشمش، انجیر و توت خشک است هم فراموش نمی‌شود.

حسن‌نژاد خاطرنشان کرد: برخی از خانواده‎های مازندرانی در شب یلدا، پس از خوردن شام، برای شب نشینی شب یلدا به خانه خویشاوندان بزرگتر و یا همچنین همسایه‎ها می روند و در این شب دختران دم‎بخت با پوشاندن صورت خود از هفت خانه چیزی می گیرند اگر کسی آنها را ندید و نشناخت حتما به آنچه نیت کرده‌اند، خواهند رسید که متاسفانه این رسم امروزه کمرنگ شده است.

وی  با بیان اینکه در سال‌های نه چندان دور مردم روستاها که به بستنی یا سایر تنقلات در فصل زمستان دسترسی نداشتند از مخلوط کردن برف و شکر نوعی فالوده درست می‌کردند و می‎خوردند، گفت: خوشحال‌ترین افراد خانه در چله‎شو بچه‎های خانه هستند و قبل از تناول شب‎چره، پدر خانه یا یکی از اهالی باسواد خانه لای قرآن را می‌گشاید و یک صفحه از آن را قرائت می‎کند.

احمد ساجدی کارشناس حوزه میراث فرهنگی و گردشگری نیز در گفت‎و‎گویی با خبرنگار ما در مورد شب یلدا در مازندران اظهار کرد: یلدا زادروز یا تولد است که از زبان سامی وارد زبان پارسی شده است و یلدا به بلندترین شب سال نیز گفته می‌شود.

وی با اشاره به اجرای این مراسم در در روستاهای مازندران افزود: اهالی روستاهای مازندران در شادی و مراسم چله شو، بیشتر از سایر مکان‎ها اهمیت این شب را درک نموده اند و در این شب طولانی سرد و برفی و در کنار بخاری‎های هیزمی و کرسی‎های گرم، بسیاری از قول و قرارهای زندگی در بین اقوام و محلی‌ها تبادل نظر می‎شود و در این شب بیشتر شب‌چره‌ها مثل حلوا، کیک، شیرینی و گندم برشته حاصل سلیقه و هنر زنان و دختران خانه است و بنا به سلیقه زنان خانه شاخه‎ای از گل یا سبزه در سفره چله شو قرارداده می شود.

کارشناس حوزه میراث فرهنگی و گردشگری، بیان کرد: بعضی از خانواده ها جهت مبارکی چنین شبی یک بره نوزاد را جهت خیر و برکت در خانه می آورند و پیران اعتقاد دارند که در این شب زمین نفس می‌کشد و از این به بعد روزها بلند شده و شب ها کوتاه می گردد.

ساجدی از انار و هندوانه به عنوان دو نماد از شب یلدا یاد کرد و گفت : یلدا شبی است که می‌گویند خورشید در آن متولد شده و هر روز که از ان می گذرد، یک دقیقه به طول روز اضافه می شود.

وی با اشاره بر این که جشن یلدا بسیاری از مضامین ایران کهن و اسطوره‌ها را با خود دارد که قابل تامل است، تصریح کرد: یکی از رسومات شب یلدا تفال زدن به حافظ در میان خانواده هاست که به این مراسم شب یلدا اضافه شده است.++

به گزارش قائم آنلاین، رسومات ایرانیان بسیار حائز اهمیت بوده و عموما به دلیل بسط موضوع با اهمیت کانون خانواده و دور هم نشینی و شاد بودن بوده , امید است که با زنده نگه داشتن این آیین ها بتوان ستونهای محکم تری برای انسجام بین خانواده ها و ارتباطات تنگاتنگ به دور از فضای مجازی ساخت.