کاهش ۱۰۶ سانتی‌‌متری تراز دریاچه ارومیه نسبت به سال ۹۲

به گزارش قائم آنلاین، پنج سال از وعده انتخاباتی حسن روحانی مبنی بر عزم جدی برای احیای دریاچه ارومیه و به دنبال آن تشکیل کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در اولین مصوبه هیات دولت یازدهم می‌گذرد، اما آنچه در پایان دولت باقی مانده است، ارائه آمار متناقضی از سوی سازمان محیط‌زیست است تا این‌چنین دستاوردهای محیط‌زیستی دولت تدبیر و امید در قالب کمیت قابل‌توجه‌تری قرار گیرد.

آماری که با نگاهی به گزارش‌های فروردین ۹۲ بر‌خلاف آنچه انتظار می‌رود، نه‌تنها اثری از افزایش این تراز در فروردین ۹۷ مشاهده نمی‌کنیم بلکه با ترازی ۱۲۷۱/۸۰ متری در فروردین ۹۲ مواجه می‌شویم که در مقایسه با تراز ۱۲۷۰/۷۴ متری ۲۵ فروردین ۹۷، کاهش ۱۰۶ سانتی‌متر با وجود افزایش ۲۵ درصدی بارش در استان آذربایجان‌شرقی تراز دریاچه طی پنج سال گذشته را به نمایش می‌گذارد.

پنج سال از وعده انتخاباتی حسن روحانی مبنی بر عزم جدی برای احیای دریاچه ارومیه و به دنبال آن تشکیل کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه در اولین مصوبه هیات دولت یازدهم می‌گذرد اما آنچه در پایان دولت باقی مانده است، ارائه آمار متناقضی از سوی سازمان محیط‌زیست است تا این چنین دستاوردهای محیط‌زیستی دولت تدبیر و امید در قالب کمیت قابل‌توجه‌تری قرار گیرد.

این روزها  در سایه بارندگی‌های اخیر و باز کردن آب برخی سدها کمی آب در دریاچه ارومیه جمع شده است و در آستانه سفر رئیس جمهور به استان آذربایجان‌شرقی مسوولان امر ضمن بازدید هر روز سوار بر قایق شده و در بخش‌های که آب دارد دوری زده و عکس سلفی می‌گیرند اما با وجود افزایش ۲۵ درصدی بارش در استان تراز دریاچه ارومیه نسبت به سال گذشته نیز ۸ سانتی کاهش نشان می‌دهد بطوریکه دریاچه ارومیه نسبت به مدت مشابه سال قبل امروز ۹۱ کیلومتر کوچک‌تر شده است.

مردم نسبت به دریاچه ارومیه دغدغه‌ای نداشته باشند

معاون اوّل رئیس جمهور عید نوروز امسال در سفر به آذربایجان‌شرقی و در بازدید از دریاچه ارومیه با بیان این‌که «حیات بخش وسیعی از مردم کشورمان به دریاچه ارومیه وابسته است» اظهار کرد: ایران در هیچ شرایطی نمی‌تواند نسبت به دریاچه ارومیه بی‌تفاوت باشد و با اطمینان به مردم منطقه می‌گویم که کمترین دغدغه‌ای در این بخش نداشته باشید، البته مسیر کار دشوار و سخت بوده که مردم باید به دولت کمک کرده و در اجرای طرح‌ها همراه دولت باشند تا دریاچه ارومیه در حد قابل قبول احیا شود.

معاون اوّل رئیس جمهور در خصوص اعتبارات دریاچه ارومیه، تصریح کرد: طبق گزارشات سال گذشته ۴۵ درصد از اعتبارات دریاچه ارومیه اختصاص یافته که تقریباً برابر با تخصیص بودجه برای کل طرح‌های عمرانی کشور است. در نظر داریم امسال کم بودن تخصیص اعتبارات سال گذشته را جبران کنیم.

جهانگیری با بیان این‌که «دریاچه ارومیه از زمان آغاز به کار دولت در سال ۹۲ یکی از دغدغه‌های مهم مردم کشور و به ویژه استان‌های آذربایجان غربی و شرقی بود» بیان کرد: تشکیل ستاد احیای دریاچه ارومیه با مسئولیت معاون اول رییس جمهور جزو اولین مصوبات دولت یازدهم بود که بعد از تشکیل این ستاد تصمیمات مهمی در آن اتخاذ شد.

