منظور از گمراه شدن انسان با نغمه ابليس چيست؟

 معناى بخش اول آيه اين است: اي ابليس! با آوازت از ذريه آدم هر كه را كه مى‏ توانى گمراه و به معصيت وادار كن. منظور از «استفزاز با نغمه» كنايه از خوار كردن پيروان با وسوسه‏ هاى باطل و خالى از حقيقت است. در اين ترسيم شيطان و پيروانش در موقعيت چوپان و رمه قرار مي گيرند، بطوري كه با يك صدا به راه مى ‏افتند، و با صدايى ديگر مى‏ ايستند و معلوم است كه اين صداها و فريادها، آوازهايى بى ‏معنى است. ابزار ابليس در هدايت اين رمه، لشكريان اويند كه برخي سرعت عمل بالايي دارند (سواره نظامها) و برخي كُندند (پياده نظامها)؛ پياده‏ها را به كارى مى ‏گمارند كه حاجت به سرعت عمل نداشته باشد. در نهايت منظور از اينكه فرمود: “وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ” اين است كه براى به راه‏ انداختن آنان به سوى معصيت به لشگريانت اعم از سواره نظام و پياده نظام دستور بده تا پيوسته بر سر آنان بزنند.[۲]

پي نوشت:

[۱]  روح المعانى، ج ۱۵، ص ۱۱۰٫ مجمع البيان، ج ۴ ص ۶۸٫ تفسير نمونه، ج‏۱۲، ص ۱۸۳٫

[۲] ترجمه تفسير الميزان، ج‏۱۳، ص ۲۰۱٫