ساخت ۳ جنگنده طی ۱۵ سال

هفدهم مهرماه امسال بود که امیر سرتیپ «امیر حاتمی» وزیر دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح از آماده سازی جت آموزشی کوثر ۸۸ با طراحی، ساخت و فناوری بومی و داخلی در آینده نزدیک خبر داد. پیش‌تر نیز در بهمن‌ماه سال گذشته، امیر «مهدی هادیان» معاون هماهنگ‌کننده فعلی نیروی هوایی ارتش که آن زمان فرمانده دانشگاه هوایی شهید ستاری نهاجا بود، در گفت‌وگو با خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری میزان، از شنیده شدن خبر‌های خوب پیرامون ساخته شدن جت‌های آموزشی در آینده نزدیک خبر داده بود.

متن گفت‌وگوی تفصیلی میزان با امیر هادیان

۱۵ سال از ساخت نخستین جنگنده نظامی جمهوری اسلامی ایران توسط متخصصان داخلی کشورمان می‌گذرد و در این مدت توانسته‌ایم ۳ هواپیمای جنگنده در کلاس‌های مختلف و متناسب با نیاز‌های نیرو‌های مسلح تولید کنیم.

کوثر
سی‌ام مردادماه امسال با حضور رئیس جمهور و وزیر دفاع، از هواپیمای جنگنده کوثر رونمایی شد. هواپیمای کوثر یک هواپیمای جنگنده پیشرفته با ماموریت پشتیبانی نزدیک هوایی است که به صورت کاملا بومی ساخته شده است و ایران را در زمره معدود کشور‌های دارای فناوری طراحی و ساخت هواپیمای جنگنده با سامانه‌های اویونیک و کنترل آتش نسل ۴ قرار داده است.

این هواپیما در ۲ نوع تک کابین و دو کابین قابل تبدیل خواهد بود که نوع دوکابینه علاوه بر قابلیت رزمی، برای آموزش خلبانان در مرحله پیشرفته کاربرد دارد.

از مهمترین اتفاقاتی که در پروژه کوثر رخ داده، می‌توان از نصب «موتور توربوجت بومی اوج» روی جنگنده کوثر نام برد؛ اوج اولین موتور جت ساخت ایران است که همتای موتور J-۸۵ به‌شمار می‌رود و متخصصان کشورمان آن‌قدر به این محصول اطمینان داشته‌اند که حالا آن را برای اولین بار روی یک جنگنده سوار کرده‌اند. موتور توربوجت ملی اوج، قابلیت عملکرد پروازی تا ارتفاع ۵۰ هزار پا را دارا بوده و مجهز به سامانه‌های متعددی است که در شرایط مختلف عملیاتی و آب‌وهوایی از توانمندی بالایی برخوردار است و قابلیت نصب به‌روی انواع پرنده‌های با وزن برخاست حداکثر ۱۰ تن را داراست.

«ارتقا توان رزم و آموزش خلبانی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران»، «بومی‌سازی سامانه‌های اویونیک و کنترل آتش پیشرفته نسل ۴ و سامانه‌های مکانیکی و هیدرولیکی و موتور با به‌کارگیری شبکه گسترده شرکت‌های دانش‌بنیان و سازمان‌های صنعتی وزارت دفاع، مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی، بهره‌گیری از معماری یکپارچه پیشرفته اویونیک و کنترل آتش با استفاده از شبکه داده دیجیتال نظامی منطبق با نسل ۴»، «بهره‌گیری از فناوری نمایشگر‌های چندمنظوره تمام دیجیتال»، «بهره‌گیری از کامپیوتر محاسبات بالستیک سلاح و سامانه پیشرفته نشانه‌روی مقابل خلبانان (HUD) به منظور افزایش دقت اصابت سلاح و مهمات»، «بهره‌گیری از رادار پیشرفته چندمنظوره کنترل آتش جهت بالا بردن کشف اهداف و تهدیدات» و همچنین «بهره‌گیری از ناوبری دقیق به صورت رادیویی و مستقل و استفاده از سامانه نقشه متحرک هوشمن» مهمترین دستاورد‌های تولید جنگنده کوثر محسوب می‌شوند.

چند روز بعد از رونمایی از این جنگنده هوایی، امیر «محمد حسین دادرس» جانشین فرمانده کل ارتش در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «جنگنده کوثر با مشابه‌های خارجی خود قابل قیاس نیست و به مراتب به روز شده و توانمندتر از آنهاست. امروز ما جت‌های جنگی را از صفر تا صد تماما خودمان می‌سازیم و حتی به اندازه ذره‌ای کم هم نیازمند خارج نیستیم».

به گفته «حشمت‌الله فلاحت‌پیشه» رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تمام ۱۱ هزار قطعه جنگنده کوثر توسط محققان ایرانی طراحی و تولید شده است.

با تولید این جنگنده، در کل هواپیما ۱۶ و نیم میلیون دلار و در بخش اویونیک ۷ و نیم میلیون دلار صرفه جویی می‌شود. در پروژه کوثر، ۱۰ دانشگاه برتر کشور، ۷۲ شرکت پیمانکار، ۴۴ شرکت تامین کننده ۶۳ شرکت دانش بنیان همکاری داشته‌اند و این یعنی ارتباط خوبی در مسیر طراحی و تولید پروژه‌های نظامی میان صنعت و دانشگاه برقرار شده است که این به خودی خود، گام بسیار مهمی تلقی می‌شود.

