جایگاه‌های کوچک مقیاس عرضه CNG در راه است

به گزارش قائم آنلاین، توسعه ظرفیت‌های عرضه سوخت CNG در کشور با وجود ۴ میلیون خودروی دوگانه سوز و همچنین ارزان‌تر بودن این نوع سوخت و آلودگی بسیار کمتر آن نسبت به بنزین، گازوئیل و LPG که از آن به عنوان سوخت پاک یاد‌ می شود، اهمیت بسیاری دارد.

در دولت همواره طرح‌هایی در زمینه توسعه صنعت CNG به‌ویژه بخش احداث جایگاه‌ها و بهینه‌سازی ظرفیت‌های توزیع این نوع سوخت مطرح بوده که در خصوص آخرین اقدامات در این زمینه، با حمید قاسمی ده چشمه مدیر طرح CNG شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.

* چقدر زیرساخت های توزیع سوخت CNG در کشور توسعه یافته؟ در خصوص آخرین وضعیت بفرمائید.

** تعداد تجهیزات راه اندازی شده تا پایان سال ۹۶، دو هزار و چهارصد و سیزده تجهیز در کل بوده که در سال ۹۷ سی و شش جایگاه دیگر به این تعداد افزوده شده و احداث ۱۲۸ جایگاه دیگر را نیز در دست اقدام داریم. با تکمیل جایگاه های در دست احداث، ۲ هزار و ۵۷۷ جایگاه عرضه سوخت CNG خواهیم داشت.

* این کار تا پایان سال ۹۷ محقق می شود؟

** تلاشمان این است که هرچه زودتر این پروژه های در دست احداث را تکمیل کنیم؛ اما تغییرات قیمت ها باعث شده که بخش خصوصی با مشکلاتی مواجه شود. رویکرد ما در سال جاری این بوده که از توان بخش خصوصی برای احداث جایگاه های جدید عرضه CNG استفاده کنیم. تلاش شده به صنعت CNG مثل یک بنگاه اقتصادی نگاه شود و زمینه های حضور بیش از پیش بخش خصوصی را در این صنعت فراهم کنیم به طوری که مردم خودشان در توسعه زیرساخت های صنعت CNG مثل احداث چایگاه های جدید مشارکت و سرمایه گذاری کنند.

این نگاه، نگاه درستی است و ما به عنوان بخش حاکمیتی باید در قسمت دستمزدها، جذابیت هایی ایجاد کنیم و بازگشت هزینه های سرمایه گذاری را مدنظر قرار دهیم تا برای بخش خصوصی جذابیت سرمایه گذاری در این بخش ایجاد شده و هدایت گر مردم به این سمت باشد.

نوسانات قیمتی موجب شده تا تغییراتی در قیمت تجهیزات ایجاد شود اما باز هم تلاش شده تا تمهیدات بیشتری برای افزایش جذابیت سرمایه گذاری در ایجاد جایگاه های جدید عرضه سوخت CNG دیده شود.

* تفاوت ظرفیت ایجاد شده با میزانی که عملا مورد استفاده قرار می گیرد، چقدر است؟

** در تعداد جایگاه هایی که هم اکنون در مدار بهره برداری است از مجموع ۲۴ ساعت شبانه روز تقریبا ۸ ساعت کمپرسورها فعال هستند. ظرفیتی که ایجاد شده ۲ میلیون و ۸۳۲ هزار مترمکعب بر ساعت است. یعنی اگر ۱۰ ساعت کمپرسورها کار کنند، عرضه سوخت CNG به بیش از ۲۸ میلیون مترمکعب می رسد و اگر ۲۰ ساعت کار کنند، این مقدار به ۵۶ میلیون مترمکعب می رسد؛ اما درحال حاضر فقط ۲۰ میلیون مترمکعب از ظرفیت عرضه سوخت CNG در هر شبانه روز به طور متوسط استفاده می شود. یعنی در هر شبانه روز فعال بودن کمپرسورهای جایگاه های عرضه سوخت CNG به ۱۰ ساعت هم نمی رسد.

