روایت تحلیلگر انگلیسی از ظهور نظام چندقطبی در پی بی‌اعتمادی عمومی به آمریکا

به گزارش قائم آنلاین، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا سرانجام یک سال و نیم بعد از آغاز ریاست جمهوری‌اش به انگلستان، متحد اصلی آمریکا، سفر می‌کند تا با «ملکه الیزابت» و «ترزا مِی» نخست وزیر انگلیس و دیگر مقامات این کشور دیدار کند.

سال گذشته میلادی، تنها هفت روز بعد از آنکه ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا آغاز شد، خانم مِی اولین مقام از یک کشور خارجی بود که برای دیدار با ترامپ به واشنگتن رفت. در این سفر نخست وزیر انگلیس دعوت ملکه برای سفر ترامپ به انگلستان را ارائه کرده بود.

طبق اعلام مقامات انگلیسی، مقرر شده بود سفر ترامپ در ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ به انگلستان انجام بگیرد اما به دلیل سیاست‌های ضدمسلمانان ترامپ که از همان ابتدای ریاست جمهوری‌اش علیه مهاجران برخی کشورهای اسلامی در قالب فرمان اجرایی ارائه شده بود، مردم انگلیس با سفر وی مخالفت کردند. مخالفان سیاست‌های ترامپ در انگلیس در همان ماه ژانویه ۲۰۱۷ در سایت پارلمان این کشور طوماری اعتراضی به راه انداختند که با امضای بیش از یک میلون نفر خواستار لغو سفر ترامپ بود.

مخالفت‌ها با سفر ترامپ به انگلیس به این طومار ختم نشد و معترضان به سیاست‌های مهاجرتی ترامپ و دیگر سیاست‌های نژادپرستانه وی – مانند حمایت او از سفیدبرترپندارها و یا حمایتش از راست‌گرایان افراطی در انگلستان – ابتدای سال ۲۰۱۷ تظاهرات راه انداختند. مردم انگلیس تهدید کردند در صورت حضور ترامپ در کشورشان بزرگترین تظاهرات در تاریخ انگلستان را برگزار خواهند کرد.

در پی این اعتراضات، سفر دونالد ترامپ به انگلستان به تعویق افتاد و زمان حضورش در این کشور ماه اکتبر سال ۲۰۱۷ اعلام شد. اما اعتراضات مردمی و برخی سیاسیون انگلستان که در صحن پارلمان این کشور به دوستی لندن و دولت ترامپ معترض بودند، همچنان ادامه داشت. سپس دونالد ترامپ اعلام کرد تا زمانی که مورد استقبال مردم انگلستان قرار نگیرد، سفر خود را به این کشور به تعویق می‌اندازد.

بعد از آن خبرها از افتتاح ساختمان جدید سفارت آمریکا در لندن در ماه ژانویه سال ۲۰۱۸ حکایت داشت و گفته شد ترامپ احتمالا همزمان با افتتاح سفارت به انگلیس سفر می‌کند، که این بار نیز به دلیل ترس از تظاهرات گسترده، ترامپ به انگلیس نرفت و اعلام شد سفر رئیس جمهور در ماه فوریه سال ۲۰۱۸ انجام خواهد شد. این بار نیز مخالفت‌های مردمی با سیاست‌های نژادپرستانه ترامپ مانع از سفر وی به انگلستان شد تا در نهایت اعلام شد رئیس جمهور آمریکا شب دوازدهم جولای (پنج‌شنبه شب) وارد انگلیس می‌شود و روز سیزدهم جولای (جمعه) دیداری با ملکه انگلستان و نخست وزیر این کشور به اضافه دیگر مقامات انگلیسی خواهد داشت.

حالا، همزمان با سفر ترامپ، مردم انگلستان از تمام شهرهای این کشور برای راهپیمایی اعتراضی به لندن خواهند آمد. شهردار لندن هم که بارها علنا از سیاست‌های رئیس‌جمهور آمریکا انتقاد کرده، اعلام کرده بادکنک موسوم به «نوزاد ترامپ» که آمریکایی‌ها آن را توهین‌آمیز توصیف کرده‌اند، بر فراز آسمان پایتخت انگلیس به پرواز در می‌آید. بیم از تظاهرات‌های مردمی موجب شده تا دیدارهای ترامپ با مقامات انگلیسی در یکی از کاخ‌های حومه لندن انجام شود و او بدون حضور در لندن تنها با بالگرد از این شهر عبور کند.

