التهاب در بازار ارز با تناقضات فکری در دولت

به گزارش قائم آنلاین، روزنامه «جوان» در یادداشتی از «مهران ابراهیمیان» نوشت:

۱- دکتر نیلی در یادداشتی و در همین ایام که قیمت ارزهای خارجی ثانیه‌ای رکورد می‌زند، نوشته است: سیاست‌های ارزی کشور طی چهار دهه گذشته همواره مبتنی بر ثابت نگاه داشتن نرخ ارز، مستقل از تورم بوده است. از آنجا که این سیاست امکان تحقق عملی را در بلندمدت ندارد، نرخ ارز در دوره‌هایی که منابع اقتصاد اجازه داده است ثابت نگاه داشته شده و پس از آن، طی یک یا چند جهش به مقدار تعادلی خود رسیده است. اما این نحوه تعدیل نرخ ارز فقط به بی‌ثباتی دامن زده و اثرات آن بسیار متفاوت با شرایطی است که تعدیل نرخ به طور هموار صورت می‌گیرد. وقتی نرخ ارز در خلاف جهت تورم تثبیت می‌شود، بالاترین و مؤثرترین کمک به تولیدکنندگان خارجی صورت گرفته و بیشترین صدمه به تولیدکنندگان داخلی وارد می‌شود. وی در ادامه کسانی را که موافق تثبیت نرخ ارز با روش‌های منطقی هستند نیز با چوب یک‌جانبه‌گرایی و مطلق‌گرایی زده و نوشته است: واردات بدون تعرفه در شرایطی که نرخ تعرفه بالاست، به امتیازی بزرگ تبدیل می‌شود. گروه‌هایی که امکان استفاده از این شرایط را پیدا می‌کنند، به مدافعان پرو پا قرص سیاست تثبیت نرخ ارز تبدیل می‌شوند و اینچنین است که فساد مبتنی بر بهره‌مندی از رانت واردات بدون تعرفه برای گروه‌های خاص شکل می‌گیرد. یادمان باشد که همه اینها ریشه در تثبیت نرخ ارز مستقل از تفاوت معنادار تورم داخلی با تورم خارجی دارد.

۲- اکبر ترکان چند روز پیش در گفت‌وگویی از افزایش قیمت دلار حمایت کرده و گفته است: اینکه قیمت دلار بالا رفت کار خوبی بود، چاره‌ای نبود چون آن موقع مصنوعی قیمت دلار را پایین نگه داشته بودند، وقتی سطح عمومی قیمت‌ها بالا می‌رود، دلار هم بالا می‌رود. نمی‌شود تقاضای عمومی قیمت‌ها بالا رود، اما دلار بالا نرود؛ چراکه این موجب شکست اقتصاد می‌شود. دلار ارزان بماند، ولی تورم باعث می‌شود که کالای داخلی گران شود. وی با بیان اینکه دولت کوشش عبثی می‌کرد که جلوی افزایش قیمت دلار را بگیرد، میلیارد‌ها دلار هم پول تزریق کرد ولی نشد، تصریح کرد: دولت خلاف جریان حرکت اقتصاد حرکت می‌کرد، وقتی تورم وجود دارد سطح عمومی قیمت‌ها بالا می‌رود، یعنی کالای ایرانی سال‌به‌سال به اندازه تورم افزایش قیمت پیدا می‌کند و وقتی که دلار ثابت باشد، کالا‌های وارداتی هم دارای قیمت ثابت هستند.

۳- رئیس‌جمهور در گفت‌وگوی تلویزیونی در بهمن‌ماه گفته بود: «مردم نگران تأمین ارزی نباشند؛ چراکه تا اواخر سال، ۹۰میلیارد دلار درآمد ارزی و ۷۵میلیارد دلار مخارج ارزی ماست و سال آینده درآمد ارزی ما از امسال بیشتر خواهد بود.» وی درباره‌ نوسان نرخ ارز گفته بود: نرخ ارز باید کاهش پیدا کند و کاهش پیدا می‌کند. نوسانات ارزی بلندمدت نخواهد بود.

۴- حسام‌الدین آشنا مشاور رئیس‌جمهور در توییتی روزگذشته بعد از اظهارنظرهای اخیر مشاوران اقتصادی رئیس‌جمهور نوشته است: ارز ارزان می‌شود اما نه با مماشات با محتکران جسور اسکناس و قاچاقچیان قهار اربیل و استانبول.

این چهار موضع‌گیری و اظهارنظر‌ها تنها بخشی از اظهارات چهار مسئول دولت است که بدون در نظر گرفتن شرایط و واقعیت‌ها بیان شده و رسانه‌ها هم آنها را انعکاس داده‌اند. در همین حال، روزگذشته فضای مجازی نیز پر شده بود از ویدئو‌های رئیس‌جمهور آقای دکتر حسن روحانی که در نشست خبری با رسانه‌ها از مردم می‌خواهد، وارد فضای پرریسک خرید ارز خارجی نشوند و در مسیرهای بهتری به سرمایه‌گذاری بپردازند.
اما از زمانی که این درخواست از سوی رئیس‌جمهور مطرح شد، تنها نرخ هر دلار از ۴ هزار و ۲۰۰ تومان به بیش از۵ هزار و ۸۰۰ تومان افزایش یافت، یعنی هزار و ۶۰۰ تومان گران شده است. به عبارت بهتر از بهمن سال گذشته، کمتر از سه ماه پیش تا به امروز هرکس به حرف آقای روحانی اعتماد داشته ارزش دارایی‌های پولی‌اش حدود ۳۰ تا ۳۷ درصد آب رفته است و هر کس به مطالب رسانه‌های حامی‌اش و گوشه و کنایه‌های کارشناسان اقتصادی اطراف و اکناف رئیس‌جمهور گوش داده موفق به حفظ دارایی‌ها و سود ۳۷درصدی رسیده است !
به نظر می‌رسد، عوامل مهم و متعددی در التهاب بازار ارز دخیل باشد که از جمله مهم‌ترین عوامل آن افزایش حجم نقدینگی در پنج سال اخیر، هیجانی‌شدن طیف وسیعی از مردم در کنار عوامل خارجی و انتظار خروج یک‌طرفه امریکا از برجام، محدودیت در عرضه ارز‌های فیزیکی و خارجی دخیل باشند که انصافاً نباید آنها را نادیده گرفت و همه تقصیر‌ها را برگردن دولت انداخت.
با این حال آنچه به عنوان کاتالیزور در ایجاد التهاب بازار نقش ایفا کرده توجیه و استقبال برخی از مشاوران رئیس‌جمهور و تناقض در گفتار رئیس‌جمهوری مبنی بر وجود درآمدهای ارزی بهتر در سال جدید با اظهارات مشاور ویژه و بی‌اعتمادی مردم به تحقق وعده‌های رئیس‌جمهور است. همچنین جو روانی موجود نوعی پریشانی افکار در اطلاع‌رسانی از سوی مشاوران رئیس‌جمهور، بلبشو در تصمیم‌گیری بانک مرکزی برای کنترل بازار ارز و واسپاری فضای رسانه‌ای به حامیان افزایش قیمت دلار از سوی دولت دیده می‌شود که به نظر باید هر چه سریع‌تر به آنها سامان داد.