انتظار نداریم تمامی ۲۴ ساعت جایگاههای عرضه سوخت CNG فعال باشند اما میزان استفاده از ظرفیت های ایجاد شده نیز در حال حاضر کمتر از انتظارات است. ما اگر تمامی مسائل را در نظر بگیریم و ۵ ساعت برای ساعات خواب شبانه روز و ۵ ساعت هم برای ساعات مرده از نظر تردد فرض کنیم، انتظار این است که به میزان استاندارد و نرمال، جایگاه های عرضه سوخت CNG حدود ۱۴ ساعت در شبانه روز فعال باشند. یعنی می توانیم با ظرفیت های موجود که تاکنون ایجاد شده، عرضه سوخت CNG را در هر شبانه روز از ۲۰ میلیون مترمکعب فعلی به ۳۸ میلیون مترمکعب افزایش دهیم.

* توسعه نامتوازن جایگاه های عرضه سوخت CNG و فاصله زیاد آنها از متقاضیان می تواند یکی از دلایل کاهش تقاضا باشد؟

** غیر از شهر تهران که موضوع قیمت سنگین زمین مطرح است، در بقیه شهرها تقریبا به صورت نرمال و متوازن توسعه جایگاه های عرضه سوخت CNG را داشته‌ایم. در شهر تهران مثلا فاصله دسترسی طبق برآوردهایی که شهرداری انجام داده، ۱۲٫۳ کیلومتر است که خیلی زیاد است و داریم آنرا با برنامه ریزی های جدید، کاهش می دهیم.

* یعنی در تهران هر راننده خودروی دوگانه سوز برای دسترسی به نزدیک ترین جایگاه عرضه سوخت CNG باید ۱۲٫۳ کیلومتر طی کند؟

** بله، باید چنین فاصله ای را طی کند.

* در حال اندیشیدن چه تهمیداتی برای کاهش این فاصله هستید؟

** ما با شهرداری تهران برنامه ای با عنوان جایگاه های کوچک مقیاس در پیش گرفتیم تا بیاییم در محل های ترددهای زیاد خودروها جایگاه های کوچک مقیاس را احداث کنیم. بررسی کردیم در چه نقاطی تردد بیشتری داریم و نتیجه این بررسی ها این شد که در ۲۴ نقطه تهران با شهرداری به توافق نظر رسیدیم که احداث این جایگاهها را در این نقاط عملیاتی کنیم.

ما به این نتیجه رسیدیم که اگر پایانه های تاکسی را به ایستگاه CNG تبدیل کنیم، خود ایستگاه‌های عرضه سوخت CNG در نقاط دیگر آزاد شده و در اختیار مردم قرار می گیرد.

* یعنی در پایانه‌های تاکسی یک یا دو نازل سوخت‌گیری قرار دهید؟

** بله، حداقل کمپرسورهای ۱۰۰۰ (مترمکعب بر ساعت) در پایانه‌های تاکسی قرار دهیم، چرا که زیر ظرفیت ۱۰۰۰، الان سودآور نیست. حتی کمپرسورهای ۷۵۰ (مترمکعب بر ساعت) نیز در برآورد هزینه و فایده تقریبا برابر است و با توجه به قیمت زیاد زمین در تهران سودآور نیست.

دوبار شهرداری تهران برای احداث اینگونه جایگاه‌ها به مزایده رفت اما به خاطر تغییر قیمت هایی که پیش آمد نتوانست مشتری خودش را جذب کند. اصلاحاتی انجام شد و تصمیم بر این شد که ۵ طرح احداث جایگاه‌های کوچک که سه طرح در پایانه های تاکسی و دو طرح در دیگر نقاط پرتردد است را به صورت پایلوت خودمان انجام دهیم و در جریان احداث این جایگاه‌ها، هزینه واقعی تمام شده را استحصال کنیم و برای جذب سرمایه مردمی به منظور احداث دیگر جایگاه‌ها، نتایج این پایلوت‌ها را دخیل کنیم.

