سخت‌ترین و زیباترین خصلت اخلاقی چیست؟

به گزارش قائم آنلاین، حجت‌الاسلام والمسیلمین مجتبی کلباسی در گفت وگو با ایسنا، با تاکید بر این مطلب که موضوع انصاف در حقیقت همان عدالت است اما وقتی انسان در برخورد با دیگران قرار می‌گیرد و مراعات عدل را کند نام آن انصاف است، اظهار کرد: یکی از سخت‌ترین و زیباترین خصلت اخلاقی و وظایف انسان که در معارف دینی به آن اشاره شده است و اهل بیت (ع) تاکید زیادی بر آن داشته‌اند، موضوع انصاف در رفتار با دیگران است که همواره باید در رفتارهای فردی و اجتماعی خود انصاف را مد نظر قرار بدهیم.

وی در ادامه با تاکید بر این موضوع که انصاف از ویژگی‌های اهل ایمان است، خاطرنشان کرد: انصاف به‌معنای اقرار به حقوق دیگران و ادای آن‌ها و به‌معنای قسط و عدل پسندیده برای دیگران، همانند آنچه را که برای خود می‌پسندد. انصاف دارای انواع و اقسام متعددی است؛ از جمله انصاف در سخن، انصاف در عمل، انصاف در قضاوت، انصاف در معامله و … که رعایت آن بسیار سخت و دشوار است. پیامبر اکرم(ص) در سفارش به امام علی(ع) فرموده است سه چیز سرور اعمال است” انصاف، مواسات و ذکر خدا. “

او در ادامه با ارائه مثالی از اینکه رعایت نکردن انصاف چقدر می‌تواند برای افراد آزار دهنده باشد، ادامه داد: اگر فردی برای خرید به بازار می‌رود اما کالای مورد نیاز خود را باید چند برابر قیمت واقعی آن خریداری کند و فروشنده با او جانب انصاف را رعایت نمی‌کند یکی از عوامل نشان دهنده عدم رعایت انصاف در جامعه است. فردی که چیزی را به قیمت ارزان خریده نباید آن را به چند برابر قیمت به دست سایران برساند. این‌گونه رفتارها باعث جریحه دار شدن روح انسان‌ها می‌شود.

این کارشناس مهدویت ادامه داد:‌ عدالت یک اصل بسیار مهم است که باید از لحاظ رفتارهای اجتماعی این امر برای افراد جامعه ملموس و مشهود باشد. حضرت علی (ع) در نهج‌البلاغه می‌فرماید:” هر کسی که انصاف را با مردم رعایت نکند، طرف او خداوند است و از راهی که به عقلش نمی‌رسد خداوند در کمین اوست تا رفتارش را نشانش بدهد.” آنچه که در اصل انصاف مهم است، این نکته است که انسان باید بداند طرف سومی به امور و رفتارهای او آگاه است و اگر بی‌انصافی کند و این رویه را ادامه بدهد، در چارچوب نظام الهی قرار می‌گیرد و از آنجایی که فکرش را نمی‌کند پاسخ رفتارش را می‌گیرد.

کلباسی ادامه داد: قرآن و اولیای الهی برای اقامه قسط و عدل نازل شده‌اند و به تمام انبیا و اولیایی الهی وحی شده است که عادلانه رفتار کنید. برای همین است که انسان باید اصل انصاف و عدالت را همواره در نظر داشته باشد. رعایت انصاف در اخلاق اجتماعی امری لازم و ضروری است و از الزامات زندگی اجتماعی به‌شمار می‌آید که نمی‌توان آن را جز در سایه عدالت و شرح صدر دریافت، حضرت رسول اکرم(ص)، خود نمونه اعلای رعایت انصاف بودند؛ تا حدی که در نگاه کردن به یارانشان دست از انصاف و رعایت مساوات برنمی‌داشتند؛ به‌طوری‌که امام صادق(ع) در این‌باره فرمودند: «رسول خدا نگاه‌های خود را میان اصحابش تقسیم می‌کرد و به این و آن به‌طور یکسان می‌نگریست.»

او در ادامه با ارائه راهکارهایی برای اینکه افراد انصاف را در جامعه رعایت کنند، گفت: برای ترویج این امر ابتدا باید افراد جامعه زیر بنای اعتقادی از خداشناسی و توحید و عبرت‌ها داشته باشند. ما نمی‌توانیم بدون این که افراد جامعه پایه فکری و عقیدتی در این عرصه نداشته باشند، بر روی این موضوع تاکید کنیم. برای ترویج عدالت و انصاف باید خدا را بشناسیم و بدانیم که او همه جا حاضر و ناظر است. این یک اصل اساسی در ترویج انصاف است.

وی خاطر نشان کرد: ما باید این مسئله را با تمام وجود درک کنیم که اگر ظلمی کردیم، خدا از آن نمی‌گذرد. بی‌انصافی، تجاوز به حقوق و حریم‌ دیگران، از بین بردن آبروی انسان‌ها و… به دلیل آن است که جانب انصاف و عدالت را رعایت نمی‌کنیم و پایه‌های اعتقادی ضعیف است. به همین دلیل است که برخی بدون این که فکری داشته باشند هر کاری می‌خواهند را انجام می‌دهند. چون دید آنها محدود است، در این بین شیطان هم به لحاظ روحی انسان را وسوسه می‌کند. برخی با خیالات و توهمات خود می‌گویند چرا بلایی سر فلان شخص که به ما ظلم کرده است نمی‌آید. اینها توهمات است که ما داریم همواره این را بدانید که خداوند حاضر و ناظر است و هر عملی عکس العملی دربر دارد. اگر در جامعه به جایگاه خدا و ارزش انسان‌ها پی‌ببریم همین امر باعث می‌شود که همواره رعایت انصاف را در جامعه داشته باشیم.