معاون اوّل رئیس جمهور ادامه داد: انتقال آب حتی از دریای خزر و خارج از کشور به دریاچه ارومیه از بحث‌های ابتدایی ستاد احیا بود و این موضوع همچنان در دستور کار است و مشاور خارجی نیز برای انجام مطالعات پیش‌بینی شده تا امکان انتقال آب از سایر حوزه‌ها به حوزه‌ی دریاچه ارومیه را بررسی کنند، البته برخی کارشناسان با انتقال آب از حوزه‌ای به حوزه‌ی دیگر مخالف بوده و تأثیر آن را برای احیای دریاچه مهم نمی‌دانند.

وی در خصوص سایر اقدامات انجام گرفته برای احیای دریاچه ارومیه، اظهار کرد: افزایش بهره‌وری کشاورزی و صنعت مورد توجه قرار گرفته تا از آب محدود، بیشترین استفاده را در کشاورزی انجام دهیم، خوشبختانه جهاد کشاورزی در این خصوص فعال شد و مردم نیز همکاری خوبی انجام دادند و آثار آن روی چاه‌های منطقه مشهود است.

جهانگیری افزود: برخی چاه‌های غیرمجاز مسدود شد و منابع قابل توجه برای انتقال بخشی از آب رودخانه‌هایی که جلوی آن‌ها سد احداث شده به دریاچه ارومیه، در نظر گرفته شده و پیشرفت طرح خوب بوده است و امیدوارم با اجرای نهایی آن سالانه ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب جدید به دریاچه منتقل شود.

معاون اوّل رئیس جمهور با اشاره به مصوبه دولت برای انتقال پسماند تصفیه شده‌ی شهرهای اطراف دریاچه ارومیه به دریاچه، گفت:  خوشبختانه طرح‌های خوبی در این خصوص در تبریز و ارومیه در حال انجام است، البته محدودیت اعتبارات برای این طرح‌ها گزارش شده است.

نخستین مصوبه دولت روحانی متوقف شد/ دریاچه‌ای که حال غرق کردن کسی را ندارد

دریاچه ارومیه اکنون حال غرق کردن کسی را ندارد؛ هرچه می‌خواهید دور شوید نترسید نه دریاچه‌ای مانده و نه ساحلی، ساحل همان دریاچه است و دریاچه همان ساحل، همه چیز امن و امان است.

دریاچه زیبای “ارومیه”  که زمانی بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان بعد از بحرالمیت به شمار می‌رفت با ۱۰۲ جزیره کوچک و بزرگ و طولی در حدود ۱۳۰ تا ۱۴۰ کیلومتر و عرضی بین ۱۵ تا ۵۰ کیلومتر با سطح آبی به عمق متوسط ۶ متر که در عمیق‌ترین نقطه به ۲۵ متر می‌رسید به بزرگ‌ترین زیستگاه طبیعی “آرتمیا” مشهور بود.

چند سالی است که عوامل مختلف دست به دست هم داده‌اند تا منحصر به‌فردترین تالاب جهان به دلیل میزان پسرفت آب به تهدیدی جدی برای ساکنان منطقه تبدیل شود، در نتیجه پس‌روی آب دریاچه، وسعت آن به میزان قابل توجهی کاهش یافته و برخی قسمت‌های جنوبی دریاچه غیرقابل دسترسی و تبدیل به نمک‌زار شده است که این پدیده می‌تواند فجایع زیست محیطی بسیار زیادی را همراه داشته باشد که یکی از آنها به جای ماندن روستاهای خالی از سکنه در شرق این دریاچه است.

مرگ و نابودی اطرافش پرسه‌ می‌زند، غربت تلخی بر سکوتش جامانده و ترک‌های نقش‌بسته، جراحتش را عمیق‌تر کرده است. آواز پرندگان، رقص فلامینگوها و جست‌و‌خیز حیوانات حکم سراب را برایش دارد. اکنون سیراب شدن از آب، به رؤیای شبانه‌ شیرینی مبدل شده که به رنگ امید درآمده است.

«چی‌چست» این دریاچه کهن، دریاچه‌ای که در کرانه خود، خاطرات زیادی را جای داده و واژه واژه‌اش گذری بر پیشینه ایرانیان کهن است، حالا نظاره‌گر غروبی غم‌انگیز است.

این‌روزها ارومیه به نمک نشسته و بوی نامطبوع مرگ، مرغان دریایی و پرندگان را فراری داده است.

