قانون “تنفس” مجالی برای قاچاقچیان چوب

به گزارش قائم آنلاین،  یک سالی می‌شود که طرح تنفس جنگل آغاز شده و اکنون که وارد جنگل شوی؛ دیگر مانند گذشته، درختان شماره‌های سرخ مرگ بر تنه‌شان ندارند و فارغ از هول اره‌های برقی نفس می‌کشند. اگرچه دیگر صدای بی‌امان اره برقی شرکت‌های بهره‌بردار به گوش نمی‌رسد اما هنوز هم جنگل‌ها زخمی دستبردها هستند و قلب جنگل‌ها از قطع درختان خون‌چکان است.

اکثر روستاهای شمال کشور در حاشیه و یا حتی در میانه جنگل‌ها واقع شده و از این رو، زندگی روستائیان با جنگل عجین شده‌است؛ از چرای دام‌هایی که از جنگل خارج شده‌اند و نشده‌اند تا احتیاج به چوب درختان برای ساخت‌وسازهای کوچک، تیرک پرچین‌ها و هیزم. هرچند، کوتاه زمانی است که برخی از روستاها گازرسانی شده‌اند و مصرف هیزم بسیار کم شده اما هنوز هم کم‌و‌بیش، یکی از سوخت‌های مصرفی روستائیان برای زمستان‌های سرد، هیزم درختان است.

*گره خوردن زندگی‌روستائیان با جنگل و نیازهای چوبی آنان

رئیس منابع طبیعی شهرستان سوادکوه نیز بر نیاز و تقاضای روستائیان به چوب درختان صحه می‌گذارد.

حمیدرضا احمدی، در گفتگو با خبرنگار ما، با بیان اینکه طبق طرح تنفس جنگل دیگر بهره‌برداری صنعتی از جنگل صورت نمی‌گیرد، خاطرنشان کرد: اما نمی‌توان خواست مردم روستایی که در عرصه‌های جنگلی زندگی می‌کنند و نیازهای چوبی دارند را نادیده گرفت.

وی با تأکید بر اینکه ما برابر مقررات، سخت‌گیرانه‌تر از قبل و به‌طور محدود نیاز روستائیان را برطرف می‌کنیم، افزود: روستائیان زندگی‌شان با جنگل گره خورده و نیازهای چوبی دارند و ما هم مدیریت شده و محدود، به آنها اجازه می‌دهیم؛ چرا که اگر اتفاقی برای جنگل بیافتد و یا آتش‌سوزی‌ای رخ دهد، اولین کسانی که وارد جنگل شده و به کمک می‌شتابند، همین مردم هستند.

علاوه بر مصرف روستائیان که این روزها، بسیار کم شده، اما آنچه این روزها بیشتر به چشم می‌آید، قاچاق چوب است.

احمدی بر این عقیده است که با اجرای طرح تنفس جنگل، قاچاق چوب کمی زیاد شده و دلیل آن را قطع یکباره ورود چوب‌های جنگلی به بازار، عدم تأمین نیاز بازار بواسطه واردات چوب و وجود افراد سودجو عنوان کرد.

این مسئول با بیان اینکه حفاظت سازمان از قبل بیشتر شده و حتی نیروی بهره‌بردار هم به بخش حفاظت منتقل شده‌اند، افزود: اما چون بازار تأمین نمی‌شود، هجمه زیاد است و جنگل هم دروازه و قفل ندارد و به نوعی، ورود برای همه آزاد است.

*تعطیلی برخی صنایع و بیکاری با اجرای طرح تنفس جنگل

وی با بیان اینکه این طرح موجب تعطیلی برخی صنایع و بیکاری افراد شده، افزود: ممکن است که برخی از افراد که بیکار شده‌اند، مبادرت به قاچاق کنند، چرا که اینجا بحث معیشت و ارتزاق در میان است؛ امری که بواسطه بی‌برنامه‌گی بوجود آمده اما در برنامه ما بوده تا در آینده نزدیک کم‌کم بهره‌برداری را به صفر برسانیم تا این مشکلات ایجاد نشود ولی اکنون این طرح اجرایی شده و همه ما موظف به انجام و احترام به آن هستیم.

