مسجد مقدس جمکران هزار سال قدمت دارد

به گزارش قائم آنلاین، هفدهم ماه مبارک رمضان، سالروز بنای مسجد مقّدس جمکران به امر و فرمایش حضرت ولی عصر(عج) است، در تاریخ در باب بنیان‌گذاری مسجد مقدس جمکران آمده است، این مکان مقدس در سال ۳۷۳ یا ۳۹۳ هجری قمری یعنی بیش از هزار سال پیش، در هفدهم ماه مبارک رمضان و توسط شخصی به نام حسن مثله جمکرانی و به امر و فرمایش مستقیم حضرت ولی عصر(عج) بنا نهاده شده است.

*ماجرای بنای مسجد جمکران

در ادامه به ماجرای ماجرای بنای مسجد جمکران اشاره می‌شود:

مرحوم میرزا حسین نوری در کتاب نجم الثاقب درباره تاریخچه تأسیس مسجد جمکران، شیخ فاضل حسن بن حسن قمی، معاصر شیخ صدوق، در کتاب تاریخ قم از کتاب مونس الحزین فی معرفة الحق و الیقین (از تألیفات شیخ صدوق) بنای مسجد جمکران را به این عبارت نقل کرده است:

شیخ عفیف صالح حسن بن مثله جمکرانی می‌گوید: من شب سه شنبه ۱۷ ماه مبارک سال ۳۹۳ هـ ق در خانه خود خوابیده بودم که ناگاه جماعتی از مردم به در خانه من آمدند و مرا از خواب بیدار کردند و گفتند برخیز و خواسته امام مهدی(عج) را اجابت کن که تو را می‌خواند. آنها مرا به محلی که اکنون مسجد (جمکران) است آوردند.

حضرت مهدی مرا به نام خواندند و فرمودند: «برو به حسن بن مسلم بگو: این جا زمین شریفی است و حق تعالی این زمین را از زمین‌های دیگر برگزیده و شریف کرده است تو آن را گرفته به زمین خود ملحق کرده‌ای …».

حسن بن مثله عرض کرد: سید و مولای من! مرا در این باره نشانی لازم است، زیرا مردم سخن مرا بدون نشانه و دلیل نمی‌پذیرند.

امام فرمودند: تو برو رسالت خود را انجام بده، ما در این جا، علامتی می‌گذاریم که گواه گفتار تو باشد.

برو به نزد سید ابوالحسن و بگو تا بیاید و آن مرد را بیاورد و منفعت چندساله را از او بگیرد و به دیگران دهد تا بنای مسجد بنهند و باقی وجوه را از رهق به ناحیه اردهال که ملک ماست، بیاورد و مسجد را تمام کند و نصف رهق را بر این مسجد وقف کردیم که هر ساله وجوه آن را بیاورند و صرف عمارت مسجد کنند.

مردم را بگو تا به این مکان روی بیاورند و چهار رکعت نماز در این جا بگذارند: دو رکعت تحیّت مسجد در هر رکعتی یک بار سوره حمد و هفت بار سوره «قل هو الله احد» بخوانند و تسبیح رکوع و سجود را هفت بار بگویند و دو رکعت نماز صاحب الزمان بگذارند، (به این تربیت) که در هنگام خواندن سوره حمد چون به (ایاک نعبد و ایاک نستعین) برسند، آن را صد بار بگویند و بعد از آن، فاتحه را تا آخر بخوانند. رکعت دوم را نیز به همین طریق انجام دهند، تسبیح رکوع و سجود را نیز هفت بار بگویند. هنگامی که نماز تمام شد، تهلیل (لااله الاالله) بگویند و تسبیح فاطمه زهرا(س) را بگویند. آن گاه سر بر سجده نهاده، صد بار صلوات بر پیغمبر و آلش بفرستند».

پس از آن، حضرت به من اشاره کردند که برو! چون مقداری راه پیمودم، مرا صدا کردند و فرمودند: «در گله جعفر کاشانی (چوپان) بُزی است، باید آن بز را بخری، اگر مردم پولش را دادند با پول آنان خریداری کن و گرنه پولش را خودت بپرداز.

فردا شب آن بز را بیاور و در این (محل) قربانی کن و گوشت آن را بر بیماران و کسانی که مرض صعب العلاج دارند انفاق کن که حق تعالی همه را شفا دهد. آن بز أبلق است، موهای بسیار دارد، هفت نشان سفید و سیاه، هر یکی به اندازه یک درهم، در دو طرف آن، سه نشان در یک طرف و چهار نشان در طرف دیگر است». آن‌گاه به راه افتادم.

حسن بن مثله می‌گوید: من به خانه رفتم و همه شب را در اندیشه بودم تا صبح طلوع کرد، نماز صبح خواندم، به نزد علی منذر رفتم و قضیه را با او در میان نهادم و همراه علی منذر به جایگاه دیشب رفتیم. پس او گفت: به خدا سوگند که نشان و علامتی را که امام فرموده بود، این جا نهاده است و آن، (این حدود مسجد) با میخ‌ها و زنجیرها مشخص شده است. آن گاه به نزد سید ابوالحسن الرضا رفتیم. چون به سرای وی رسیدیم، غلامان ایشان گفتند: شما از جمکران هستید؟ گفتیم: آری. پس گفتند: از اول (صبح) سید ابوالحسن در انتظار شماست … . به حضورش رسیدیم. گفت: ای حسن بن مثله! من خوابیده بودم شخصی در عالم رؤیا به من گفت: شخصی به نام حسن بن مثله، بامدادان از جمکران پیش تو خواهد آمد، آن چه بگوید اعتماد کن و گفتارش را تصدیق کن. از خواب بیدار شدم و تا این ساعت در انتظار تو بودم.

