سهمیه‎بندی بنزین جدی شد

بسیاری از نمایندگان مجلس با هدف جلوگیری از افزایش فشارهای اقتصادی به مردم، بحث عدم افزایش قیمت بنزین را به صورت جدی مطرح کرده اند.با توجه به همین موضوع، احتمال حذف تبصره ۱۸ لایحه بودجه سال ۹۷  و حتی ایجاد منع قانونی برای افزایش قیمت بنزین در سال آینده توسط مجلس بالاست.

از طرف دیگر، مقامات ارشد دولتی حتی شخص رئیس جمهور همچنان ضمن تاکید بر ضرورت اصلاح قیمت حامل های انرژی براساس برنامه ششم توسعه و همچنین ضرورت توجه بیشتر به موضوع اشتغال از پیشنهاد دولت در زمینه افزایش قیمت بنزین دفاع می کنند و بر ضرورت تصویب آن تاکید دارند.

در همین زمینه، صبح دیروز، حسن روحانی، رئیس جمهور در دیدار با روسای کمیسیون های تخصصی مجلس شورای اسلامی  گفت: «مگر شما در قانون نگفتید که حامل های انرژی چگونه بیاید باید اصلاح شود. قانون خودتان است…به نظر من اگر مجلس، فکر می کند منبع بهتری دارد، در تبصره ۱۸ بیاید از منبع بهتر استفاده کند، ولی اگر ما برای اشتغال سالهای آینده، امسال تصمیم گیری درستی نداشته باشیم، نمیتوانیم. شما بدانید، هیچ مسأله ای بالاتر از مسأله اشتغال نیست و هیچ خطری بالاتر از بیکاری نیست.»

این وضعیت در حالی ایجاد شده است که اصولا این دوگانه مخالفت با هر گونه افزایش قیمت بنزین یا افزایش شدید قیمت بنزین به صورت تک نرخی، غلط است و نهایتا به ضرر عموم مردم بخصوص مستضعفان تمام می شود .

* چرا دوگانه بنزینی مجلس و دولت غلط است؟

پیشنهاد بسیاری از نمایندگان مجلس مبنی بر جلوگیری از افزایش قیمت بنزین که به معنای توقف در وضعیت فعلی است، راهکار نادرست و غیرقابل قبولی است و افزایش قیمت این حامل انرژی ضرورت دارد، زیرا:

الف- در سال های اخیر، شاهد افزایش قابل توجه و کم سابقه رشد مصرف بنزین بوده ایم به گونه ای که امسال رشد مصرف این فرآورده نفتی به ۸ درصد رسیده است. بنابراین در صورت تثبیت مجدد قیمت بنزین، شاهد افزایش مجدد رشد مصرف این فرآورده نفتی و افزایش واردات آن خواهیم بود .

ب- براساس آمارهای رسمی وزارت نفت قیمت فروش داخلی هر لیتر بنزین به ترتیب حدود ۳۰۰ و ۹۰۰ تومان کمتر از قیمت تمام شده و قیمت فوب خلیج فارس این فرآورده نفتی است. بنابراین قیمت فعلی بنزین همچنان یارانه ای است.

با توجه به این قضیه و همچنین سیستم تک نرخی توزیع آن، هر کس بنزین بیشتری مصرف کند از یارانه بیشتری استفاده می کند، یعنی یارانه پنهان بنزین عمدتا به پرمصرف ها می رسد که این امر برخلاف عدالت اجتماعی و اصول مدیریت مصرف است.

ج – با عدم افزایش قیمت بنزین، بخش قابل توجهی از بودجه پیش بینی شده دولت برای اشتغالزایی در قالب تبصره  ۱۸ بودجه ۹۷ (حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان) محقق نخواهد شد و عملا برنامه دولت در این زمینه نیمه کاره می ماند.

