دودوتا چهارتای مافیای کنکور

البته اوضاع در مدارس سایر مناطق تهران هم تفاوت چندانی ندارد؛ گویا کنکور، شمال شهر و جنوب شهر نمی‌شناسد به‌طوری که وقتی با علی، دانش‌آموز سال آخر یک دبیرستان در جنوب تهران گفت‌وگو کردم او نیز گفت که برای کلاس‌های تقویتی در مدرسه حدود دومیلیون تومان هزینه کرده است و این صرفا برای ثبت‌نام بوده که با احتساب هزینه‌های کتاب‌های تست‌زنی، مشاوره تحصیلی و پشتیبان، ‌او نیز معادل پنج‌میلیون تومان هزینه کرده است. او همچنین می‌گوید تقریبا تمام دوستانش به این کلاس‌ها می‌آیند.

دانش‌آموزان این مدارس به برخی آزمون‌های اجباری هم اشاره کردند که ناچارند در آن شرکت کنند. محمد می‌گوید دانش‌آموزان این مدرسه باید در سه آزمون سازمان سنجش شرکت کنند و بابت هر آزمون هم ۳۰ هزار تومان گرفته‌اند. محمد در پاسخ به اینکه آیا برگزاری این آزمون در سایر مدارس هم اجباری است یا خیر، جواب قطعی نمی‌دهد اما می‌گوید ‌ظاهرا این آزمون اجباری است؛ چراکه برخی از بستگان او که در سایر مدارس تهران درس می‌خوانند هم در این آزمون شرکت می‌کنند. استدلال مدیران مدارس در ترجیح این آزمون هم این است که چون سازمان سنجش متولی برگزاری است، ‌طبیعتا سوالات آزمون با آزمون نهایی کنکور مشابهت دارد.

این آمار و ارقام تنها برای مدارسی است که عادی و دولتی محسوب می‌شوند و این تازه در شرایطی است که آن دانش‌آموزان نخواهند هیچ هزینه دیگری برای کنکور کنند که می‌دانیم این‌گونه نیست و خانواده‌ها بیش از این هزینه می‌کنند. موسسات کنکوری اما داستان دیگری دارند. رقم‌های ثبت‌نام از یک‌میلیون در سال شروع می‌شود و به ۲۵ میلیون هم می‌رسد. یک موسسه کنکوری در شهر کرج سال گذشته ۱۲میلیون از دانش‌آموزان دریافت کرده و این هزینه منهای کتاب‌های تست‌زنی و آموزشی کنکور است.

برای اینکه از آمار و ارقام مدارس غیرانتفاعی نیز اطلاع کسب کنم سراغ یکی از مدارس غیرانتفاعی در مرکز تهران رفتم؛ جایی که صرفا ثبت‌نام در آن سالی ۲۵ میلیون هزینه‌بر است. هومن یکی از دانش‌آموزان این دبیرستان است. تقریبا یادش نبود آخرین باری که به‌صورت خانوادگی به تفریح رفته کی بوده است؟ او می‌گوید با شروع تابستان امسال عزمم را برای قبولی در کنکور جزم کرده‌ام؛ ‌حتی روزهای تعطیل هم به دبیرستان می‌آیم و در کلاس‌های تقویتی شرکت می‌کنم و قرار است در دوره تعطیلات نوروز هم در یک اردو شرکت کنیم تا بتوانیم جمع‌بندی مباحث را انجام دهیم. او دوره تعطیلات نوروز را دوره طلایی می‌داند که نباید به هیچ‌وجه از آن غفلت کند و ادامه می‌دهد بابت این اردو سال گذشته به ازای هر روز یک‌میلیون تومان گرفته‌اند و فکر می‌کنم امسال قیمت‌ها بیشتر شده است. وقتی از فشارهای سال آخر دبیرستان می‌پرسم، هومن از یک تصمیم می‌گوید که بعد از کنکور تا چند ماه دیگر سراغ کتاب و درس نمی‌رود و می‌خواهد کلا تفریح کند.

در این مدارس پشتیبان‌ها و مشاورها هستند که به معنی واقعی حکمرانی می‌کنند؛ ‌تاثیرشان حتی از معلم‌ها هم بیشتر است و در قبال مقاومت خانواده‌ها هم می‌ایستند و آنها را باید برنده اصلی بازی کنکور دانست. مسئول یکی از موسسات کنکوری که نمی‌خواست نامش فاش شود نکته جالبی درباره مشاوران کنکوری گفت. «دکتر.م» صاحب این موسسه کنکوری می‌گوید: «‌این آقای مشاور از چنان شهرتی برخوردار است که وقتی در تبلیغات اعلام می‌کنیم قرار است انتخاب رشته تحصیلی با او باشد، ثبت‌نامی‌های موسسه سه‌برابر می‌شود! نکته مهم‌تر اما این است که این آقای مشاور مدرکش دیپلم است و به ازای هر مشاوره برای داوطلبان کنکور یک‌میلیون می‌گیرد.»