احمدی با بیان اینکه یکی از راهکارهای برای جایگزینی چوب جنگلی و تأمین نیاز بازار، زراعت چوب است، گفت: زراعت چوب در گذشته و از ۱۰ سال قبل هم انجام می‌شده، اما به‌طور گسترده و سازمان‌یافته از سه سال قبل انجام می‌شود تا بتوان نیاز چوب کشور را تامین کرد و درختان زراعی شهرستان نیز اکنون سه ساله هستند.

*فرهنگ‌سازی مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از قاچاق چوب

وی علاوه بر حفاظت، مهم‌ترین راهکار برای جلوگیری از قاچاق را فرهنگ‌سازی برشمرد و افزود: باید نگرش ابزاری صرف به منابع طبیعی تغییر کند و در حال حاضر نگرش مردم و مسئولان به درخت و جنگل خوب نیست و باید این نگرش به گونه‌ای باشد که همه به دیده احترام به مراتع و جنگل‌ها بنگرند.

احمدی یکی از شاخص‌های توسعه‌یافتگی را توجه به جنگل، درخت و مراتع دانست و افزود: ارزش‌گذاری به این معنا است که هیچ کسی یک هکتار از درختان را قطع نمی‌کند تا به جای آنها ویلا بسازد و البته این ارزش‌گذاری به درخت در نگرش دینی و احادیث ما نیز وجود دارد.

وی با تأکید بر مشارکت مردمی در حفظ منابع طبیعی، ادامه داد: باید دستگاه‌های متولی امر فرهنگ‌سازی، سطح دانش و آگاهی مردم را نسبت به جنگل و مرتع بالا ببرند و افراد، منابع طبیعی را تنها به‌عنوان یک منبع برای خورده شدن نبینند.

*رویکرد حفظ درختان آخرین چیزی که در تعریض محور ترانزیتی سوادکوه به آن توجه شد

تنها قاچاق چوب درد جنگل‌ها نیست و طرح تنفس جنگل نیز فقط، منوط به توقف بهره‌برداری صنعتی از جنگل‌ها نبوده و برای هر پروژه عمرانی ناسازگار با جنگل‌ها نیز باید تمهیداتی اندیشیده شود؛ امری که کمتر از قاچاق چوب به آن توجه می‌شود و در سوادکوه یکی از پروژه‌ها، تعریض محور ترانزیتی بوده که آخرین چیزی که به آن توجه شد، رویکرد حفظ درختان بوده است.

احمدی در این‌باره گفت: در عبور سرخ‌کلا، اولین کاری که به ذهن همه رسید قطع درخت و حذف کوه برای ساخت جاده بوده است و هیچ کس به یک گزینه بدیل که بتواند آسیب کمتری به منابع طبیعی بزند، نیاندیشید.

رئیس منابع طبیعی سوادکوه ادامه داد: در تعریض این محور تنها به راحت‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه توجه شد و حفظ جنگل مورد توجه قرار نگرفت و همین امر نشان‌دهنده این است که فرهنگ منابع طبیعی وجود ندارد و شاید این مهم، به این امر بازگردد که سازمان ما یک وزارتخانه ندارد تا بتواند برای حفظ منابع طبیعی مقاومت بیشتری داشته باشد.

احمدی با بیان اینکه تا زمانی که سازمان هستیم وضعیت به این‌گونه هست و اگر سازمان جنگل‌ها وزارتخانه شود و بتواند برای خود تصمیم بگیرد وضع بهتر می‌شود، افزود: من به‌عنوان یک کارشناس منابع طبیعی می‌گویم با این کار می‌توان جلوی بسیاری از تخریب‌ها را گرفت.

*عدم افزایش قاچاق چوب با اجرایی شدن طرح تنفس جنگل

ابراهیم فلاحی نیز در گفتگو با خبرنگار ما، با بیان اینکه طرح تنفس جنگل تازه اجرایی شده و برای دیدن نتیجه، هنوز زود است، افزود: قاچاق چوب با اجرایی شدن طرح تنفس جنگل بیشتر نشده و پرسنل تمام شرکت‌های بهره‌بردار به بخش حفاطت آمده‌اند و هیچ نگهبانی‌ای تعطیل نشده است و به این معنا، حفاظت بیشتر از قبل شده است.