از سوی دیگر پراکنده شدن ریزگردهای نمکی از دیگر زیان‌های خشک شدن دریاچه ارومیه به شمار می‌رود که به گواه کارشناسان زندگی شهروندان شهرهای آذربایجان از جمله تبریز و ارومیه را با خطرات جدی مواجه ساخته تا آنجا که در صورت تداوم این شرایط شهرهای برگ آذربایجان محکوم به تخلیه از سکنه خواهند بود.

همچنین طوفان‌های نمکی علاوه بر آثار تخریبی غیرقابل انکار بر زندگی مردم استان آذربایجان غربی و استان‌های مجاور آن و حتی استان‌های غربی و شمالی کشور بر کشاورزی منطقه نیز تاثیر سوء داشته و بدلیل شوری بیش از حد آب و رسوب گرد و غبار طوفان‌های نمکی تهدیدی جدی برای مزارع و باغات منطقه به شمار می‌رود.

اهمیت موضوع احیای دریاچه ارومیه تا آنجا بود که آقای روحانی در سفر پیش از برگزاری انتخابات به ارومیه در جمع مردم آذربایجان با بیان این‌که نخواهیم گذاشت دریاچه ارومیه خشک شود، گفت: “من به شما قول می‌دهم که اگر بار مسئولیت اجرایی کشور را بر دوش من قرار دادید، در اولین روز دولت، حل مشکل دریاچه ارومیه در دستور کار قرار خواهد گرفت.”

حسن روحانی در جمع هواداران خود در ورزشگاه شهید آهن‌دوست ارومیه در جواب فریاد هواداران خود مبنی بر اینکه دریاچه ارومیه احیا باید گردد، اظهار کرد: “در مرکز مطالعات استراتژیک مدت‌هاست کارگروه ویژه‌ای برای حل مشکل دریاچه ارومیه تشکیل شده و اولین بررسی‌ها به ما می‌گوید اگر خدای ناکرده دریاچه ارومیه خشک شود، زیست ۱۴ میلیون نفر در معرض خطر قرار خواهد گرفت و آن‌وقت ریزگردهای نمک تمام زمین‌های کشاورزی کشور را نابود خواهد کرد.”

روحانی آن روز به مردم ارومیه قول داد که در اولین روز کاری دولت جدید حل مشکل دریاچه ارومیه را در دستور کار قرار دهد و تاکید کرد که: من به شما قول می‌دهم در دولت تدبیر و امید، احیای دریاچه ارومیه، جزء اولین برنامه‌هایمان باشد.”

روز یکشنبه ۲۷ مرداد ماه سال ۹۲ نخستین جلسه هیئت دولت دولت تدبیر و امید برگزار شد و رئیس جمهور در نخستین روز به وعده داده شده در شعارهای انتخاباتی خود جامه عمل پوشاند. در این جلسه که بیش از سه ساعت طول کشید، بعداز اظهارات روحانی و قرائت منشور اخلاقی دولت، تصمیمات و مصوباتی مهم اتخاذ شد که از جمله آنها برای بهبود وضعیت معیشت مردم و نجات دریاچه ارومیه است.

در این جلسه، هیئت دولت مصوب کرد که کارگروه نجات دریاچه ارومیه با مسئولیت وزیر نیرو و عضویت وزرای جهاد کشاورزی، کشور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی ایجاد شود.

این کارگروه ماموریت یافت با استفاده از سوابق مطالعات و اقدامات قبلی به عمل آمده در این زمینه و بررسی‌های تخصصی و میدانی بیشتر، ظرف ۲ ماه راهکارهای نجات دریاچه ارومیه را تدوین و جهت تصمیم‌گیری نهایی به دولت ارائه کند.

به دنبال آنکه نمایندگانی از وزارت‌خانه‌ها و دستگاه‌های مرتبط گرد هم آمده و منویات هیئت دولت در این‌باره را ‌بحث و بررسی کردند، تازه وقت آن رسید که زمام امور به کسی سپرده شود که نام‌آشناست؛ عیسی کلانتری.

هشتم تیر ۹۳/ رئیس جمهور: دولت آماده است تا هر مقدار که ضرورت داشته باشد، هزینه‌های احیای این دریاچه را تأمین کند

رئیس جمهوری ضمن ابلاغ دستور آغاز عملیات اجرایی احیای دریاچه ارومیه، اعضای کارگروه نجات دریاچه ارومیه را موظف کرد تا همزمان مطالعات تکمیلی و جانبی را به منظور تسریع در اجرا و کاهش هر گونه پیامدهای منفی احتمالی، در صدر برنامه‌های خود قرار دهند.

