ادعای قطع همکاری روسیه و چین با ایران بدون پذیرش FATF واقعیت ندارد

به گزارش قائم آنلاین، حامیان اجرای دستورات FATF در چند ماه اخیر به هر بهانه‌ای متوسل می‌شوند تا اجرای این دستورات را توجیه کنند. یکی از ادعاهای مطرح شده توسط آنان این است که: «وقتی آمریکا ایران را تحریم کند، اتحادیه اروپا، چین و روسیه می‌توانند در برابر این فشار ایستادگی کنند اما در صورتی که FATF ایران را در لیست سیاه قرار دهد، نه تنها کشورهای غربی، بلکه روسیه و چین نیز مجبور به توقف مبادلات با ایران خواهد بود».
به عنوان مثال فلاحت پیشه رئیس‌کمیسیون امنیت ملی مجلس در این زمینه گفته است: «حتی کشورهای دوست ما چون روسیه اعلام کردند اگر ایران همکاری نکند بانک‌های روسیه نمی‌توانند با ما همکاری داشته باشند». همچنین آقای ظریف در جریان تصویب کنوانسیون TF در مجلس ادعا کرد: «رئیس‌بانک مرکزی روسیه سه روز قبل به آقای همتی گفت بدون FATF نمی‌توانیم کاری برای شما بکنیم».
عده‌ای دیگر نیز پا را فراتر گذاشته و ادعا می‌کنند در صورت عدم اجرای دستورات FATF تعاملات ایران با خارج از کشور به صفر خواهد رسید! آقای غریبی، دستیار وزیر خارجه در این زمینه ادعا کرده است: «هیچ بانکی در دنیا حاضر نیست ریسک همکاری با کشوری را بپذیرد که در فهرست سیاه FATF است». حتی فتحی، نماینده تهران در مجلس در ادعایی عجیب گفته است: «با نپذیرفتن این موارد سیستم بانکی کشور و بلافاصله بعد از آن اقتصاد ما کاملاً قفل می‌شود، امکان تمام معاملات خارجی و ارزی از بین می‌رود، امکان جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی صفر خواهد شد و هیچ امکانی برای تبادل اقتصادی با دنیا وجود نخواهد داشت». فراتر از آن مهرداد سپه وند یکی از مدیران بانک مرکزی ادعا کرده است: «نه روسیه، نه چین، نه عراق و نه هیچ کشور دیگر حاضر نخواهد بود در صورت وارد شدن ایران در لیست اقدام متقابل با بخش مالی ایران تعامل داشته باشد»!
اما آیا واقعا FATF این‌قدر برای کشورهای جهان اهمیت دارد که به دلیل نپذیرفتن دستورات آن، تعاملات بانکی ما صفر شود و حتی روسیه و چین که روابط استراتژیکی با ایران دارند، قید همکاری بانکی با ایران را بزنند؟
واقعیت این است که ادعای موافقین FATF درباره قطع کامل همکاری کشورهای دیگر (حتی کشورهای دوست) با ایران، ادعای صحیحی نیست و آنان برای تصویب لوایح مربوط به FATF دست به یک بزرگنمایی و فریب زده‌اند و اهمیت FATF را بسیار بیشتر از آنچه هست، نشان داده‌اند. در این زمینه نکاتی وجود دارد:
۱٫ بدترین شرایطی که FATF می‌تواند برای یک کشور به وجود آورد، «اقدام متقابل» است که از آن تحت عنوان لیست سیاه یاد می‌شود. در یادداشت تفسیری توصیه شماره ۱۹ این نهاد، مصادیقی از اقدامات متقابل علیه کشورهای هدف ذکر شده است. مطابق این یادداشت تفسیری، نهایت فشاری که «اقدام متقابل» می‌تواند بر کشور هدف وارد کند، افزایش مراقبت کشورهای دیگر درباره آن است و نه قطع همکاری. به عنوان نمونه، این افزایش مراقبت به شکل «رعایت شناخت مشتری به صورت تقویت شده» و «جمع‌آوری اطلاعات تکمیلی از تراکنش‌های موسسات مالی در کشور «هدف» انجام می‌شود اما نهایتا این مراقبت‌ها به قطع همکاری منجر نمی‌شود. علاوه‌بر این، مطابق بیانیه FATF با وجود تعلیق ایران از لیست سیاه، این اقدامات مراقبتی همچنان علیه کشورمان انجام می‌گیرد. بنابراین با بازگشت به لیست سیاه (اقدام متقابل) عملا اتفاق جدید مهمی رخ نخواهد داد.
۲٫ ایران از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در لیست سیاه FATF بوده است و از سال ۱۳۹۵ از این لیست تعلیق شده است. سؤال مهمی که مدعیان «قطع کامل همکاری» باید به آن پاسخ دهند این است که در این ۷ سالی که ایران در لیست سیاه FATF قرار داشت، همکاری‌های مالی ایران با کشورهای دیگر کاملا قطع بود؟ تبادلات وسیع مالی ایران با کشورهای مختلف از جمله روسیه و چین در این دوران، نشان می‌دهد که وجود ایران در لیست سیاه FATF، منجر به قطع همکاری‌های مالی و بانکی با کشورهای دیگر نشده است.