رئیس حفاظت محیط زیست شهرستان سوادکوه، با بیان اینکه قاچاق چوب از قبل بوده و اکنون نیز وجود دارد، گفت: چون برخی به طرح تنفس جنگل اعتراض دارند، شاید به حرف افزایش قاچاق چوب دامن بزنند مبنی بر اینکه طرح تنفس جنگل موجب افزایش قاچاق چوب شده است.

*آسیب برداشت قانونی پیش از اجرای طرح تنفس جنگل، بیشتر از قاچاق چوب

وی با تأکید بر خورد با قاچاق چوب، بر این عقیده است که برداشت قانونی پیش از اجرای طرح تنفس جنگل، بسیار بیشتر از قاچاق چوب به جنگل آسیب رسانده، چرا که قاچاق همواره با محدودیت همراه بوده و هر کسی به راحتی نمی‌تواند چوب قاچاق کند اما بهره‌برداری شرکت‌های بهره‌بردار بسیار گسترده بوده و هیچ قاچاقچی‌ای نمی‌توانست و نمی‌تواند در چنان حجم انبوهی قاچاق انجام دهد.

این مسئول با اشاره به ضرورت برخورد با قاچاقچیان، افزود: دولت باید بیشتر امکانات دهد و علاوه بر حفاظت از جنگل، واحدهای متقاضی چوب نیز باید بیشتر نظارت شود تا چوب‌های جنگلی وارد آنجا نشود.

وی در پاسخ به این پرسش که طرح تنفس شاید باید پس از کامل شدن طرح زراعت چوب اجرایی می‌شد، گفت: بحث زراعت چوب بسیار پیشتر مطرح بود اما شرکت‌های بهره‌بردار تا جنگل و چوب‌های آماده را داشتند، زراعت چوب را چندان مورد توجه قرار ندادند و هرچند نام این شرکت‌ها، شرکت‌های بهره‌بردار و احیا بوده اما ما احیای چندانی ندیدیم و بهره‌برداری بیشتر از احیا بود؛ هرچند شاید باید برای مشاغل پیش از اجرای طرح تمهیداتی اندیشیده می‌شد اما این امر به این معنا نیست که کار آنها درست بوده است.

فلاحی با بیان اینکه بهره‌برداری از جنگل، تنها استحصال چوب نیست و گردشگری و تکثیر حیوانات نیز نوعی بهره‌برداری است که می‌توان از جنگل داشت، گفت: بهره‌برداری صنعتی از جنگل به سمتی می‌رفت که جنگل‌ها از نظر کیفی بسیار کاهش پیدا کردند و شرکت‌های بهره‌بردار نیز تعصب کافی برای احیا نداشته‌اند و نوع استحصال آنها خوب نبود.

*بسترسازی مناسب و فرهنگ‌سازی، دو عامل اساسی برای رعایت قوانین و کاهش قاچاق چوب

برآیند بررسی‌ها نشان می‌دهد که علاوه بر قدرت بازدارندگی قوانین، دو عامل اساسی برای رعایت قوانین در صورت نبود ناظران، بسترسازی مناسب و فرهنگ‌سازی است. در رابطه با اجرایی شدن درست طرح تنفس جنگل نیز یکی از بسترسازی‌های مناسب، گازرسانی به روستاهای جنگلی بوده که موجب کاهش تقاضای مصرف سوخت هیزم شده و عامل دیگر زراعت چوب است که در صورت اجرایی شدن درست، موجب تأمین بازار و کاهش قاچاق خواهد شد اما قطع درختان یک عرصه برای ویلاسازی‌ها و پروژه‌ها و حتی قاچاق چوب، علاوه بر وجود قوانین بازدارنده، نیازمند ایجاد احساس ارزش‌گذاری برای جنگل‌ها است، جنگل‌هایی که زمین بدون آنها دیگر ریه‌ای برای تنفس نخواهد داشت.