عراق؛ ۱۵ سال پس از اشغالگری آمریکا

به گزارش قائم آنلاین، این روزها مصادف است یا پانزدهمین سالگرد اشغال نظامی عراق به دست آمریکا. «عثمان المختار»، نویسنده و تحلیلگر مسائل سیاسی عراق در یادداشتی که پایگاه خبری «العربی الجدید» تحت عنوان «عراق بعد از ۱۵ سال اشغالگری: خرابی و ویرانی و مرگ و میر» اقدام به انتشار آن کرده، نگاهی اجمالی به وضعیت عراق پس از ۱۵ سال فروپاشی رژیم «بعث» و اشغالگری آمریکایی‌ها دارد.

«پیش از عملیات زمینی در عراق به ما گفتند که مردم به شما التماس می‌کنند و کمک می‌خواهند، اما واقعیت امر این است که آنها از ما به خدا استثغاثه می‌کنند .. در آنجا مرتکب جنایاتی شدیم که هیچکس نمی‌تواند تصور کند» .. با این جملات «تد بایتون»، نظامی اسبق آمریکایی که در سال ۲۰۰۳ در اشغال عراق مشارکت داشت، احساسات خود را بیان می‌کند، احساساتی که در پانزدهمین سالگرد اشغال این کشور، به نظر نمی‌رسد، با احساسات عراقی‌ها در تعارض باشد.

حتی برخی از مشوقان و تحریک‌کنندگان اشغال عراق، امروز تلاش می‌کنند، حضور خود را در کنفرانس لندن ۲۰۰۲ که به کنفرانس معارضان عراقی معروف شد، نفی کنند. کنفرانسی که به دولت «جرج بوش» و دولت «تونی بلر» مشروعیت آغاز اشغال عراق را داد.

بایتون که هم اکنون ۴۵ سال دارد و در یک دفتر وکالت در ایالت «فلوریدا» مشغول بکار است، می‌افزاید: «بسیاری از عراقی‌ها کشته شدند.. بسیاری از آنها و این کشور نابود شد، اما به سلاح کشتار جمعی دست نیافتیم، درحالی که مردم در آنجا همچنان می‌میرند. هرگاه یک عراقی را در آمریکا می‌بینم، احساس می‌کنم، به من می‌گوید، خدا لعنتتان کند».

برخلاف سال‌های اول اشغال، بغداد در پانزدهمین سالگرد اشغال بی‌فروغ نشان می‌داد، جایی برای سخن گفتن از چیزی به نام «روز آزادسازی» که برخی از شخصیت‌های عراقی مانند احمد الجلبی، مثال الآلوسی، عبد العزیز الحکیم، نوری المالکی، موفق الربیعی، جلال طالبانی وغیره پس از اشغال آن را به عنوان مناسبت ملی بنامند، وجود ندارد.

نتایج برجای مانده از اشغال عراق در اذهان عراقی‌ها، اجازه هیچگونه فراخوانی از این نوع را نمی‌دهد، به ویژه آنکه این مناسبت امسال با زمان برگزاری انتخابات مصادف شده و همه از بیان چنین سخنانی اجتناب می‌کنند، لذا این مراسم تنها توسط چند هزار عراقی که بستگان آنها طی اشغال عراق در سال ۲۰۰۳ کشته شدند، بزرگداشته می‌شود.

بازگشت به عقب

در پانزدهمین سال اشغال عراق در سال‌‌جاری، این کشور با ویرانی و نابودی ۳۸ شهر و منطقه به خاطر آزادسازی آنها از اشغال داعش و سه استان در شمال که پس از تصمیم به جدایی از دولت مرکزی همچنان ارتباط خود را با بغداد حفظ کرده، مواجه است.