حسن بن مثله داستان را مشروحاً برای او نقل کرد. سید ابوالحسن دستور داد بر اسب‌ها زین نهادند و به سوی ده جمکران رهسپار گردیدند.

چون به نزدیک ده رسیدند، جعفر (چوپان) را دیدند که گله‌اش را در کنار راه به چرا آورده بود. حسن بن مثله به میان گله رفت و آن بز که از پشت گله می آمد به سویش دوید. حسن بن مثله آن بز را گرفت. سپس آن را به جایگاه آوردند و سر بریدند. سیدابوالحسن به محل معهود آمد و حسن بن مسلم را احضار کرد و منافع زمین را گرفت. آن گاه وجوه رهق را نیز از اهالی آن جا گرفتند و به بنای مسجد پرداختند.

سیدابوالحسن الرضا، زنجیرها و میخ‌ها را به قم آورد و در خانه خود نگه‌داری کرد و هر بیمار صعب‌العلاجی اگر خود را به زنجیرها می‌مالید، شفا می‌یافت.

*منابعی که درباره مسجد جمکران گزارش داده‌اند

۱٫ مرحوم شیخ صدوق (متوفای ۳۸۱ هـ ق) داستان تأسیس جمکران را در کتاب مونس الحزین فی معرفة الحق و الیقین مشروحاً بیان کرده است.

۲٫ حسن بن محمد بن حسن قمی، معاصر شیخ صدوق، صاحب کتاب تاریخ قم، تفصیل قضیه مسجد جمکران را از کتاب شیخ صدوق نقل کرده است.

۳٫ علامه محمد باقر مجلسی (متوفای ۱۱۱۰ هـ ق) در مورد کتاب تاریخ قم می‌نویسد: کتاب معتبری است، ولی نسخه عربی آن را ندیدم، بلکه ترجمه فارسی آن را مشاهده کردم.

۴٫ محدث بزرگ، سید نعمت الله جزایری ترجمه فارسی کتاب تاریخ قم را مشاهده و قضیه بنای مسجد مقدس جمکران را با خط خود از آن نقل کرده است.

۵٫ میرزا عبدالله افندی اصبهانی، (متوفای ۱۱۱۳ هـ ق) نسخه‌ای از ترجمه فارسی کتاب تاریخ قم را در قم مشاهده و گزارش آن را در تألیف خود، ریاض العلماء، ذکر کرده است.

۶٫ سید امیر محمد اشرف (متوفای ۱۱۴۵ هـ ق) معاصر علامه مجلسی، متن عربی کتاب تاریخ قم را مشاهده و از آن نقل نموده است.

۷٫ متن عربی تاریخ قم به دست آقا محمد علی کرمانشاهی، فرزند وحید بهبهانی، (متوفای ۱۲۱۶ هـ ق) رسیده و وی در حاشیه خود بر کتاب نقد الرجال تفرشی، خلاصه قضیه را از نسخه عربی آن نقل کرده است.

۸٫ محدث بزرگ، میرزا حسین نوری (متوفای ۱۳۲۰ هـ ق) داستان و قضیه حسن بن مثله را از ترجمه تاریخ قم، از دست خط سید نعمت الله جزایری، در کتاب جنة المأوی آورده است.

با توجه به منابع فوق می‌توان گفت، گرچه منبع اول قضیه تأسیس مسجد جمکران، یعنی کتاب مونس الحزین فی معرفة الحق و الیقین، در طول زمان مفقود شده، ولی حسن بن محمد بن حسن قمی، معاصر شیخ صدوق، که به کتاب و مؤلف شریف آن دسترسی داشته، در کتاب تاریخ قم از آن کتاب نقل نموده و دیگران در قرون بعدی نسخه عربی و ترجمه فارسی آن را مشاهده و از آن نقل کرده‌اند.

آیت‌الله العظمی مرعشی نجفی می‌فرماید: این مسجد شریف مورد احترام کافّه شیعه بوده است، از غیبت صغری تا به امروز که حدود یک هزار و بیست و دو سال می‌شود و همین طور که شیخ بزرگوار مرحوم صدوق کتابی به نام مونس الحزین دارند که حقیر آن نسخه را ندیده‌ام ولی مرحوم آقای حاج میرزا حسین نوری، استاد حقیر از آن کتاب نقل می‌فرماید، و بالجمله این مسجد مقدس مورد احترام علمای اعلام و محدثین کرام شیعه بوده و کرامات متعددی از مسجد جمکران دیده شده است.

بنابراین اتقان و اصالت این مکان مقدس به تأیید و تصدیق عالمان دین رسیده است. همین امور است که همه ساله جمعیت چند میلیونی از اقصی نقاط ایران و حتی سایر کشورهای جهان به این مکان مقدس مشرف می‌شوند، شیعیان و منتظران حضرت ولی عصر(عج) با استغاثه به ساحت مقدس امام زمان(عج) گشایش و فرج امور خود را در این مسجد مقدس، از خداوند منان مسألت می‌کنند.