روحانی گفت: دریاچه ارومیه نباید در وضعیت کنونی رها شود و دولت آماده است تا هر مقدار که ضرورت داشته باشد، هزینه‌های احیای این دریاچه را تأمین کند و  دولت وظیفه خود می‌داند که با حفاظت از محیط زیست شرایط را برای زندگی مطلوب و سلامت مردم مهیا کند.

رئیس جمهور: دریاچه ارومیه را احیا کردیم و به وعده خود عمل کردیم

حسن روحانی رئیس جمهور در یکم مرداد ۹۵ در اجتماع مردم ارومیه گفت: قبل از انتخابات من در شهر ارومیه به شما وعده دادم و گفتم اگر به عنوان رییس جمهور انتخاب شوم، اولین مصوبه دولت یازدهم مربوط به احیای دریاچه ارومیه خواهد بود. مردم عزیز آذربایجان غربی من به وعده‌ام وفا کردم و در اولین جلسه دولت یازدهم بحث دریاچه ارومیه و احیای این دریاچه را مطرح کردم و ساعتی قبل که با هواپیما از بالای دریاچه ارومیه عبور کردم وضعیت این نگین آذربایجان غربی را مشاهده کردم. اگر شرایط سال‌های قبل ادامه پیدا می‌کرد، اگر در این سه سال برنامه‌های مدون این دولت برای این دریاچه اجرا نمی‌شد، امروز سطح آب دریاچه ارومیه باید ۱۲۰ سانتی‌متر دیگر کاهش پیدا می‌کرد.

وی افزود: ما در یک شرایط بحران در دریاچه ارومیه و در شرایط بحران برای محیط زیست این استان و استان‌های همجوار و مجموعاً برای ۱۴ میلیون نفر از جمعیت ایران قرار می‌گرفتیم. اما امروز سطح آب دریاچه ارومیه به همت همه مسئولین و مردم به‌حمدالله ۱۰ سانتی‌متر نسبت به مقدار آب سال ۹۲ افزایش دارد و همه تلاش دولت بر این است که قدم به قدم به سمت احیای این دریاچه را گام برداریم. ۱۷دستگاه اجرایی کشور مسئول احیای دریاچه ارومیه هستند. دانشگاهیان، دستگاه‌های دولتی، سازمانهای مردم‌نهاد، کشاورزان، صنایع، مردم شهر و روستا همه کمک کردند و دست به دست هم دادند تا امروز ما به این باور برسیم که دریاچه ارومیه احیا و آباد خواهد شد.

روحانی تصریح کرد: آن روز که من به ارومیه آمدم جوانی به من گفت اگر به داد دریاچه ارومیه نرسید ما می‌خواهیم در دست نوشته‌هایمان برای فرزندان و نوه‌هایمان بنویسیم که روزگاری در اینجا آب بود، اسمش دریاچه ارومیه بود. امروز من به آن جوان عزیز اعلام می‌کنم دیگر باید برای نسل آینده بنویسید دریاچه احیا شده؛ دریاچه ارومیه به دست مردم غیور آذربایجان احیا شده است.سطح آب دریاچه ارومیه امروز نسبت به پارسال در همین روز ۴۶ سانتی متر افزایش پیدا کرده است.

احیای دریاچه ارومیه؛ در چرخه آزمون و خطا

ناگفته نماند، دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین دریاچه داخلی کشور و بعد از دریاچه شور بحر المیت دومین دریاچه شور و بزرگ جهان به شمار می‌رفت که پارک ملی دریاچه هم در فهرست یونسکو به ثبت رسیده است. این دریاچه بیش از ۱۰۰ جزیره و شبه جزیره داشته که از جزایر کبودان، اشک، اسپیر و آرزو از جمله مهم‌ترین آن‌ها هستند. مساحت دریاچه در شرایط عادی ارومیه ۵۷۰ هزار هکتار و حوضه آبریز آن حدود ۵۷ هزار کیلومترمربع بوده که در استان‌های آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی، و کردستان قرار دارد به‌طوری‌که سه درصد مساحت کل کشور ایران را در بر می‌گیرد.

