اولین نشانه MS چیست؟

به گزارش قائم آنلاین، سالها پیش دانشمندی بزرگ، چون رومن کاخال معتقد بود هر انسانی با تعدادی ثابت از سلول‌های عصبی متولد شده و تعداد این سلول‌ها در تمام عمر او ثابت مانده و هیچ تکثیر و یا جایگزینی در این سلول‌ها اتفاق نخواهد افتاد. نظریه‌ای که در قرن ۲۰ با اکتشافات جدید به دست فراموشی سپرده شد.

در تحقیقات عصر جدید مشخص شد که در مناطقی از مغز (ناحیه تحت بطنی و لایه گرانولرهیپوکامپ) سلول‌هایی وجود دارند که قابلیت تکثیر به انواع سلول‌های عصبی (نورون و گلیا) را دارا هستند.

سلول‌هایی که همان سلول‌های بنیادی عصبی یا Neural Stem Cell بودند و با شناسایی آنها نظریه کاخال منسوخ و وجود سلول‌های بنیادی عصبیو قابلیت ترمیم و بازسازی بافت عصبی اثبات شد.

علم پزشکی بازساختی تحولی بزرگ در حوزه طب بود که نشان داد با استفاده از تکنیک‌های مناسب می‌توان بافت‌ها و ارگان‌های آسیب دیده بدن را برای ترمیم کردن، تحریک و با پیوند بافت‌ها یا ارگان‌هایی که در آزمایشگاه تولید شدند، بدن را در بازسازی و بازگشت عملکرد اولیه یاری کرد.

امیر باجوری مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه بهداشت و درمان گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان، اظهار کرد: بازسازی سیستم عصبی دربرگیرنده به مفهوم رشد مجدد آکسون‌های آسیب دیده، جایگزینی سلول‌های آسیب دیده، بازگرداندن عملکرد عصبی از دست رفته ابزار قدرتمند ترمیم سلول‌های بنیادی است؛ زمانی که آسیبی در بافت عصبی رخ می‌دهد، ترشح کموکاین‌ها از محل آسیب سبب هدایت بیوکمیکال سلول‌ها به منطقه آسیب و نفوذ آن‌ها به بافت می‌شود.

باجوری ادامه داد: سلول‌های لانه گزینی کرده در بافت با ترشح فاکتور‌های نوروتروفیک اثرات محافظت کننده از سیستم عصبی (Neuroprotective) دارند. این اثرات از طریق مهار آپوپتوز مرگ سلولی مهار فرایند‌های التهابی، پیشبرد آنژیوژنز و نوروژنز اعمال می‌شود، ویژگی که سبب استفاده از آن‌ها در مطالعات مختلف در بیماری‌های عصبی شد.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان بیان کرد: امروزه کارآزمایی‌های بالینی متعدد در بیماری‌های مختلف سیستم عصبی مانند بیماری MS، ALS، سکته مغزی، پارکینسون. هانتینگتون، فلج مغزی، ضایعه نخاعی و … انجام گرفته و یا در حال انجام است.

وی درباره بیماری MS گفت: بیماری مولتیپل اسکلروزیس، بیماری التهابی و demyelinative سیستم اعصاب مرکزی است که بیشتر در سنین جوانی افراد را درگیر می‌کند؛ شایع‌ترین علائم بیماری شامل بی‌حسی، اختلال، دید، از بین رفتن تعادل، ضعف، اختلال عملکرد مثانه، تغییرات ساکیولوژ کیال و اختلالات بینائی است؛ خستگی از اولین علائم در MS است.

