حضرت زهرا(س) با كدام نام همسر خود را صدا مي كردند؟

اميرمؤمنان علي (عليه السلام) و فاطمه زهرا (سلام الله عليها) در رعايت جزئيات زندگي نمونه بودند. از اين روي رفتار آنها مي تواند الگو و سرمشق براي ديگران باشد. آن بانوي بزرگوار نام همسر خود را با احترام ياد مي كرد. گاهي وي را با كنيه «ابالحسن» مي خواند و گاه با لقب شريف «يا اميرالمؤمنين» آن حضرت را فرا مي خواند و گاهي هم آن حضرت با عنوان «يا ابن عم» اي پسر عمو خطاب مي كرد.
به عنوان مثال: حدود ۵۰ روز بعد از رحلت پيامبر ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ وقتي حضرت فاطمه مريض بود وصيت هايي به حضرت علي ـ عليه السلام ـ نمود و آنجا فرمود: اي ابالحسن همانا رسول خدا به من وعده داده كه من اولين كسي از خانواده ايشان هستم كه به حضرت ملحق مي شوم. پس بايد صبر پيشه كني به امر خدا و راضي به قضاي الهي باشي».[۱] از اين كنيه امام، حضرت فاطمه (س) بيشتر استفاده نموده اند. همان طور كه حضرت پيامبر (ص) نيز غالباً از اين كنيه امام علي (ع) استفاده مي كردند و در منابع فراوان آمده است.

استفاده حضرت زهرا (س) از «يا ابن عم» به خاطر عاطفي تر بودن اين خطاب بوده است چون تأثير عميقي در واكنش هاي عاطفي افراد بر جاي مي گذارد و زن و شوهر نيز جهت تحصيل خرسندي و رضايت مندي خاطر از يكديگر، بيش از هر چيز به كنش ها و واكنش هاي عاطفي مثبت و مناسب نيازمندند.
لذا وقتي به زندگي حضرت علي و فاطمه ـ سلام الله عليها ـ نگاه مي كنيم مي بينيم كه در اوقاتي كه نسبت به همديگر احساس نياز بيشتري داشتند از اين گونه القاب استفاده مي كردند. در آخرين لحظات عمر حضرت زهرا (س)، امام علي(ع) حاضر مي شوند و صدا مي زنند اي فاطمه با من صحبت كن، منم علي بن ابي طالب پسر عمويت. در اين لحظه حضرت فاطمه (س) چشمشان را باز مي كنند و به چهره علي (ع) نگاه مي كند و گريه مي كند و مي فرمايد: اي پسر عمو (يا ابن عم) احساس مي كنم مرگم فرا رسيده و وقت فراقت است.[۲]
در اين بيان هم خود حضرت علي به نسبت فاميلي اشاره دارد و هم حضرت زهرا (س) كه بيانگر اوج محبت و علاقه ايشان به همديگر است و در سخت ترين لحظات و نيز بيانگر اين است كه ما قبل اينكه زن و شوهر باشيم از يك خانواده و نسبت نزديك با هم داريم.

بنابراين استفاده حضرت زهرا (س) از عنوان «يا ابن عم» «پسر عمو» يادآور قرابت نسبي است و عاطفي تر و احترام آميزتر از نام حضرت بود. علاوه بر اين از القابي مانند: يا اباالحسن، يا ابن ابي طالب، علي جان و يا اميرالمؤمنين نيز استفاده مي كردند.
اگر حضرت زهرا (س) بيشتر از اين عنوان استفاده كرده به جهت عاطفي بوده كه نياز يك خانواده است كه زن و شوهر با هم هر چه عاطفي تر رفتار كنند و براي گرم تر بودن كانون خانواده مفيدتر است، لذا مي توان گفت اين درسي است از حضرت فاطمه(س)، براي بانوان كه در كانون خانواده با شوهران مهربان تر باشند.

پي نوشت:
[۱]. مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، بيروت، الوفاء، ۱۴۰۳ق، ج۴۳، ص۲۰۱٫
[۲]. مرندي، معجم النورين، بي نا، بي جا، ص۱۵۳؛ بحارالانوار، همان، ج۴۳، ص۱۹۱٫

مركز مطالعات و پاسخگويي به شبهات، حوزه علميه قم