کاهش شدید آب و شـوری بیش از حد آن در طی ۳۰ سال گذشته که از حدود ۱۶ سال پیش شتاب بیشتری به خود گرفته دریاچه ارومیه را با مشکل خشکی کامل مواجه کرده است.

سخن پایانی اینکه دریاچه ارومیه، که نام کهن آن را “چی چست” می‌گفتند و در اسطوره‌های کهن ایران زمین نقشی بنیادی داشته، و حکیم ابوالقاسم فردوسی نیز در شاهنامه از آن به خون چیست یاد کرده است، این روزها با وجود تلاش های که صورت گرفته، حال خوش خوبی ندارد و نزدیک دو دهه است که چشم انتظار مسئولان، دست اندرکاران محیط زیست و دوستداران طبیعت در سراسر جهان است، که فکری برای درمان و نجات بزرگترین زیستگاه طبیعی آرتمیا، داشته باشند.

گزارش فارس حاکی است، با وجود اعتبارات داخلی و خارجی و همچنین منابع آبی قابل‌توجهی به منظور احیای این دریاچه اختصاص داده شده، وضعیت نامطلوب دریاچه همچنان به قوت خود باقی است. گفتنی است برای احیای دریاچه ارومیه بنا بر مصوبه هیئت دولت چندین میلیارد تومان از بیت‌المال پول به خارجی‌ها داده شده تا بتوانند دریاچه ارومیه را احیا کنند، اقدامی که هیچگاه محقق نشده است.

گذشته از این مورد، ‌چند صد میلیارد دیگر هم برای تحقیق و ترمیم درباره وضعیت دریاچه ارومیه اختصاص داده شده که عملاً با وضعیت فعلی این دریاچه هدر رفته محسوب می‌شود.

* وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید

خشک شدن و یا کم شدن آب دریاچه تعادل اکولوژیک شمال‌ غرب کشور را بر هم می‌زند، آب و هوا را تغییر داده و با تاثیرگذاری مستقیم بر روحیات مردمی که سالیان سال با دریاچه زندگی کرده‌اند، موجب مهاجرت میلیونی آنها می‌شود. حضور دریاچه تاکنون سبب ایجاد ویژگی ساحلی به این منطقه کوهستانی و تعدیل آب و هوا شده است.

دانشمندان معتقدند چنانچه دریاچه ارومیه کاملا خشک شود، منطقه تبدیل به بیابانی به وسعت ۵۷۰ هزار هکتار با ۸ میلیارد مترمکعب نمک می‌شود که با وزش نخستین بادها به جای شن یا رس، این نمک است که در هوا منتشر شده و موجب تخریب محیط زیست می‌شود، تخریبی که بدون شک از مرزهای کشور خواهد گذشت و در خوش‌بینانه‌ترین شرایط کشورهای همسایه را نیز در شرایط بحران زیست محیطی گرفتار خواهد کرد.

اینک این ماییم و این لبخند نمکین دریاچه‌ای در حال مرگ، دریاچه‌ای که با همه زیبایی‌اش با همه قدمت‌ خود و با همه نعمت‌هایش در حال نابودی است، این نابودی یعنی نابودی سه درصد از خاک ایران و ایرانی با پیکری زخمی بر جای می‌ماند.

امروز برگی دیگر از تاریخ در حال نگارش است، اگر خشک شدن دریاچه در این ورق نوشته شود، هیچ‌گاه وجدان تاریخ ما را نخواهد بخشید، اگر چه دریاچه هامون چند سال پیش توسط بیگانگان خشکانده شد ولی اینک دریاچه ارومیه به دست خودمان در حال خشکیدن است.

این انتخاب ماست، باید انتخاب کنیم که امانت در دست خویش را چگونه نگه‌د‌اریم و چگونه آن را به نسل بعد از خویش تحویل دهیم و آنچه که تاکنون در دفترچه عمل خودمان نگاشته‌ایم به هیچ کدام از ما در هر جایگاهی که هستیم نمره قبولی نمی‌دهد، حتی به عنوان یک شهروند بپذیریم.

حال از نخستین مصوبه دولت تدبیر و امید در ۲۷ مرداد ۹۲  دولت تدبیر و امید ۶ سال می‌گذرد مردم هنوز منتظر هستند؛ منتظر اجرایی شدن قول‌ها و اقداماتی که دولت روحانی وعده آنها را داده است. اما امیدواریم این عمل نوش دارو بعد از مرگ سهراب نباشد.