سال گذشته ۹۲۹ هزار و۷۹۱ داوطلب در کنکور ثبت‌نام کردند که از این تعداد ۱۴۸ هزار و ۴۲۹ نفر در گروه آزمایشی علوم ریاضی و فنی، ۵۸۰ هزار و ۳۰۱ داوطلب در گروه آزمایشی علوم‌تجربی و ۱۸۴ هزار و۱۲۲ نفر در گروه آزمایشی علوم‌انسانی شرکت کرده‌اند. سال ۹۶ سال نفس‌گیری برای رشته‌های تجربی بود و زمانی که رقابت تنگاتنگ می‌شود، اوضاع کاسبان کنکور هم رونق می‌گیرد. حالا اگر بخواهیم حداقل‌ها را در نظر بگیریم می‌توان با یک حساب سرانگشتی به حجم مالی رد و بدل شده در کنکور دست یافت. برای مثال اگر فقط نیمی از داوطلبان گروه تجربی را به‌عنوان یک گروه پرمتقاضی در نظر بگیریم که این گروه صرفا در آزمون‌ها و کلاس‌های اجباری مدارس (حداقل سه‌میلیون تومان) شرکت کرده باشند، آن وقت ۹۰۰ میلیارد گردش مالی در گروه تجربی است. اگر این تعداد در آزمون‌های آزمایشی موسسات (حداقل دو میلیون تومان) هم شرکت کرده باشند آن‌وقت هزار و ۵۰۰ میلیارد گردش مالی صرفا در گروه تجربی خواهد بود. اگر همین حساب را برای نیمی از کل داوطلبان کنکور انجام دهیم آن‌وقت به رقم دوهزار و ۳۰۰ میلیارد تومان خواهیم رسید. حالا اگر تنها نیمی از خانواده‌ها زیربار هزینه‌های اجباری مدارس نروند و صرفا فرزند خود را راهی کلاس‌های موسسات کنکوری با حداقل قیمت‌ها (حداقل دو میلیون تومان) کنند و در آزمون‌های سراسری آزمایشی موسسات کنکوری (حداقل آزمونی دومیلیون تومان) نیز شرکت کنند، به رقمی بیش از هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان خواهیم رسید. اگر بنا را بر این بگذاریم که دانش‌آموزان صرفا در آزمون‌های آزمایشی سازمان سنجش شرکت کرده باشند هم به رقم بیش از ۸۳ میلیارد تومانی می‌رسیم که برای خانواده‌ها آب خورده است.

همه آنچه گفته شد از حداقل‌ها بود اما واضح است که ارقام خیلی بیش از اینهاست. چندی‌پیش فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی از گردش مالی بالا در صنعت کنکور پرده برداشت و گفت: «برگزاری آزمون و مسائل این‌چنینی دارای هشت‌هزار میلیارد تومان گردش مالی است که افرادی اجازه نمی‌دهند کنکور حذف شود.» علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی نیز با اشاره به معضل کنکور، ‌انحلال سازمان سنجش را به‌عنوان یک راهکار مطرح کرد. مخبردزفولی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز ‌تاکید کرد که کنکور باید حذف شود؛ اما حذف کنکور شجاع‌مردی می‌خواهد.

رئیس سازمان سنجش اما گفته است ما اطلاعی از میزان درآمد مافیای کنکور نداریم، زیرا ما مجوز موسسات آموزشی کنکور را صادر نمی‌کنیم. البته او هم تاکید کرده است موافق حذف کنکور است.

به‌نظر می‌رسد در میان مسئولان آموزش عالی همگان بر حذف کنکور تاکید دارند اما موضوع بر سر جایگزینی کنکور است. سرپرست مرکز سنجش و پذیرش یک راه‌حل اساسی را پیش از مرحله کنکور می‌داند و می‌گوید باید ابتدا آموزش و پرورش اصلاح شود. معاون آموزش وزارت علوم اما گفته است هر تصمیمی برای تغییر یا حذف کنکور تا چهارسال آینده اجرایی نمی‌شود. فرهاد رهبر، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی هم برگزاری چند مرحله کنکور را راه‌حلی می‌داند که هم هزینه‌ها و هم استرس داوطلبان را کاهش می‌دهد. حالا باید منتظر تصمیم بنیادین متولیان آموزش عالی و شجاع‌مردی ماند که قرار است به جنگ غول کنکور برود.