این در شیشه‌ای کِی باز می‌شود؟

به گزارش قائم آنلاین، سید عبدالمجید شریف‌زاده در گفت‌وگو درباره‌ی حلقه گمشده‌ بین پژوهشکده هنرهای سنتی و معاونت صنایع دستی اظهار کرد: مشکل اصلی ساختاری است. در مجموعه‌ای با عنوان هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی بحث حفظ، احیاء، پژوهش و آموزش مطرح بود. جای دیگری نیز با عنوان سازمان صنایع دستی فعالیت می‌کرد که وظیفه آن در حوزه محدودتری از هنرهای سنتی بود. وقتی صحبت از هنرهای سنتی است، گسترده‌تر و عام‌تر از صنایع دستی است و صنایع دستی بخشی از هنرهای سنتی ماست.

او ادامه داد: بخشی از وجهه تولید و تکثیر هنرهای سنتی ما، بیشتر از وجهه هنری است؛ یعنی وقتی صحبت از هنرهای سنتی می‌شود، نمایش‌های آئینی، بومی و مذهبی، موسیقی مقامی و سنتی را نیز دربرمی‌گیرد. هنرهای سنتی حتی به هنرهای وابسته به معماری، کتابت، خوشنویسی، نگارگری و هنرهای صناعی نیز می‌پردازد.

رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه هنرهای سنتی به هنرهای صناعی یا صنایع دستی نیز می‌پردازد، افزود: وجهه هنری در هنرهای صناعی بیشتر می‌شود اما وجهه تولید در صنایع دستی بیشتر است. در تعریف شورای جهانی صنایع دستی نیز این طور تعریف شده که صنایع دستی باید آثاری باشد که عمده کار آن با دست انجام شود و در آن فرهنگ، هنر و خلاقیت آن منطقه وجود داشته باشد. همچنین به صورت محدود قابل تکرار و تکثیر نیز باشد. یعنی زمانی که سفالی ساخته می‌شود قابلیت آن را داشته باشد که چند نمونه از آن تولید شود تا مردم نیز بتوانند آن را بخرند.

شریف‌زاده با اشاره به اینکه قابلیت تکرار در هنر برای هنرهای سنتی معنا ندارد، اضافه کرد: به همین دلیل عنوان صنعت برای صنایع دستی به کار برده‌ شده و از آن با عنوان « Handicrafts» یاد می‌کنند. صنایع دستی وجهی از آثاری است که با دست ساخته می‌شود و قابلیت تکرار هم دارد.

او با اعلام اینکه سازمان صنایع دستی و پژوهشکده هنرهای سنتی در محدوده فعالیت‌های خود دو سازمان جدا از هم بودند که با ورشکستگی سازمان صنایع دستی به دلایل مختلف و بدون شناخت، آن را به سازمان میراث فرهنگی ملحق کردند و معاونت صنایع دستی را شکل دادند، گفت: تمام تشکیلاتی که در اختیار صنایع دستی بود، از او گرفتند و معاونت ابتری به سازمان میراث فرهنگی اضافه کردند. از این معاونت چه کاری برای صنایع دستی کشور ما برمی‌آید؟ در حالی که نمی‌تواند انتظارات هنرمندان را برآورده کند، همچنین امکانات و اختیاراتی هم ندارد.

رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: تشکیلاتی که به درستی برای سازمان صنایع دستی چیده شده بود، به دلیل مدیریت‌های نادرست لطمه خورد و تبدیل به معاونتی شد که برای این کار تعریف نشده بود. کاری که بدون کارشناسی انجام شد مثل وزارتخانه‌ای که قرار است راه‌اندازی کنند. من معتقدم با کاری که انجام می‌دهند، وضعیت بدتر از قبل خواهد شد.

شریف‌زاده ادامه داد: در چنین فضایی پژوهشکده‌ای با عنوان هنرهای سنتی داریم که موضوع اصلی آن کار پژوهشی، حفظ و احیا هنرهای سنتی است که تنها به صنایع دستی محدود نمی‌شود بلکه شامل همه‌ هنرهای سنتی می‌شود. بخشی از کاری که ما انجام می‌دهیم می‌تواند با آنچه که در معاونت صنایع دستی اتفاق می‌افتد، مرتبط باشد. اما به دلیل نداشتن ارتباط درست و تشکیلاتی بین معاونت صنایع دستی، پژوهشگاه و پژوهشکده هنرهای سنتی، این همکاری اتفاق نیفتاده است.

او گفت: ما یکسری پژوهش‌هایی داریم که می‌توانیم آن را در اختیار معاونت صنایع دستی بگذاریم. قاعدتا این معاونت نیز باید آنچه را که در حوزه پژوهشی می‌خواهد به ما سفارش دهد که انجام دهیم.  در واقع پژوهشگاه، مغز متفکر سازمان میراث فرهنگی است و در این مجموعه کار علمی و پژوهشی اتفاق می‌افتد. سازمان صنایع دستی همه چیز را از دست داده است، افرادی که باید باشند در آن بخش حاضر نیستند و تشکیلاتی که باید در این زمینه کمک‌رسان باشد، وجود ندارد. در نهایت صنایع دستی ما در دوره فعلی لطمه بسیار شدیدی خورده است.

رییس پژوهشکده هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره اینکه آیا تا کنون سفارش پژوهشی از سوی معاونت صنایع دستی با پژوهشکده هنرهای سنتی انجام شده است؟ توضیح داد: اخیرا این ارتباط برقرار شده و با دوستانی که در معاونت صنایع دستی فعال هستند ارتباط نزدیک‌تری برقرار کردیم. از آنها خواستیم مواردی که مورد نظرشان هست را به ما اعلام کنند. اما این ارتباط شخصی است و ارتباط تشکیلاتی برای این کار درست نشده است.

او درباره اینکه در این ارتباط آیا همچنان درِ شیشه‌ای بین پژوهشکده و معاونت صنایع دستی بسته است؟ توضیح داد: این موضوع از جمله مواردی است که از زمانی که من به پژوهشکده هنرهای سنتی آمدم پیگیری می‌کنم تا در بین معاونت صنایع دستی و پژوهشکده باز شود اما متاسفانه به دلیل مشکلات و مسائل موجود اداری هنوز موفق به انجام این کار نشدم. شخصی در را بسته است و حالا ما هر چه تلاش می‌کنیم این در باز شود، موفق نمی‌شویم!

شریف‌زاده همچنین گفت: صحبت‌هایی در این باره انجام شده است اما باید مسائل امنیتی آثار موجود در پژوهشکده هنرهای سنتی نیز در نظر گرفته شود که متاسفانه هنوز به تفاهمی در این زمینه نرسیدیم و امیدوارم این مشکل رفع شود.