در برابر این وضعیت شاهد ادامه حضور نظامی ۱۴ کشور در عراق تحت عناوین و با اهداف و منافع مختلف هستیم که مهمترین آنها آمریکا، ترکیه، انگلیس، فرانسه، آلمان، ایتالیا، استرالیا و کانادا است، آن هم با تعدادی که حتی دولت مرکزی عراق هم از آن بی‌اطلاع است، حتی نمی‌داند، چه کشوری نیروهایش را وارد می‌کند و چه کشوری خارج؛ با این توجیه که چنین ورود و خروج‌هایی موضوعی سیاسی است و ارتباطی به امنیت و دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی ندارد.

همچنین در این کشور ۱۱۵ هزار نیروی شبه نظامی وجود دارد که تشکیل دهنده ۷۳ گردان هستند… «الحشد الشعبی» اولین نیروی مسلح قدرتمند این کشور است تا بعد از آن از حیث قدرت نظامی ارتش و نیروهای مسلح عراق و در درجه سوم، نیروهای کُرد موسوم به «پیشمرگه» قرار گیرند.

در این راستا، با وجودی‌که یک دهه و نیم از فروپاشی حاکمیت حزب «بعث» بر عراق می‌گذرد، با این حال و پس از برگزاری سه دوره انتخابات پارلمانی، توافقات طایفه‌ای [مذهبی] عامل تشکیل دولت در این کشور بوده‌اند و همچنان این کشور درگیر بحران هویت و ابهام در گرایشات قومیتی و عربی و ائتلاف‌های سست و بی‌بنیان طایفه‌ای است.

بعد از امنیت، مهمترین دغدغه عراقی‌ها در سال ۲۰۱۸ بر خدمات طبیعی و اولیه مانند آب سالم و برق و بهداشت و درمان متمرکز است که اجدادشان در قرن گذشته از آن بهره‌مند بودند.

«حسام العیسی»، از رهبران جریان «المدنی» عراق می‌گوید: «مردم عراق تا سرحد مرگ مشتاق قانون‌مداری و احترام به انسانیت آنها از سوی دولت هستند و اینکه نیروهای امنیتی و شبه نظامی به این احساس خود پایان دهند که حاکم بر جان و مال عراقی‌ها هستند و هرکه را بخواهند می‌توانند، به قتل برسانند، بی‌آنکه کسی بازدارنده آنها باشد».

آمار و ارقام تکان‌دهنده

پرونده‌های محرمانه وزارت بهداشت عراق فاش می‌سازد که آمار قربانیان عراقی طی اشغال این کشور همچنان غیر قابل دسترسی است. در این زمینه سرنوشت حدود ۲۷۰۰ عراقی که طی نبردهای زمینی و حملات هوایی کشته شدند تا به امروز همچنان نامعلوم است و این رقمی ناچیز در قبال شمار قربانیان عراقی طی اشغال عراق توسط آمریکایی‌هاست که تا یکم مارس سال گذشته میلادی بالغ بر نیم میلیون کشته و دو برابر آن زخمی بود، درحالی که بیش از دو سوم این مجروحان دچار معلولیت‌های مادام العمر شده‌اند.

همچنین این پرونده‌ها دروغ آمریکایی‌ها را فاش می‌سازد که طی دو سال اشغال عراق درصدد اشاعه آن بودند و آن در امان ماندن شهرهای جنوب عراق برخلاف شهرهای شمال و غرب این کشور از تبعات عملیات نظامی است، درحالی که آمار و ارقام نشان می‌دهد، طی دوره زمانی ۲۰ مارس تا ۱۴ آوریل ۲۰۰۳ مناطق بصره، ناصریه و سماوه بعد از بغداد، فلوجه و موصل دارای بالاترین شمار قربانیان غیرنظامی و نظامیان سابق در ارتش عراق بوده‌اند که منتهی به فروپاشی دیوارهای دفاعی بغداد شد و نیروهای «حمورابی»، «مدینه منوره»، «خالد بن ولید» و «امام علی» وابسته به گارد ریاست جمهوری را دربر می‌گیرد که در معرض حملات شدید موشکی و هوایی قرار گرفته و براساس گزارش‌های بین المللی، طی آنها به ویژه در درگیری‌های فرودگاه و الدوره و السماوه در نزدیکی مرزهای مشترک عراق و عربستان، آمریکا از سلاح‌های تحریم شده نیز علیه نیروهای عراقی استفاده کرد.