با این وجود، ترامپ در کنفرانس خبری بعد از نشست با سران ناتو مدعی شد، مردم انگلستان در انگلیس، اسکاتلند و ایرلند وی را «خیلی دوست دارند»‌ و در مسئله مهاجران با او هم‌نظرند، چرا که به عقیده او آن‌ها به دلیل مخالفت با پذیرش مهاجران در همه‌پرسی برگزیت رای به خروج از اتحادیه اروپا داده‌اند. وی یادآور شد دارایی‌های زیادی در انگلستان دارد و مادرش اسکاتلندی است و در سفر دو روزه به انگلستان، به مناطق مختلفی خواهد رفت.

در همین راستا در گفت‌وگویی با «رادنی شکسپیر»* تحلیل‌گر مسایل سیاسی و استاد دانشگاه اهل انگلیس، نظرات او را درباره ابعاد مختلف سفر ترامپ به انگلیس جویا شدیم. متن این مصاحبه در ادامه آمده است:

فارس: با توجه به سابقه اعتراضات مردم انگلیس به سفر دونالد ترامپ به کشورشان، برخورد مردم انگلیس با سفر سیزدهم جولای ترامپ به این کشور را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شکسپیر: ترامپ مورد استقبال مردم انگلیس قرار نخواهند گرفت. به وی اصلا اجازه داده نخواهد شد که در لندن دیده شود. دلیل این مسئله این است که تظاهرات گسترده‌ای در لندن اتفاق خواهد افتاد. مردم بریتانیا از ترامپ خسته هستند. ترامپ عهد و پیمان آمریکا در توافق هسته‌ای ایران را شکست. وی پیمان تغییرات اقلیمی جهان را نیز شکسته است. ترامپ جهان را به یک جنگ تجاری وارد کرده است. خصوصا اینکه وی یک فرد ضدمسلمان است، در نتیجه تظاهرات عظیمی در لندن در اعتراض علیه سفر وی وجود خواهد داشت. بنابراین دولت انگلیس طوری سفر ترامپ را برنامه‌ریزی کرده که وی هرجایی باشد، جز لندن.

فارس: بارها در جلسات پارلمان انگلستان دیده شده که نمایندگان از ترزا می نخست وزیر این کشور درخواست کردند به دلیل سیاست‌های نژادپرستانه و ضدمهاجرتی ترامپ، سفر وی را لغو و اعتراض انگلیس به این سیاست‌ها را بیان کنند. در مقابل نخست وزیر انگلیس بارها بر مسئله «روابط ویژه» [میان لندن و واشنگتن] تاکید دارد. آینده روابط ویژه چگونه است؟

شکسپیر: مشکل بزرگی درباره روابط ویژه وجود دارد. مطمئنا در گذشته روابط ویژه‌ای میان انگلیس و آمریکا وجود داشته، اما آمریکا اکنون قابل اعتماد نیست. همان طور که گفتم ترامپ تعهداتی چون توافق هسته‌ای، تغییرات اقلیمی را شکسته و جنگ تجاری عظیمی به راه انداخته است. هیچ راهی وجود ندارد که انگلیس برای داشتن روابط خوب تجاری با آمریکا به دولت ترامپ اعتماد کند. واقعیت این است که ترامپ یک فرد خودشیفته و بی‌خرد است، بنابراین احتمال ادامه روابط ویژه انگلیس و آمریکا در آینده میان دو کشور وجود ندارد.

فارس: سیاست‌های اقتصادی ترامپ در قبال متحدان آمریکا و اظهارات تندش درباره بودجه ناتو، زمزمه‌ها درباره خدشه‌دار شدن روابط فراآتلانتیک را به گوش می‌رساند. برخی کارشناسان بر این باورند که سیاست‌های دولت ترامپ تاثیر منفی بلندمدت بر روابط فراآتلانتیک می گذارد، برخی دیگر بر این باورند که این تاثیرات موقت خواهد بود و بعد از اتمام ریاست جمهوری ترامپ، پایان خواهد یافت. شما این روابط را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شکسپیر: تاثیرات دولت ترامپ بر خدشه‌دار شدن روابط فراآتلانتیک دائمی است. این مسئله فقط درباره آمریکا و بریتانیا نیست، بلکه تغییرات بزرگی در دنیا اتفاق خواهد افتاد. در حال حاضر آمریکا مطمئنا قدرت اقتصادی و نظامی زیادی دارد، اما قدرت سیاسی آمریکا به میزان زیادی به سوی بدتر شدن پیش می‌رود. سیاست اخلاقی آمریکا پایان یافته است و قدرت اقتصادی این کشور هم در حال تضعیف شدن است و کشورهای دیگر جهان تعامل بیشتری با یکدیگر دارند و برداشت من این است که روابط انگلیس و آمریکا به صورت دائمی سرد می‌شود. جهان به آرامی در حال تغییر است، جهانی چندقطبی به زودی بوجود خواهد آمد و انگلیس هم بزودی به این واقعیت پی می‌برد و باید درباره استراتژی آینده خود تفکر کند.