باجوری افزود: این بیماری ماهیت اتوایمن داشته و با واسطه T-Cell‌ها و سایر جمعیت‌های موثر در سیستم ایمنی به مغز و سلول‌های عصبی حمله کرده و باعث می‌شوند پوشش میلین آن‌ها و گاهی آکسون و کل ساختار عصب تخریب شود؛ بیماری MS شایع‌ترین علت ناتوانی نورولوژکی در جوانهاست.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان تشریح کرد: متاسفانه تاکنون درمان قطعی برای این بیماری یافت نشده است و درمان‌های دارویی مانند انواع اینترفرون‌ها، دارو‌های سیتوتوکسیک تنها تا % ۴۰ می‌تواند از پیشرفت بیماری پیشگیری کند و علی‌رغم استفاده از این داروها بیماری همچنان پیشرونده است و مکرر عود‌ خواهد کرد.

وی ادامه داد: رشد جمعیت در ایران سرعتی بالا داشته است به‌طوری که در حال حاضر جمعیت به حدود ۷۵ میلیون نفر می‌رسد و بیشترین گروه را افراد ۲۰ تا ۲۴ سال تشکیل می‌دهند. در این بین با توجه به آن که بیشترین میزان شیوع جمعیت در افراد ۲۰ تا ۴۰ سال است، می‌توان دریافت که شیوع بیماری MS در کشور ما در حال افزایش است.

باجوری افزود: بالاترین آمار بیماری در ایران در استان‌های اصفهان، چهارمحال بختیاری، فارس و مرکزی دیده می‌شود؛ عوامل خطر بیماری MS شامل آمادگی ژنتیکی برای اتوایمیوتی، جنس مونث، عدم مواجهه با عوامل میکروبی گوناگون در سنین جوانی، سبک زندگی، رژیم غذایی و دور شدن از خط استواست؛ مواجهه با عوامل باکتریال یا ویروس‌هایی، چون ویروس HHV-۶ و ویروس اپشتین بار، سبب ایجاد آمادگی اتوایمیونیتی در فرد از طریق مکانیزم‌های مولکولی و یا ناظر می‌شود.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان گفت: مواجهه مجدد با طیفی گسترده‌ از میکروارگانیسم‌ها، سبب فعال شدن اتوراکتیویتی از پیش موجود شده و اتوایمیونیتی فعال گشته و این اتفاق به از بین رفتن سلول‌های الیگودندروسیت، اختلال میلیناسیون و مرگ آکسونی منجر می‌شود.

وی گفت: درمان‌های موجود شامل اینترفرون‌ها، گلاتیمراستات (کاپاکسون) میتوکسانترون (نوانترون) ناتالیزومب (تایسابری و فیگولامید) است؛ این داروها، درمان قطعی بیماری نیست و علی‌رغم استفاده از آن‌ها پیشرفت بیماری و وقوع حملات وجود دارد، زیرا سیستم ترمیم درونی بدن قادر به بازسازی نواقص روی داده نیست.

باجوری تشریح کرد: از آنجا که سیستم ترمیمی داخلی بدن به دلایل گفته شده قادر نیست ضایعات ناشی از فرایند دمیلیناسیون را ترمیم کند، لذا پیوند سلول‌های بنیادی در بیماری MS صورت گرفت؛ برای این‌کار در ابتدا بی‌خطر بودن و اثربخشی تزریق سلول‌های بنیادی در مدل EAE یا انسفالیت اتوایمن تجربی در حیوانات مورد بررسی قرار گرفت.

مدیر درمان مرکز سلول درمانی پژوهشگاه رویان یادآوری کرد: نتایج به دست آمده که نشان دهنده بی‌خطر بودن و بی‌عارضه بودن این سلول ها و نیز وجود اثرات درمانی بود، سبب شد تا مطالعاتی وسیع به شکل کارآزمایی بالینی در بیماران دچار MS انجام شود؛ به این منظور سلول‌های بنیادی مختلفی مانند سلول بنیادی مزانشیم ( MSC)، سلول‌های هماتوپوئتیک (MNC)، سلول‌های بنیادی عصبی مشتق از سلول‌های مزانشیم ( MSC-NSC ) مورد مطالعه قرار گرفته است.