اسلام‌شناس ایرلندی واقعه کربلا را فراتر از سرگذشت بشر می‌داند

به گزارش قائم آنلاین، عاشورا میراث ماندگار ما مسلمانان است و با وجود گذشت سال‌ها مردم در تلاش هستند این مراسم به بهترین شکل برگزار شود اما دشمنان همواره به دنبال این هستند که اعتقادات و باورهای دینی ما را کمرنگ کنند که در این زمینه خبرگزاری فارس مصاحبه‌ای درباره شاخصه‌های فرهنگ عاشورا و بکارگیری آن در زندگی امروز با سیدمعصوم باقرپور مدرس دانشگاه و دکترای علوم و معارف نهج‌البلاغه ترتیب داده که در ادامه با هم می‌خوانیم؛

*فارس: چرا عشق و محبت به واقعه عاشورا در وجود ما نهادینه شده است؟

عشق و محبت به امام حسین (ع) عبادت و جز جنبه‌های زندگی فردی و اجتماعی ما محسوب می‌شود به‌طوری‌که بعد از گذشت بیش از یک‌هزار و ۴۰۰  سال مکتب امام حسین در ابعاد زندگی فردی ظهور و بروز پیدا کرده است.

سبک زندگی عاشورایی برای همه ما مدل، تراز و الگو باشد و تمام جنبه‌های فردی، اجتماعی، خانوادگی، سیاسی و مدیریتی خود را با آن باید تطبیق دهیم که رویکردهای مختلفی دارد و مربوط به مقطع خاصی از زمان و مکان نیست بلکه متعلق به همه عصرها و نسل‌هاست.

همچنین مکتب امام حسین (ع) متعلق به مسلمان نیست بلکه متعلق به تمام بشریت است و امام حسین نسخه شفابخش همه دردهای روحی فکری انسان‌ها است به‌طوری‌که زرتشتیان و مسیحیان نیز در روز عاشورا نذردهی و اطعام دهی می‌کنند.

 گاندی رهبر هندی شجاعت خود را الهام یافته از مکتب عاشورا می‌داند در حالی‌ که افکار گاندی با تفکر امام حسین (ع)خیلی فاصله دارد.

همچنین متفکر و اسلام شناس ایرلندی کریس هیور درباره امام حسین می‌گوید باید واقعه کربلا را فراتر از سرگذشت بشر ببینم.

*فارس: با توجه به عظمت قیام عاشورا وظیفه ما چیست؟

امروزه به جای نقل وقایع باید به تحلیل وقایع عاشورا بپردازیم، وقایعی که مبتنی بر مسائل روز بوده و کاربردی‌ترین مسائل اجتماعی را در این برهه از زمان در برمی‌گیرد.

امام حسین (ع) مصداق بارز ایمان و عمل صالح است که بعد از چندین قرن نام و عشق امام حسین (ع) در دل‌های مردم جهان نهادینه شده است؛ زیرا که انگیزه کلام، رفتار و نیتش برای خدا بود، شاهکار اخلاقی امام حسین (ع) این بود که در برابر بزرگ‌ترین مصیبت‌ها پایدار ماند کسی که دارایی اش بر باد رفت، فرزندان و یارانش کشته شد و خاندانش به اسارت رفتند، بدنش با شمشیر قطعه قطعه شد اما روحش استوار و محکم ماند.

*فارس: به نظر شما عامل ماندگاری مکتب عاشورا چیست؟

مکتب امام حسین (ع) برگرفته از مکتب پیامبر و امیرمومنان بوده که بعد از رحلت پیامبر اکرم فهم، جامعیت و هندسه اسلام دچار آفت شد.

 امام حسین (ع) هنگام حرکت از مدینه به مکه برای مقابله با ظلم و ستم و ریشه‌کن کردن انحرافات در وصیت‌نامه فرمودند که چند نکته بارز در کلام امام حسین (ع) استنباط می‌شود؛ البته می‌توانیم به‌عنوان سبک زندگی عاشورایی از آن استفاده کنیم.

 انگیزه امام حسین (ع) در این قیام برای خوشگذرانی، خودخواهی، مقام‌طلبی، ظلم و ستم و بی‌عدالتی نبود برخلاف بسیاری از جنگ‌های دنیا که امروز شاهد هستیم برای کشورگشایی، تصاحب مال، قدرت‌طلبی و ظلم و ستم است انگیزه امام حسین (ع) مادی نبود بلکه معنوی بود که برای نسل‌های بعد ماندگار شد، اگر انگیزه مادی و شخصی بود نهضت عاشورا تا به امروز جاویدان نمی‌شد.