فارس: سازمان آتلانتیک شمالی (ناتو) حدود هفتاد سال اتحاد داشته و کشورهای عضو همواره سهم خود در بودجه دفاعی را به این سازمان اختصاص داده‌اند. تامین بخش زیادی از بودجه ناتو بر عهده آمریکا است و دونالد ترامپ هشدار داده دیگر کشورهای عضو ناتو باید مبلغ بیشتری برای بودجه این سازمان اختصاص دهند. سفر ترامپ به انگلیس تا چه حد برای اتحاد ناتو مفید خواهد بود؟

شکسپیر: ترامپ به وضوح گفته است که کشورهای عضو ناتو در اروپا باید مبالغ بیشتری را برای این سازمان اختصاص دهند و من فکر می‌کنم ترامپ به همین رویه ادامه خواهد داد. بنابراین به خاطر تغییرات زیاد در جهان، احتمالا اروپا به دنبال این خواهد بود که برای خودش تصمیم بگیرد و ارتش خود را تشکیل دهد. در نتیجه من فکر می‌کنم که ناتو عمیقا تضعیف خواهد شد.

فارس: طبق تاریخ مقرر در ماده ۵۰ معاهده لیسبون، خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا (برگزیت) در ماه مارس سال ۲۰۱۹ اتفاق خواهد افتاد و لندن به دنبال روابط تجاری تازه و خارج از اتحادیه اروپا خواهد بود. آیا مسئله برگزیت دلیلی برای دولت ترزا می در راستای تاکید برای حضور ترامپ در انگلستان با وجود مخالفت‌های گسترده مردمی، بوده است؟

شکسپیر: موضع دولت انگلیس در مسئله خروج از اتحادیه اروپا این است که بعد از برگزیت روابط تجاری بهتری با آمریکا داشته باشد، اما این مسئله دور از دسترس است و اعتقاد مسخره‌ای است. لندن خواستار روابط تجاری آزاد است، اما بعید است که ترامپ روی خوشی به انگلیس در این موضوع نشان دهد. دولت انگلیس فکر می‌کند که می‌تواند به چنین چیزی دست یابد اما من باید بگویم که در این مورد خوش‌شانس نخواهد بود.

فارس: روز هشتم ماه می سال ۲۰۱۸، دونالد ترامپ آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد. این اقدام با مخالفت کشورهای اروپایی امضاکننده برجام از جمله انگلیس مواجه شد. پیش‌بینی می‌کنید که توافق هسته‌ای ایران و روابط لندن و تهران، بخشی از گفت‌وگوهای سران انگلیس و آمریکا در روز سیزدهم جولای باشد؟

شکسپیر: هیچ شانسی برای گفت‌وگوهای ایران وجود ندارد. به یاد داشته باشیم که اخیرا ترامپ چه گفته است. آمریکا تلاش کرده که صادرات ایران را به صفر برساند. آمریکا تنها با یک راه می‌تواند چنین کند، با قرار دادن کشتی‌هایی در خلیج فارس تا نفت‌کش‌های ایرانی نتوانند بنادرشان را ترک کنند. رئیس جمهور روحانی هم گفته است که اگر جلوی صادرات نفت ایران گرفته شود، هیچ جایگزینی نخواهد داشت. این شرایط جنگی است و مسئله وحشتناکی است که مردم به آن بی‌توجهی می‌کنند. اما این ترامپ است،‌ که نه تنها قصد دارد توافق هسته‌ای ایران را نابود کند بلکه مصمم است ایران را خرد کند و تمام تبعات آن را بپذیرد. من هیچ امکانی برای گفت‌وگو درباره ایران نمی‌بینم. اگر مذاکراتی هم باشد تغییری ایجاد نمی‌کند.

*رادنی شکسپیر تحلیل‌گر مسایل سیاسی اهل انگلیس و استاد مدعو سابق در رشته اقتصادِ دانشگاه تریساکتی اندونزی است. وی نویسنده چندین کتاب در زمینه اقتصاد و روابط بین‌المللی است.