از «آدم» تا «خاتم» نسخه‌های تغزیه داریم

به گزارش قائم آنلاین، مظفر قربان‌نژاد – از هنرمندان با سابقه تعزیه – در گفت‌وگویی درباره با اشاره به اینکه نسخه‌های مختلف و گوناگونی از تعزیه وجود دارد، بیان کرد: متاسفانه امروزه نسخ قدیمی خیلی کم اجرا می‌شوند، زیرا نسل جدیدی که وارد حوزه هنری تعزیه می‌شوند، زیاد راغب نیستند تا این نسخ را اجرا کنند.

او ادامه داد: علت اصلی اینکه تعزیه‌خوانان جدید رغبتی به خواندن این نسخ قدیمی ندارند، این است که نمی‌توانند آن‌ها را بخوانند، یعنی به تعبیری علم و سواد آن را ندارند. نسل قدیم تعزیه‌خوان‌ها چون از کودکی آن نسخ را دیده و خوانده‌، فقط می‌توانند آن‌ها را اجرا کنند. مگر اینکه یک ارگان یا نهادی بیاید، کانونی را تاسیس کند و از کسانی که می‌خواهند در این زمینه فعالیت کنند دعوت کند تا از این راه به آموزش نسل جوان بپردازند.

این هنرمند با اشاره به اینکه نباید نسخ قدیمی به فراموشی سپرده شوند، گفت: با آموزش نسل جوان توسط پیشکسوتان این حوزه، این امکان ایجاد می‌شود که نسخ قدیمی را از حضرت آدم تا خاتم به جوانان بیاموزیم تا نسل جدید هم توانایی اجرای آن‌ها را پیدا کند و از فراموش شدن آن‌ها جلوگیری شود.

قربان‌نژاد اضافه کرد: در حال حاضر تنها جایی که نسخ قدیمی خوانده می‌شود، خوانسار است. در این شهر تعزیه‌هایی مانند میثم تمار، حمزه و جعفر طیار خوانده می‌شود. دلیلش هم این است که تغزیه خوان‌هایی که اینجا هستند از قدیمی‌ها و پیشکسوتان این حوزه‌اند و در خواندن نسخ تعزیه‌ حرفه‌ای شده‌اند و بنابراین با نسخه‌های قدیمی آشنایی دارند و بارها اجرایشان کرده‌اند، اما نسل جدید زیاد دل به این قصه‌ها نمی‌دهند.

این تعزیه‌خوان اضافه کرد: هنرمندانی که تازه در ایام جوانی وارد تعزیه می‌شوند یا می‌خواهند شمرخوان شوند و یا عباس‌خوان و کسی نمی‌آید زینب‌خوان شود. این در صورتی است که یک تغزیه‌خوان باید بتواند همه نقش‌ها را اجرا کند و اگر بتواند حَکم و ابن سعد را هم اجرا کند مهم است و نشان از توانمندی او دارد. بر این اساس امروزه اکثرا فقط به نسخ متداول تعزیه رجوع می‌کنند.

او با مقایسه تعزیه‌خوانی در سال‌های اخیر با گذشته‌های دورتر ادامه داد: امروزه تعزیه نهایتا فقط ۱۰ شب (دهه اول محرم) خوانده می‌شود این درصورتی است که در گذشته شاید بیش از یک ماه تعزیه می‌خواندیم و چون ۳۰ شب اجرا داشتیم نمی‌توانستیم نسخه‌های تکراری اجرا کنیم، به همین دلیل به نسخه‌های قدیمی‌تر و غریبه (تعزیه‌های غیر عاشورایی) رجوع می‌کردیم. خسرو جمشید یا از حضرت آدم و هابیل و قابیل هم می‌خواندیم و از این ۳۰ شب تعزیه حداقل ۱۰ تای آن غریبه بودند.

وی در پایان گفت: ما در نسخی که اکنون وجود دارد از تولد حضرت علی(ع) تا شهادت و جنگ‌هایش را هم داریم همچنین نسخه‌هایی از جنگ‌های پیغمبر هم موجود است اما با همه این اوصاف کسی را نداریم که آن‌ها را اجرا کنند. در این میان خوانسار از معدود مکان‌هایی است که در آن نسخه‌های قدیمی خوانده می‌شود و به طور مثال تعزیه امام رضا(ع) و امام حسن (ع) در شب شهادت این معصومان و همچین برای وفات پیغمبر(ص) در آنجا اجرا می‌شوند.