راه‌های پیدا و پنهان ایران برای دور زدن تحریم‌های ترامپ

 در ادامه این مطلب آمده است: دان واگر، کارشناس تحریم‌های جهانی در شرکت مشاوره‌ای راهکار‌های ریسک لکسیس نکسیس در این باره می‌گوید: “همواره راه حل‌های پنهان و پیدایی برای دور زدن و فرار از تحریم‌ها وجود خواهد داشت. این حقیقتی است که مدت‌های مدید رواج داشته است”. سال‌های متمادی ایران تحت فشار تحریم‌ها بوده است تا اینکه سال ۲۰۱۶ در ازای محدود کردن فعالیت‌های هسته ای، به توافقی با آمریکا و سایر قدرت‌های جهانی دست یافت که فشار اقتصادی را از شانه‌های این کشور برمی داشت. دونالد ترامپ به طور یکجانبه از این توافق چندجانبه بیرون آمد و تحریم‌های اقتصادی را دوباره علیه ایران به جریان انداخت.

واگر می‌گوید بسیاری از راهکار‌های دور زدن تحریم ها، کاربرد مشابهی در اموری از طریق مواردی مثل تاسیس شرکت‌های پوششی و استفاده از واسطه‌های حمل و نقل برای پنهان ساختن مبدا و مقصد محموله‌های ارسالی دارند. او به تلاش ایران برای تهیه قطعات یدکی هواپیما‌ها اشاره می‌کند؛ اقدامی که برای سرپا نگه داشتن ناوگان هوایی فرسوده اش از اهمیت اساسی برخوردار است.

او می‌افزاید: “شبکه عظیمی از دلالان در جهان موجود است که به شرکت‌های تولید قطعات هواپیما، قطعات یدکی موتور، تجهیزات فرود، اویونیک و الکترونیک مراجعه می‌کنند و این گونه وانمود می‌کنند که محموله خریداری شده بناست به کشوری حمل شود که مجاز است آن‌ها را داشته باشد. پس از انتقال به آن کشور، محموله مورد نظر مجددا به مقصد ایران بارگیری می‌شود”.

این عمل در معاملات نفتی با دشواری بیشتری همراه است، زیرا نفت خام را باید در نفتکش‌های غول پیکر روی دریا‌های آزاد جابجا کرد. اما به گفته پیتر هرل، یکی از اعضای ارشد اندیشکده نیو امریکن سکیوریتی در واشنگتن معتقد است با تجربه پیشین از تحریم‌های بین المللی، ایران قادر است راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌های نفتی نیز بیابد. او می‌گوید: “شاهد خواهیم بود که ایران، تجهیزات مسیریابی نفتکش‌های خود را خاموش کرده و از مسیر‌های پیچ در پیچ دریایی برای پنهان کردن هویت ایرانی نفتکش‌ها استفاده کند. یکی از تاکتیک‌های پنهان سازی مبدا، تغییر پرچم و نام نفتکش هاست”. هرل که زمانی در وزارت امور خارجه دولت اوباما روی تحریم‌ها کار می‌کرد، می‌گوید امروزه با استفاده از ماهواره ها، ردیابی نفتکش‌های ایرانی آسان شده است.

همچنین با رصد نقل و انتقالات مالی در سرتاسر جهان، ایالات متحده می‌تواند رد معاملات بزرگ نفتی ایران را بیابد. الیزابت روزنبرگ، کارمند سابق بخش تحریم‌ها در وزارت خزانه داری آمریکا می‌گوید این کار کمک می‌کند که هر شخص یا شرکتی که به معاملات حتی غیر نفتی با ایران بپردازد را شناسایی و مجازات کنیم. او معتقد است: “حتی می‌توان به دنبال پالایشگاه‌ها رفت. آن‌ها که شریک و طلبکار ایران قلمداد می‌شوند، برای خرید نفت به سراغ چه کسانی خواهند رفت؟ اینجا با شبکه عظیمی از شرکت‌های کشتیرانی، خطوط کشتیرانی و دلالان مواجهیم”.

دولت آمریکا اخیرا به هشت کشور شامل چین، تایوان، کره جنوبی، هند، ترکیه، یونان و ایتالیا اجازه داد برای شش ماه دیگر بدون مجازات به خرید نفت ایران ادامه دهند. هرل می‌گوید کشور‌هایی که تشنه انرژی هستند، ممکن است ریسک تحریم‌هایی که آن‌ها را از بازار آمریکا محروم می‌کند را بپذیرند. آن‌ها می‌توانند برای معامله با ایران از شرکت‌ها و بانک‌های کوچک استفاده کنند. او می‌گوید: “بنابراین شاهد خواهیم بود در کشور‌هایی مانند چین، به جای شرکت‌های بزرگ که در بازار آمریکا شراکت دارند، شرکت‌های کوچک به خرید نفت از ایران بپردازند که اگر تحریم نیز شوند، اهمیتی نخواهد داشت”.

برخی روش‌های دیگر نیز برای دور زدن تحریم وجود دارد مانند استفاده از حساب نزد اشخاص ثالث که هند در دوره قبل تحریم‌ها از آن استفاده می‌کرد. همچنین دو کشور هند و چین توافقی برای تهاتر کالایی با ایران داشتند که در ازای خرید نفت، کالا‌های صنعتی را در اختیار این کشور می‌گذاشتند. اروپایی‌ها نیز به دنبال سازوکار مالی ویژه‌ای برای معامله با ایران هستند که از دلار و نظام بانکی آمریکا استفاده نمی‌کند. واگر معتقد است به دلیل واهمه شرکت‌های بزرگ اروپایی از اقدامات تلافی جویانه آمریکا، عملی شدن این سازوکار مالی ویژه به زودی تحقق نخواهد یافت. او می‌گوید: “کاملا واضح است که هر که در اروپا عمدا از تحریم‌های آمریکا تخطی کند، هدف مجازات‌های نهاد‌های اجرایی آمریکا قرار خواهد گرفت”.