چرا قرآن حضرت يونس(ع) را الگوي مناسبي در صبر نمي داند؟

به گزارش قائم آنلاین، خداوند درباره مقام رسالت حضرت يونس (عليه السلام) مي‏ فرمايد: او از انبيايي است كه ما وي را براي هدايت مردم اعزام كرديم، اما جمعيتي متكبر و متكاثر در برابر ره آورد آسماني او به استكبار و لجاجت پرداختند، به طوري كه آن پيامبر خستگي ناپذير به ستوه آمد. بدين سبب بر قوم خود غضب كرد و از ايشان فاصله گرفت، اما در شكم ماهي گرفتار آمد. او گمان مى ‏كرد تمام رسالت خويش را در ميان قوم نافرمانش انجام داده و اكنون كه آنها را به حال خود رها كرده و بيرون مى ‏رود چيزى بر عهده او نيست. اما در آن سوي ماجرا، قوم كافر يونس با مشاهده نشانه ‏اى از عذاب الهى بيدار شدند و توبه كردند، و خدا ايشان را مشمول الطاف خويش قرار داد، و از بركات مادى و معنوى بهره ‏مند نمود.‏

در عصر پيامبر اسلام (ص) نيز سرسختى و بى‏ منطقى مشركان و دشمنان اسلام گاه چنان قلب پيامبر (ص) را مى ‏فشرد كه امكان داشت در مورد آنها نفرين كند، خداوند در آيه شريفه پيامبرش را دلدارى داده، و امر به صبر و شكيبايى مى ‏كند و مي فرمايد مانند پيامبر مصاحب ماهى (حضرت يونس) نباش كه براى‏ مجازات قومش عجله كرد، و گرفتار مجازات ترك اولى شد.
قرآن درباره اختلاف رتبه انبيا مي ‏فرمايد: «تلك الرسل فضلنا بعضهم علي بعض»[۱] ما بعضي از پيامبران را بر بعض ديگر برتري داديم. وقتي پيامبران در درجه كمال يكسان نباشند، به ناچار سيره علمي آنها نيز يكسان نخواهد بود. بدين جهت خداوند به پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) مي ‏فرمايد: تو مانند يونس مباش و در حدّ مقام او توقف نكن. زيرا همه انبيا در عين آن كه نصاب لازم رهبري و عصمت را دارند، اما بعضي از آنان داراي درجاتي بالاتر و علم بيشتر و شهود برترند.

البته نمي ‏توان گفت حضرت يونس (ع) از رسالت خويش شانه خالي كرده و مأموريت الهي خود را ترك گفته است، زيرا هيچ دليل عقلي يا نقلي معتبر چنين نسبتي را تجويز نمي ‏كند. قرآن كريم نيز به گونه اي اين قصه را بازگو مي كند كه با عصمت و مقام رسالت آن حضرت سازگار باشد. لذا ملاحظه مي شود وقتي ايشان در شكم ماهي، از اين ترك اولي توبه نمود؛ خداوند توبه او را پذيرفت، از شكم ماهى رهايى يافت و در زمره صالحان قرار گرفت: «فَاجْتَباهُ رَبُّهُ فَجَعَلَهُ مِنَ‏ الصَّالِحِينَ‏»[۲].

بدين ترتيب الگو نبودن حضرت يونس در صبر، در سطح پيامبر خاتم (ص) محل بحث است؛ اما نجات بخشي اختصاص به يونس ندارد؛ يعني نه خطر مخصوص يونس است و نه نجات از خطر، بلكه هر گرفتاري اگر اهل تسبيح باشد و خدا را بخواند و به قصور يا تقصير خويش اعتراف كند، خداوند ناجي اوست: «و كذلك ننجي المومنين»[۳].

پي نوشت:
[۱] بقره، ۲۵۳٫

[۲] قلم، ۵۰٫

[۳] انبياء، ۸۸٫

تفسير نمونه ج‏۱۳، ص۴۸۵٫ ج‏۲۴،ص۴۲۰٫ ج‏۱۹، ص ۱۵۲٫

ترجمه تفسير الميزان ج‏۱۹، ص ۶۴۶٫

تفسير موضوعي، ج ۷، ص ۷۴، ۳۰۵، ۳۰۷٫