صاعقه
نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اوایل سال ۱۳۸۳ از ساخت جنگنده «صاعقه» توسط متخصصان توانمند داخلی خبر داد؛ ۲ سال بعد و در شهریور ۱۳۸۵، این جنگنده با پرواز موفق در رزمایش «ضربت ذوالفقار» رسما به ناوگان هوایی ارتش پیوست؛ در دی ماه سال ۹۳ امیر چیت فروش سخنگوی نیروی هوایی ارتش، خبر از تولید انبوه جنگنده صاعقه داد؛ صاعقه‌ای که تا آن زمان ۷ سال بود به بهره برداری رسیده بود و در مانور‌ها مورد استفاده قرار می‌گرفت.

متخصصان نظامی با توجه به قابلیت‌های این جنگنده، آن را نمونه‌ای از جنگنده «اف ۱۸» می‌نامند؛ تولید این جنگنده در اواسط دهه ۸۰ بازتاب زیادی در رسانه‌های جهان داشته است. سرعت صاعقه ایرانی بین ۱.۶ تا ۱.۸ دهم و موتور آن از نوع j-۸۵ است. ویژگی مهم این جنگنده پشتیبانی نزدیک هوایی است؛ صاعقه از توانمندی حمل و شلیک انواع راکت، پرتاب انواع بمب و موشک با بهره گیری از سیستم راداری پیشرفته برخوردار است.

قدرت مانور هوایی صاعقه، نیروی تخریب زیاد، درصد خطای بسیار پایین و نیز شتاب لحظه‌ای و سریع از ویژگی‌های این جت جنگی محسوب می‌شود. جنگنده صاعقه دو سکان عمودی مورّب شبیه به سکان‌های جنگنده آمریکایی اف ۱۸ برخوردار است؛ این دو سکان برای ایجاد توانایی لازم برای مانور پذیری بهتر جنگنده تعبیه شده است.

رادار کنترل آتش «صاعقه» از نوع Phazotron-NIIR یا همان N۰۱۹ بوده و رادار N۰۱۹ ساخت فازاترون که به نام Baaz نیز شناخته می‌شود، قادر است ۱۰ هدف هوایی را در حالت «رهگیری به هنگام جستجو» (TWS) از فاصله حدود ۸۰ کیلومتری مورد شناسایی قرار دهد و هم زمان به دو هدف شلیک کند. توان این رادار، برابر رادار RDM ساخت تامسون سی اس اف مورد استفاده در جنگنده میراژ ۲۰۰۰H ارزیابی شده است. همچنین رادار N۰۱۹ دارای قابلیت دیدپائین – شلیک پائین می‌باشد و دارای دقت و قدرت تشخیص خوبی برای تمیز دادن اهداف چندگانه است.

«کاکپیت» یا همان کابین خلبان صاعقه، تماما دیجیتالی و بسیار راحت بوده و خلبان، امکان دید کامل نسبت به اطراف خود را دارد. از سوی دیگر، جدار شیشه‌ای ضد گلوله برای کابین خلبان صاعقه، امنیت خلبان را تا حد بسیار زیادی افزایش می‌دهد. در صاعقه خلبان به وسیله دوربین‌های پیشرفته مداربسته، به راحتی می‌تواند قسمت‌های مختلف هواپیما را ببیند که این قابلیت قدرت این جنگنده را در تعقیب و گریز‌ها و درگیری‌های هوایی را افزایش می‌دهد. بیشترین وزن محموله این هواپیما ۴ هزار و ۴۰۰ کیلوگرم و وزن خالی این هواپیما ۸ هزار کیلوگرم و بیشترین وزن برخاست این هواپیما ۱۵ هزار تا ۱۸ هزار کیلوگرم است.

امیر هادیان در خصوص نقش‌آفرینی نیرو‌های متخصص نهاجا در ساخت این جنگنده، به خبرنگار گروه سیاسی خبرگزاری میزان گفته بود «ساخت جنگنده صاعقه کار مشترکی بود که درصد بالایی از کار آن توسط نیروی هوایی و دانشگاه شهید ستاری انجام شد. بچه‌های ما در دانشگاه هوایی شهید ستاری در بحث ساخت این جنگنده که امروز در یگان‌های عملیاتی مشغول فعالیت است، حضوری جدی داشتند و در کنار عوامل جهاد خودکفایی نهاجا و سایر نیرو‌های صنایع هوانوردی، نقش موثری ایفا کردند. نیرو‌های دانشگاه هوایی شهید ستاری علاوه بر مشارکت در ساخت صاعقه، در ساخت انواع پرنده‌های دیگر نیز مشارکت داشته و دارند».

قاهر ۳۱۳
جنگنده پیشرفته قاهر ۳۱۳ که در سال ۱۳۹۱ رونمایی شد دارای طول کمتر از ۱۶ متر است و فاصله دو نوک بال آن نیز به ۱۶ متر نمی‌رسد. این جنگنده چابک که قادر است ۶ موشک هوا به هوا را در خود جای دهد یک هواپیمای آموزشی با قابلیت پشتیبانی نزدیک از نیروی زمینی است.