۳٫ اخیرا دبیر اجرایی FATF در مصاحبه خود با بی‌بی سی به نکته مهمی‌اشاره کرد.
وی در زمینه استانداردهای FATF گفت: «مجموعه استانداردهای ما درباره ارتباط بانک‌های مرکزی با هم نیست». این سخنان می‌تواند شاهدی باشد بر اینکه لیست سیاه FATF نمی‌تواند منجر به قطع همکاری بانک‌های مرکزی با یکدیگر شود.
۴٫ درباره کشور روسیه: بر خلاف ادعایی که از سوی موافقین FATF شده است، تا کنون در هیچ یک از موضع گیری‌های رسمی مقامات عالیرتبه روسیه، قطع همکاری با ایران مشاهده نشده است. روسیه نیز همچون ایران از تحریم‌های آمریکا رنج می‌برد و انگیزه بسیار زیادی برای افزایش تعاملات مالی و اقتصادی با ایران دارد. اتفاقا در این زمینه پیشنهادات بسیار خوبی هم از سوی روسیه و حتی شخص پوتین به ایران ارائه شده است، که از جمله آن، می‌توان به پیشنهاد چندباره پوتین برای مبادله با ارزهای ملی با ایران‌اشاره کرد.
آنچه که از مواضع رسمی و علنی روسیه مشاهده می‌شود، اعلام همکاری بانکی با ایران و حتی اصرار بر پیمان‌های پولی دوجانبه است، اگر روسیه همکاری خود را به FATF مشروط کرده است، چرا این موضوع را در پیشنهاد پیمان پولی به ایران، مطرح نکرد؟ چرا تاکنون از سوی مسئولان روسیه اعلام رسمی نشده است که در صورت ورود ایران به لیست سیاه FATF، با ایران «قطع کامل همکاری» می‌کنند؟
۵٫ درباره کشور چین: بسیاری از موانع مالی و بانکی در دو سال اخیر که از سوی چین بر سر تجارت با ایران ایجاد شده است، اصلا ربطی به FATF ندارد و عوامل دیگری در ایجاد این موانع، دخیل بودند:
به عنوان مثال در دو سال اخیر، چین با اهداف ملی و در راستای افزایش قدرت پول ملی خود، دست به تغییراتی زده است. در این زمینه، «چندی پیش پدرام سلطانی نایب‌رئیس‌اتاق بازرگانی ایران، خبر از قطع امکان پرداخت یورو در بانک کونلون چین و تبدیل پرداخت‌های یورویی به یوانی داده و این تصمیم را در راستای انطباق آن بانک با FATF دانسته بود». در حالی که استانداردهای FATF مربوط به ارز خاصی نمی‌شود و اگر چینی‌ها برای رعایت استانداردهای FATF، پرداخت یورویی خود به ایران را متوقف کنند، قطعا پرداخت یوانی خود را نیز متوقف می‌کردند. این اقدام چین در راستای افزایش استفاده از ارز ملی چین انجام گرفته بود و ارتباطی به FATF نداشت.
همچنین در هفته‌های اخیر بانک کونلون اعلام کرد که به دلیل بازگشت تحریم‌های آمریکا در ۱۴ آبان، دیگر دریافتی از ایران به یوان هم نخواهد داشت. این اعلام بانک کونلون چین نشان می‌دهد که تحریم‌های آمریکا دربرابر استانداردهای FATF اهمیت بسیار بیشتری دارد و قبل از اینکه استانداردهای FATF برای بانک‌های چینی مهم باشد، تحریم‌های آمریکا مهم هستند.
علاوه‌بر این همانگونه که ذکر شد، سابقه چند سال اخیر روابط مالی و بانکی ایران و چین نشان‌دهنده اهمیت پایین FATF در این روابط است، چرا که در شرایطی که ایران در لیست سیاه FATF قرار داشت و این نهاد بین الدولی از کشورهای دیگر خواسته بود تا علیه ایران اقدامات متقابل اتخاذ کنند، چین یک بانک خود را بطور کامل برای روابط مالی با ایران اختصاص داده بود.
برخلاف ادعایی که موافقین FATF درباره «قطع کامل همکاری» همه کشورها، حتی چین و روسیه به دلیل لیست سیاه FATF دارند، اما سابقه همکاری این کشورها، نشان می‌دهد که با وجود قرار داشتن ایران در لیست سیاه FATF از سال ۸۸ تا ۹۵، همکاری ایران با چین و روسیه ادامه یافت، همچنین هیچ سند رسمی از سوی دو کشور مذکور مبنی بر قطع همکاری با ایران منتشر نشده است. بنابراین ادعای موافقین FATF فریبی برای بزرگنمایی و ترساندن مسئولین از FATF است تا با دردسر کمتری دستورات FATF را در ایران اجرا کنند.