رادیو فردا: ایران منزوی نشد به اقتدار صفویه بازگشت

به گزارش قائم آنلاین، علی افشاری از عناصر دارای گرایش به نهضت آزادی و حزب منحله مشارکت که زمانی در دفتر تحکیم نفوذ کرده بود و در فتنه ۸۸ نقش‌آفرینی می‌کرد، در یادداشت سایت رادیو فردا می‌نویسد: یکی از استدلال‌های مدافعان داخلی و خارجی بازگشت تحریم‌های یک‌جانبه ماقبل برجامی آمریکا اثر بازدارنده آن در برابر نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی است. به باور آنها برداشته شدن تحریم‌ها و آزادشدن مبالغ مالی مصادره شده دست جمهوری اسلامی در خاورمیانه را بازتر کرده و قدرت آن را افزایش داده است. این ادعا نادرست است. ایران بعد از انقلاب به دلیل تغییرات گسترده در سیاست خارجی که شامل قرار گرفتن در مدار تقابل با آمریکا و اتخاذ سیاست عدم تعهد با شکاف کمتر با بلوک شرق بود، میراث حکومت پهلوی در خلیج‌فارس را از دست داد.
وی بدون اشاره به از دست رفتن حاکمیت ایران بر بحرین در همین دوره می‌افزاید: اما شکل‌گیری حزب‌الله لبنان و گسترش روابط با دولت سوریه باعث شد تا ایران جاپای محکمی در عرصه سیاسی لبنان به دست آورده و از این کارت در جلو بردن سیاست‌های مدنظر در منطقه استفاده کند. همچنین حمله شوروی به افغانستان و شکل‌گیری مقاومت اسلامی در این کشور نیز عرصه را برای نقش‌آفرینی جمهوری اسلامی مساعد کرد. جنگ با عراق نیز باعث شد تا ایران مجددا به سمت همکاری با کردهای عراقی مخالف حکومت حزب بعث روی آورد که بعد از قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر به تعلیق درآمده بود.
بدین‌ترتیب بعد از پایان جنگ و تنش‌زدایی با کشورهای عربی متحد آمریکا در منطقه، جمهوری اسلامی نفوذ نه‌چندان پردامنه‌ای در خاورمیانه داشت. حمله نظامی آمریکا به افغانستان و عراق نقطه عطفی در رشد قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی شد.
سقوط حزب بعث در عراق و خلأ قدرت باعث شد تا گروه‌های شیعه همسو با جمهوری اسلامی قدرت در عراق را به دست بگیرد. از سوی دیگر نیروهای عراقی که در زمان جنگ در داخل ایران در قالب مجلس اعلای عراق فعالیت می‌کردند. در قالب سپاه بدر به عراق برگشته و اهرم نظامی- امنیتی قوی برای جمهوری اسلامی شدند. از سال ۱۳۸۲ به بعد جمهوری اسلامی گام به گام در عراق نفوذش را گسترش داد.
در افغانستان نیز فضا برای میدان داری جمهوری اسلامی مساعد شد. بنابراین پیامدهای ناخواسته سیاست دولت وقت آمریکا، فرصتی طلایی را در اختیار جمهوری اسلامی قرار داد تا با رفع مزاحمت صدام و طالبان به عنوان دو نیروی رقیب و مهارکننده، اقداماتی را برای بالا بردن توان منطقه‌ای خود سامان دهد.
اتفاق دیگر جنگ سوریه بود که ابتدا تهدیدی را متوجه جمهوری اسلامی کرد. منتهی در ادامه جمهوری اسلامی توانست نه‌تنها تهدید را برطرف سازد، بلکه از آن فرصتی برای بسط نفوذ منطقه‌ای خود نیز بسازد.
اتفاق مهم بعدی ظهور داعش در عراق و سوریه بود که به جمهوری اسلامی اولا امکان داد تا نفوذ منطقه‌ای خود را جلو ببرد و از سوی دیگر در عراق نیروهای شبه‌نظامی حشدالشعبی را با میدان‌داری سپاه قدس تشکیل دهد.
گسترش قدرت حوثی‌ها در یمن نیز فرصت دیگری در اختیار جمهوری اسلامی داد در نتیجه سپاه قدس و فرمانده آن قاسم سلیمانی با هدایت حزب‌الله لبنان، حشدالشعبی، شبه‌نظامیان سوری و حوثی‌ها توانست از سال ۱۳۹۰ به بعد به یکی از ارکان قدرت در منطقه تبدیل شوند.
همان‌گونه که در این مرور اجمالی تاریخی مشاهده شد، تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و تحریم‌های چندجانبه سازمان ملل که جمهوری اسلامی را در محدودیت‌های خرید تسلیحات و مراودات گسترده‌تری قرار داده بود، در ایجاد بازدارندگی ناکام بود. تحریم‌های هسته‌ای از سال ۱۳۹۰ با گسترش تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا و بخصوص تحریم بانک مرکزی و محدود کردن فروش نفت فشار سنگینی را به جمهوری اسلامی تحمیل کرد.
اما درهمین سال‌ها یعنی ۹۰ تا ۹۴ که برجام تصویب شد، قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی در حدی افزایش یافت که توانست اسد را از سقوط در سوریه نجات داده و مخالفان را عقب براند. در یمن نیز حوثی‌ها صنعا را تصرف کرده و باعث فرار منصور عبدربه به عربستان شدند. این میزان از نفوذ در تاریخ معاصر ایران بی‌سابقه بوده و می‌توان آن را با دوران میانه صفویه مقایسه کرد.