آیا ترامپ به زودی به برجام باز خواهد گشت؟

دسامبر تمام شد و سال نو فرا رسید، اما سازوکار ویژه اروپا برای جبران خسارت‌های خروج یکجانبه آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. از زمان اعلام آن طی جلسه‌ای در نیویورک در اواخر سپتامبر ۲۰۱۸، SPV فراز ونشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشت. موانع متعددی، از تهدیدات آمریکا گرفته تا عدم تمایل کشورهای اروپایی به میزبانی از آن، سر راه SPV قرار گرفته و اجرایی شدن آن را به تاخیر انداخته است.

از سوی دیگر، مقامات ایران به طور فزاینده از بی‌عملی اتحادیه اروپا انتقاد می‌کنند. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران، به اروپا گفته که نمی‌تواند بدون خیس شدن شنا کند. یعنی اروپا برای جبران خسارت خروج کاخ سفید از برجام، باید هزینه بپردازد.

بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز دیروز ضمن انتقاد از تأخیر اتحادیه اروپا در اجرای ساز و کار مالی موسوم به SPV پس از خروج آمریکا از برجام، تصریح کرد: اتحادیه اروپا در ایجاد ساز و کار مالی با حسن نظر ورود کرد و اراده سیاسی مثبتی نیز از خود نشان داد، اما در طول زمان و طی مذاکرات ماه های گذشته این احساس کم کم جدی تر می شود که کشورهای اروپایی با یک سری ناتوانی های جدی در اجرای SPV مواجهند.

وی سیطره دلار و همچنین در هم تنیدگی اقتصاد اروپا و آمریکا را از دلایل اصلی تأخیر در اجرای SPV خواند و افزود: اتحادیه اروپا و حتی سه کشور اروپایی طرف ایران در برجام نیز در اسارت و گروگان اقتصاد آمریکا هستند، لذا لازم است که در جهت استقلال خود و برای ادامه حیات مستقلانه تصمیم بگیرند.

جیمز چارلز اسلتری، نماینده سابق کنگره و عضو شورای روابط خارجی آمریکا در خصوص وضعیت مکانیسم مالی اروپا با ایران موسوم به SPV گفت: اینکه وضعیت این مکانیسم به کجا خواهد رسید چندان مشخص نیست.

وی افزود: با وجود اینکه سیاست آتی ترامپ در خصوص ایران نیز نامشخص است اما به نظر من برجام باید حفظ شود.

نماینده سابق کنگره آمریکا در ادامه یادآور شد: تصور من این است که پرزیدنت ترامپ به زودی به برجام باز خواهد گشت. او به زودی متوجه خواهد شد که برجام توافقی است که باید به آن احترام بگذارد.

جیم اسلتری در ادامه تأکید کرد: پرزیدنت ترامپ به زودی متوجه خواهد شد که برجام بهترین تأمین کننده منافع امریکا و همه طرفهای امضاءکننده آن است.

وی یادآور شد: برجام نباید از بین برود و این را ترامپ به زودی درخواهد یافت. برجام را باید حفظ کرد و مسائل دیگر، باید مبتنی بر آن شکل بگیرد.

عضوشورای روابط خارجی آمریکا افزود: در واقع برجام باید مبنا و محور تصمیمات همه طرفهای امضاءکننده آن باشد و همه طرفها باید به آن پایبند باشند.

وی در ادامه تأکید کرد: از این وضعیتی که آمریکا به وجود آورده باید متأسف بود. امیدوارم عقلانیت در سیاست خارجی امریکا حاکم شود و از تنش با ایران دوری کنند.

جیم اسلتری در پایان گفت: حتی در این وضعیت بغرنج هم می توان به صلحی در خاورمیانه دست یافت که مبتنی بر تعهدات اعضای آن باشد.

یادآور می شود روابط امریکا و ایران پس از به قدرت رسیدن دونالد ترامپ تیره تر شده است. رئیس جمهور امریکا ایران را به برهم زدن ثبات در منطقه و حمایت از تروریسم جهانی متهم می کنند. رهبران ایران در پاسخ قول داده اند در برابر فشار واشنگتن تسلیم نشده و به دنبال کردن خط مشی سیاسی خود ادامه دهند.

هشتم ماه مه، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد که از برجام خارج می شود و نه فقط تحریم های قبلی را باز می گرداند بلکه تحریم های جدید علیه تهران را نیز اعمال خواهد کرد.

موج دوم تحریم های آمریکا که صادرات نفت را نیز شامل می شود از پنجم نوامبر اجرایی شد. برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران هشدار داد، کسانی که بخواهند مکانیزم محدودیت های علیه ایران را دور بزنند ، بلافاصله تحریم خواهند شد. واشنگتن قصد دارد اقداماتی را علیه کشورهایی که با ایران همکاری می کنند صورت دهد و کشورهایی را که به خرید نفت از ایران ادامه می‌دهند مجازات کند. گفتنی است ششم اوت ۲۰۱۸ اولین موج تحریم های آمریکا علیه ایران که پس از توافقنامه هسته ای برجام در سال ۲۰۱۵ متوقف شده بود، دوباره به اجرا گذاشته شد. تحریم های آمریکا شامل محدودیت مرتبط با تجارت ایران در زمینه طلا و فلزات گرانبها و تحریم های هواپیمایی و خودرویی هستند.