همچنین انگیزه امام حسین (ع) اصلاحی بود، امروزه عمده بسیاری از نابسامانی‌های فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی بر اثر عدم درک صحیح واقعه عاشورا است؛ اگر واقعه عاشورا به‌درستی درک، شناخته و تحلیل می‌شد امروز شاهد این همه مصیبت و گرفتاری ازجمله فجایع، قتل‌ها، جنایت‌ها، قدرت‌طلبی‌ها و تجاوز به حقوق انسان‌ها در دنیای اسلام نبودیم.

   ظلم و ستم و بی‌عدالتی محصول و زاییده دور شدن از روش و منش عاشورایی است باید توجه داشت که کوتاهی و لغزش‌ها را نباید به حساب دین اسلام و ارزش‌های دینی بگذاریم؛ چراکه ارزش‌ها و باورهای دینی به خودی خود مبرای از لغزش‌ها و انحرافات است.

*فارس: مواردی که در سال‌های اخیر با آن مواجه هستیم بحث رقابت هیأت‌های مذهبی در برگزاری مراسم‌ها و حتی در نوحه خوانی و اطعام‌دهی است که با فرهنگ عاشورایی فاصله دارد، در این زمینه توضیح می‌دهید؟

رقابت در برگزاری مراسم تابع تهییج احساسات است بخشی از عاشورا شور، شعف و تبلور عواطف است عاشورا پیوندی از عقل و عشق است.

لازم است  بسترهای جذب جوانان فراهم شود و سخنرانی‌ها از حالت رخوت و بی روح بیرون بیاید و مداحی‌ها نیز به‌روز باشد.

امروزه نسل جوان دنبال چرای برای سؤوالات خود هستند که دشمنان از این فرصت برای ایجاد شبهه بهره می‌گیرند؛ به‌عنوان نمونه مثلا نشان می‌دهند که قیام امام حسین برای آب بوده درحالی‌که ماموریت اصلی امام حسین احیا کردن دین بوده است.

*فارس: نظر شما درباره اطعام دهی و نذردهی در عاشورا چیست؟ دشمنان با ایجاد شبهه درباره مشکلات اقتصادی سعی می‌کنند از این مسائل سوءاستفاده کنند؟

اطعام‌دهی باید در جای خود باشد ولی از طرفی باید صرفه‌جویی را در نظر گرفت و نباید مراسم عاشورایی کمرنگ شود.

باید جلوی اسراف و تبذیر گرفته شود تا موجب وهن عده‌ای دیگر نشود.

*فارس: درباره اقامه امر به معروف و نهی از منکر در قیام عاشورا بیشتر توضیح می‌دهید؟

رویکرد امام حسین (ع) اقامه امر به معروف و نهی از منکر است، در واقع رویکرد ما توصیه به زیبایی‌های دین اسلام، پیاده کردن ارزش‌های اخلاقی در جامعه، نفی و نهی زشتی‌ها و پلیدی‌ها، فساد و مقابله با ظلم و بی‌عدالتی است.

می‌توان گفت ماه محرم بازدارنده و فرصتی برای پیشگیری از بزهکاری اخلاقی و انحرافات است؛ خوشبختانه به تحقیق بسیاری از پژوهشگران در این ماه میزان ارتکاب به بزهکاری‌های اجتماعی و ناهنجاری‌های اخلاقی در این ماه به مراتب کمتر از سایر ماه‌های سال است.

*فارس: با توجه به مشکلات دنیای امروز به‌نظر شما فرهنگ عاشورا چگونه می‌تواند به جوانان کمک کند؟

محرم فرصتی برای جوانان است تا باورهای دینی و عاشورایی در رفتارهای فردی، اجتماعی و سیاسی بارور کنیم و به‌عنوان مدل برای همه طراحی شود و خیلی از اندیشمندان واقعه کربلا را فراتر از سرگذشت یک بشر می‌دانند.

یکی از زیباترین جلوه‌های عزت‌طلبی در واقعه عاشورا نقش حضرت زینب(س) بوده و به‌عنوان اسوه صبر و استقامت در کربلا است.

این جمله « اگر ترویج دین به قتل حسین (ع) شد، تکمیل آن به موی پریشان زینب است» استراتژی خوب حضرت زینب (س) مبنای روشنگری و هدایت‌گری به خود می‌گیرد و امروزه به‌عنوان پیام اخلاقی می‌تواند حرفی برای گفتن داشته باشد.

*فارس: شاخصه‌های سبک زندگی عاشورایی چیست؟ آیا در زندگی امروز کاربرد دارد؟

یکی از شاخصه‌های سبک زندگی عاشورایی که می‌توانیم پیام اخلاقی بگیریم، صبر، استقامت، متانت و ذلت ‌ستیزی است، غیرت عاشورایی می‌تواند در چنین برهه از زمان موجب تثبیت و جاودانگی نهضت امام حسین (ع) شود.