* برآورد می‌کنید که این ۵ طرح پایلوت چه زمانی به مدار بهره برداری وارد شوند؟

** در تلاشیم که تسریع کنیم، اما باید مجوزهای زیادی بگیریم که در حال حاضر باید برای احداث هر جایگاه ۲۹ مجوز اخذ شود. اگرچه ما معتقدیم که باید این راه کوتاه‌تر شود و اکثر مجوزها می تواند تجمیع شود. این مجوزها از محیط زیست تا واحدهای مختلف شهرداری ها، شرکت های خدمات رسان گاز، آب ، برق و … وجود دارد. برای اجرای این ۵ طرح پایلوت تلاش کردیم تا روند اجرای کار را تسهیل کنیم و پیمانکاران آماده‌ای شهرداری دارد که به ما معرفی می کند و کار را با آنها پیش می بریم. تلاش می‌کنیم تا پایان سال ۹۷ این پایلوت‌ها را به بهره‌برداری برسانیم چرا که با حذف ساختمان‌های اداری و استفاده از تجهیزات مکملی که ایستگاه‌های تاکسی‌رانی دارند، کار ساده‌سازی می‌شود. کمپرسورها به صورت مونولاین نصب می شوند و کمپرسورهایی با ظرفیت بالای ۱۰۰۰ مترمکعب بر ساعت نصب خواهند شد.

* یعنی به چه تعداد خودرو می تواند از سوی یک جایگاه کوچک با کمپرسور مونولاین سوخت رسانی شود؟

** اگر سوخت‌گیری هر خودرو را به طور متوسط ۱۲ مترمکعب بر ساعت درنظر بگیریم، و ظرفیت کمپرسور نصب شده ۱۰۰۰ مترمکعب در ساعت باشد، حدود ۸۳ خودرو در یک ساعت می توانند از این جایگاه کوچک سوخت گیری کنند.

وقتی تعداد این جایگاه‌های کوچک در شهر زیاد شود، هم سرعت سوخت‌گیری بیشتر خواهد شد و هم دسترسی ها راحت تر می شود.

* در یک دهه اخیر، سالهایی داشتیم که آمار بزرگی نسبت به جایگاه های بهره برداری شده در یکسال اعلام می شد، مثلا آمار بهره برداری و یا در دست اجرا بودن بیش از ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ جایگاه عرضه سوخت CNG در یک سال عنوان می شد، اینکه روند احداث جایگاه‌ها کُند شده، به خاطر همان موضوعی است که گفتید ظرفیت مازاد داریم یا اینکه اساس برنامه ریزی ها تغییر کرده است؟

** اصل برنامه احداث جایگاه‌های CNG این بود که ۲۶۰۰ جایگاه داشته باشیم که الان ۲۴۴۹ جایگاه داریم و ۱۲۸ جایگاه هم در دست اقدام داریم. یعنی به نقطه اشباع برنامه اولیه می رسیم. تنها نکته ای که مطرح است بحث جانمایی جایگاه ها بوده، وقتی ۷۰۰ جایگاه را قرار باشد در یک سال انجام دهید، در برخی نقاط، لوکیشن ها اجباری می‌شود. آن جاهایی که بهینه بوده ممکن است انتخاب نشود، مثلا گاز هنوز به آن نقطه بهینه نرسیده باشد، امکانات زیرساختی مناسب نداشته باشد و … که این مسئله موجب می شود که پراکندگی نقاط جایگاه‌های احداث شده، آن نظم مد نظر ما را نداشته باشد. الان حدود ۲۴۵۰ جایگاه عرضه سوخت CNG در برابر ۳۵۰۰ جایگاه عرضه سوخت مایع وجود دارد که در مقام مقایسه این دو، تعداد جایگاه های عرضه CNG مطلوب است.

* استانداردی در طی سالهای گذشته بارها عنوان شده که در برابر هر ۱۰۰۰ خودروی دوگانه سوز یا گازسوز بایستی یک جایگاه عرضه سوخت CNG وجود داشته باشد، اگر این فرض را درست بدانیم، تعداد جایگاه های عرضه CNG ما باید به ۴۰۰۰ جایگاه برسد.

** چنین استانداردی به طور رسمی وجود ندارد. در واقع تعداد مطلوب جایگاه های عرضه سوخت CNG را باید بر اساس سطح مصرف مشخص کنیم. باید ابتدا سطح مصرف را مشخص کنیم، بعد کمپرسور مناسبی که می تواند از ۲۵۰ مترمکعب در ساعت تا ۲۵۰۰ مترمکعب در ساعت سوخت توزیع کند را انتخاب کنیم. یعنی حجم کمپرسورها هم یکسان نیست که فقط بر اساس تعداد جایگاه ها بخواهیم استانداردی تعریف کنیم. فقط تعداد جایگاه ملاک نیست، حجم کمپرسورها، نوع دسترسی ها، فاصله دسترسی ها، نحوه ورود و خروج آسان و بسیاری از پارامترهای دیگر می تواند برای تعیین استانداردها ملاک باشد.