طرح‌های امنیت اجتماعی و آسیب‌های پیش رو

طرح‌های امنیت اجتماعی پلیس تهران بزرگ یکی بعد از دیگری به اجرا در می‌آید. پلیس در ماه‌های گذشته شمار بسیاری از سارقان، اوباش، عرضه‌کنندگان محصولات فرهنگی غیرمجاز، خرده‌فروشان مواد مخدر و معتادان متجاهر را بازداشت کرده است. افراد تبهکار با تشکیل پرونده به دستگاه قضایی و معتادان متجاهر هم به مراکز نگهداری از این افراد  تحویل داده شده‌اند. طرح‌هایی که در دستور کار پلیس تهران قرار گرفته‌است براساس مطالبات مردمی اجرا می‌شود وآن‌گونه که رئیس پلیس تهران تأکید می‌کند تا زمان استقرار نظم و امنیت اجتماعی ادامه پیدا خواهد کرد. استقرار نظم و امنیت اجتماعی، اما مستلزم داشتن ابزاری است که همه شاخص‌های آن در اختیار پلیس نیست. در این باره ذکر چند نکته حائز اهمیت است.

یک: سال‌هاست که چرخه دزد و پلیس در جامعه در جریان است و دزدها همیشه چند قدم جلوتر از پلیس بوده‌اند.

مأموران پلیس سارقان را بازداشت کرده و با رأی قاضی راهی زندان می‌کنند. پای مأموران پلیس به محل کارشان نرسیده، دزدان با سپردن وثیقه از زندان خلاص شده و سرقت‌هایشان را شروع می‌کنند، از همین روست که بیشتر سارقانی که در جریان طرح‌های پلیس بازداشت می‌شوند از مجرمان سابقه‌دار هستند. تکرار سرقت از سوی سارقان یک پیام روشن دارد و آن اینکه بسترهای لازم برای تکرار جرم در جامعه فراهم است. مجرم سابقه‌داری که از زندان آزاد می‌شود از همان حقوق اجتماعی برخوردار است که شهروندی عادی بهره‌مند است. او در صورت بازداشت دوباره به سهولت قادر خواهد بود تا با صرف هزینه و استفاده از آموخته‌های زندان، شرایط بازگشت خود به جامعه و تکرار جرم را با دشواری بیشتری فراهم کند، بنابراین تا زمانی که بسترهای لازم برای اتکاب جرائم در جامعه فراهم باشد، مجرمان بین زندان و جامعه در آمد و شد هستند. یکی از مهم‌ترین راهکارها می‌تواند استفاده از محرومیت‌های اجتماعی و کنترل بر رفتار این افراد باشد که نیازمند فراهم بودن ابزارهای اجرای قانون در این حوزه است. فراهم کردن ابزارهای اجرای قانون نیازمند همگرایی دولت و مجلس است که با وجود گستردگی جرائم، ظاهراً میلی برای ورود به آن ندارند.

دو: معضل موادمخدر در حال حاضر به یکی از آسیب‌های مهم اجتماعی تبدیل شده است. کانون‌های بسیاری از خانواده‌ها به دلیل مصرف  مواد مخدر یک یا چند نفر از اعضای آن متلاشی شده است. مصرف مواد مخدر منجر به بروز بسیاری دیگر از جرائم خصوصاً سرقت یا اعمال منافی عفت و قتل شده است. گستردگی معضلات ناشی از مصرف مواد مخدر می‌تواند یک پیام روشن داشته‌باشد و آن اینکه تلاش‌ها برای برخورد با سرکرده‌های این باندها ناکام مانده است که پاسخ درستی برای ناکامی در این حوزه ارائه نشده است.

سرریز شدن معضلات ناشی از مصرف مواد مخدر به پیدایش گسترده معتادان متجاهر و خرده‌فروشان منجر شده است.

این افراد در حال حاضر محله‌های بسیاری از شهر مانند هرندی و مولوی را در تسخیر خود دارند. رئیس پلیس تهران هر چند تأکید دارد وظیفه پلیس جمع‌آوری معتادان متجاهر نیست، اما در جریان طرح‌های بسیاری که اجرا کرده‌است هزاران نفر از این معتادان را جمع‌آوری و به دستگاه‌های مربوطه تحویل داده است، اما دستگاه‌های مسئول ساعتی بعد همه آنها را روانه خیابان‌های شهر کرده‌اند که این رفتار به منزله هدر دادن توان پلیس است. گستردگی جرائم مربوط به مواد مخدر یک آسیب مهم دیگر هم به همراه دارد و آن بی‌اعتمادی عمومی نسبت به رفتار پلیس است.

سه: امنیت مهم‌ترین شاخص هر جامعه بشری است و دولت‌ها مدام برای تأمین آن دست به جیب می‌شوند. تأمین امنیت بدون همگرایی عمومی و صرف هزینه امکان حصول نخواهد داشت. بدون تردید اجرای مستمر طرح‌های پلیس به شاخص‌های امنیت در پایتخت کمک خواهد کرد در این بین آسیب‌های اجرای هر طرح باید از سوی دانشمندان آسیب‌های اجتماعی مورد بازکاوی قرار گیرند تا مانع فرسایش توان پلیس و ارتقای رضایت عمومی شود.