همچنین پیام‌های اخلاقی عاشورا شامل حق‌طلبی، عدالت، اخلاق، عزت‌طلبی، ظلم ستیزی، صبر و استقامت، نداشتن روحیه دنیاطلبی، دوری از مقام طلبی، شهرت طلبی باید برجسته شود چرا که امام حسین (ع) و یارانش به دنبال قدرت طلبی نبودند اگر بودند امروزه نهضت عاشورا ماندگار نمی‌شد.

امروز می‌بینیم دشمنان اعتقادات و باورهای دینی ما را مورد تعرض قرار می‌دهند انسان به لحاظ فطری به باورها و اعتقادات خود غیرت دارد که نشانه ایمان است مفاهیم اخلاقی اساسا فطری هستند.

*فارس: چگونه امام حسین (ع) به اوج عزت رسید؟

اراده خداوند بر این بود امام حسین به مقام عزت برسد که در آن شکی نیست و اینکه یزید محو شد اراده خداوند بود و عملکرد یزید موجب تباهی خود شد.

عزت‌طلبی و ذلت ستیزی از مهم‌ترین مولفه‌های سبک زندگی عاشورایی می‌تواند باشد که  در واقعه عاشورا خیلی تاثیرگذار بود امام حسین (ع) تمام متعلقات رها کرد در شب عاشورا به یارانش فرمود هر کس خالص است با من حرکت کند این نکته مهمی است که به نظر ما الگوبرداری کنیم.

 در دستگاه فکری و سیاسی امام حسین (ع) این بود که هدف وسیله را توجیه نمی‌کند؛ به این معنا که امام حسین (ع) برای رسیدن به هدف عالی مقدس و پاک از ابزارها، راه‌ها و روش‌های پاک برای رسیدن به آن هدف استفاده کرد برخلاف خیلی‌ها که در دنیا از روش‌های ناپاک استفاده می‌کنند.

امروزه به تأمل در مبانی دینداری نیاز داریم که باید با داشتن قدرت تحلیل‌های عمیق و واقع بینانه و نداشتن افراط و تفریط ورود پیدا کنیم.

*فارس: یکی از مسائلی که در دنیای امروز با آن مواجه هستیم دین فهمی است در این زمینه فرهنگ عاشورا چه کمکی می‌تواند به ما کند؟

پرداختن سبک زندگی عاشورایی، حضور در مجالس عزاداری عاشورا، تعظیم شعائر الهی و حضور در محافل دینی موجب تقویت دینی شده و به سبک زندگی عاشورای تعمیق می‌بخشد و سبک عاشورایی در ابعاد زندگی، فردی، خانوادگی، اجتماعی و سیاسی جاری شود.

*فارس: اگر از فرهنگ عاشورا دور شویم شاهد چه مشکلاتی خواهیم بود؟

هر چقدر از واقعه عاشورا دور شویم در باتلاق جهالت، افراط و تفریط گرفتار می‌شویم که برای خلاص باید تحلیل واقع بینانه از واقعه عاشورا داشته باشیم و آن را به زندگی عاشورایی خود پیوند دهیم.

به جای نقل وقایع باید تحلیل عمیق وقایع داشته باشیم شاید در تحلیل‌ها و واقع‌نگری گیر کنیم و دچار بن‌بست‌هایی شویم چرا که جوانان ما امروز نیاز به تحلیل‌های واقع بینانه دارند.

رفتار و نیت حرکات و سکنات امام حسین برای خدا بود پیام اخلاقی و سبک زندگی عاشورا باید درس بگیریم؛ به این دلیل که ایمان و اعتقاد قلبی امام حسین (ع) کاری کرد که عشق امام حسین در دل‌ها شعله‌ور شد.

می‌توان گفت امام حسین (ع) عامل وحدت جهان اسلام است مربوط به شیعه و سنی نیست بلکه مربوط به تمام ادیان است.

*فارس: چکار کنیم عشق و محبت به امام حسین (ع) در نسل ما جاودانه شود؟

باید روش‌شناسی تبیین و تحلیل حقایق عاشورایی را به‌عنوان یک شاخصه مهم به کارگرفت و استفاده از نظرات صاحب‌نظران در روشنگری واقعه کربلا می‌تواند تاثیرگذار باشد.

همچنین کارکردهای اخلاقی و اجتماعی و ضرورت کاربردی کردن باورها را در رفتارهای اجتماعی و پیاده کردن ارزش‌ها جدی دانست.

*فارس: حرف آخر؟

از سویی دیگر عشق به امام حسین (ع)عامل پیونددهنده دل‌ها و برطرف‌کننده کینه‌ها، اختلافات و مناقشات است.

پیام اخلاقی عاشورا انسانیت، اخلاق، صبر و متانت، پرهیز از دنیاطلبی، خودخواهی و شهرت‌طلبی است که باید در ابعاد و زوایای زندگی همه ما جاری شود.