همچنین براساس آمار و ارقام محرمانه وزارت کشور، بهداشت، دفاع و برنامه ریزی تاکنون حدود ۶۰ هزار عراقی مفقود الاثر هستند، به‌گونه‌ای که تاکنون کسی از سرنوشت آنها آگاه نیست و بنابر اعلام وزارت شهرداری‌های عراق در این کشور حدود ۲۳ هزار گور وجود دارد که در آنها افراد مجهول الهویه دفن شده‌اند و اغلب آنها در نجف، بغداد، موصل و فلوجه واقع شده‌اند و این جدای از ده‌ها هزار نفر عراقی است که خودسرانه بازداشت شده یا مفقود هستند.

براساس برآوردهای بین المللی، از زمان اشغال عراق به دست آمریکا ۸ میلیون عراقی آواره شده‌اند که ۵ میلیون نفر آنها به ۶۴ کشور جهان مهاجرت کرده‌اند که در میان کشورهای عربی اردن، لبنان، مصر و سوریه و در میان کشورهای غیر عربی ترکیه و اتحادیه اروپا در راس کشورهای پذیرنده این مهاجرین بوده‌اند.

اما ۳ میلیون مهاجر داخل عراق نیز همچنان در اردوگاه‌های آوارگان یا شهرهای دیگر این کشور بسر می‌برند. درحالی که به خیل عظیم بیوه زنان و کودکان بی‌سرپرست عراق همچنان اضافه می‌شود و علی‌رغم درخواست وزارت امور اجتماعی عراق مبنی بر اعلام جدیدترین آمار و ارقام در این‌باره اما به بهانه عدم امکان سرشماری آنها در مناطق و شهرهای آزادشده آمار و ارقام جدیدی در این زمینه وجود ندارد، اما آمارهای سال گذشته رقم ۵٫۶ میلیون یتیم و بیوه زن را نشان می‌دهد.

این درحالی است که میانگین بی‌سوادی در این کشور رو به افزایش بوده و به ۲۲ درصد بالغ شده، درحالی که آمار وزارت برنامه‌ریزی عراق میزان بی‌سوادی در سال ۲۰۱۴ در این کشور را ۱۸ درصد اعلام کرده بود.

اما آمار بیکاری در آستانه ۳۲ درصد، فقر حدود ۳۵ درصد و جرم وجنایت روزانه ۴۰ جنایت ثبت شده در سراسر شهرهای عراق است که بالاترین رقم در میان کشورهای عربی است و تنها متغییر امیدوار کننده کاهش میزان عملیات‌های تروریستی در سال‌جاری میلادی به میزان ۵۰ درصد است.

دیدگاه سیاستمداران

«صادق المحنا»، از رهبران ائتلاف حاکم بر عراق می‌گوید: «پس از فروپاشی رژیم سابق، مردم عراق به تغییر و تحول امیدوار بودند و اینکه کشورشان با قدرت به جلو حرکت کند، اما با تاسف… شاهد عقب‌ماندگی عراق شدیم». «مردم عراق به تغییر و تحول به عنوان مرحله‌ انتقالی مثبتی نگاه می‌کردند، اما امروز بسیار ناامید هستند و امید می‌رود، انتخابات اخیر روند تغییر و تحول را که دولت کنونی آغازگر آن بوده، ادامه دهد و این انتخابات منجر به تغییر و تحولات حقیقی شود».

از سوی دیگر، «ماجد شنکالی»، نماینده ائتلاف کردستان بر این باور است که «علی‌رغم گذشت ۱۵ سال از فروپاشی رژیم سابق نه تنها تغییر نکرده، بلکه به میزان چشمگیری به عقب باز گشته است، به‌گونه‌ای که وضعیت در گذشته به ویژه در حوزه فساد، طایفه‌گرایی و مذهب‌گرایی بسیار بهتر از وضعیت کنونی بود».