از طرف دیگر، پیشنهاد دولت مبنی بر افزایش ۵۰ درصدی  قیمت بنزین به صورت تک نرخی هم راهکار نادرست و پرهزینه ای است که هم تداوم سیستم ناعادلانه «یارانه بیشتر برای مصرف بیشتر» و هم حرکت به سمت اقتصاد ریاضتی محسوب می شود و تبعات زیر را دارد:

۱ – افزایش ۵۰ درصدی قیمت بنزین هم تورم زیادی در بخش حمل ونقل ایجاد می کند و هم با توجه به ویژگی های خاص این حامل انرژی در جامعه، تورم روانی قابل توجهی را در سایر بخشهای مختلف اقتصادی ایجاد می کند. این تورم موجب افزایش فشار اقتصادی بر جامعه بخصوص خانوارهای مستضعف می گردد. به علاوه، این افزایش قیمت بنزین، کاهش رشد اقتصادی و افزایش جمعیت بیکاران را به دنبال دارد.

۲- تاثیر افزایش ۵۰ درصدیدرصدی قیمت بنزین بر کنترل مصرف، محدود و موقتی بوده و بعید است بیش از یک سال به طول بی انجامد. همانطور که علیرغم افزایش قیمت بنزین در سال ۹۴ شاهد بودیم که رشد ۲ درصدی مصرف این فرآورده نفتی در آن سال به رشد ۵٫۵ و ۸ درصدی مصرف در سالهای ۹۵ و ۹۶ افزایش یافت.

 * بهترین راهکار احیای سهمیهبندی بنزین است 

با توجه به آنچه گفته شد، هم حفظ وضع موجود ( تثبیت بنزین ۱۰۰۰ تومانی) و هم افزایش قیمت بنزین به ۱۰۰۰ با توجه به آنچه گفته شد، به نفع پرمصرفها (عمدتا پردرآمدها) و به ضرر عموم مردم بخصوص مستضعفان است و باید سراغ راهکار دیگری رفت. راهکار سوم یا راهکار صحیح که از سوی علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز پیشنهاد شد، احیای سهمیه بندی بنزین و دو نرخی شدن مجدد بنزین است. لاریجانی گفت: «حتماً شرایط مردم را در نظر بگیرید و  پرش در این زمینه به مصلحت نیست و باید راههایی مانند دو نرخی بودن اندیشیده شود تا به طبقات پایین جامعه فشار نیاید»  برخی از نمایندگان مجلس مانند رحیم زارع، نایب رئیس کمیسیون تلفیق مجلس هم از طرفداران این پیشنهاد هستند.

احیای سهمیه بندی بنزین با محور قرار دادن خانواده به جای خودرو، راه درست برای اصلاح وضعیت موجود بدون ایجاد فشار به عموم مردم بخصوص مستضعفان است. در صورتی که قیمت بنزین برای عموم خانوارها که کم مصرف هستند همان ۱۰۰۰ تومان باقی بماند و صرفا قیمت این فرآورده برای خانوارهای پرمصرف که مصارفی بالاتر از حد متوسط جامعه (مثلا ۸۰ لیتر در ماه) دارند، افزایش چشمگیری یابد و مثلا به ۱۵۰۰ یا ۲۰۰۰ تومان برسد،  سیستم ناعادلانه « یارانه بیشتر برای مصرف بیشتر» اصلاح می شود و پرمصرفها مجبور می شوند برای مصارف بالای خود، هزینه بیشتری بپردازند.

سایر مزایای استفاده از این راهکار عبارتست از: کاهش اثرات تورمی و فشار اقتصادی به عموم مردم بخصوص مستضعفان، اصلاح الگوی مصرف بنزین به صورت گسترده تر و بلندمدت تر و همچنین تحقق بخش اعظم درآمدهای مدنظر دولت از محل افزایش قیمت بنزین (تبصره ۱۸ لایحه بودجه) و در نتیجه، فراهم شدن امکان اجرای برنامه های اشتغالزایی دولت.