از دستان خالی و بغض فروخورده تا آن روی چهره صید پرندگان

به گزارش قائم آنلاین، چند سالی است که موضوع شکار پرندگان در فریدونکنار به موضوع داغ رسانه‌ها و مسئولان در فصل زمستان هر سال تبدیل می‌شود و همگان تلاش می‌کنند تا سهمی از این اتفاق برای دفاع از پرندگان یا صیادان داشته باشند.

اما در این میان از صید پرندگان چهره زشتی از فریدونکنار در کشور و حتی در خارج از مرزها منعکس شده که این امر برای مردم خطه مبارک بسیار ناپسند است چراکه آن‌ها توانستند در زمینه‌های مختلف موجب حفظ آبروی کشور و انقلاب باشند.

برای اینکه از نزدیک بتوانیم با نحوه صید پرندگان و اتفاقات پیرامون این موضوع بهتر آشنایی پیدا کنیم به اتفاق یک گروه مستندساز به سراغ چند دامگاه رفتیم که روایتی از این بازدید در زیر آمده است؛

با پای برهنه برای احقاق حق صیادان…
حوالی ساعت ۳ بعدازظهر است که ما به اتفاق سه نفر از گروه مستندساز راهی دامگاه‌های سطح شهرستان فریدونکنار می‌شویم و نخستین مکانی که می رویم دامگاه سوته است.

محلی‌های منطقه نام این دامگاهی را که ما قصد بازدید از آن را داریم “دوما” می‌گویند و بعد از هماهنگی‌های صورت گرفته با دامگاه‌داران و پس از طی مسیری به محلی می‌رسیم که دیگر باید از ماشین پیاده شده و با پای پیاده به محل اصلی دوما برویم.

از اینجا دیگر کار برای ما سخت می‌شود چون جاده‌های زمین‌های کشاورزی بر اثر بارندگی‌های روز قبل تبدیل به زمین گلی شده و ما هم که بدون تجهیزات و چکمه هستیم برای عبور از این جاده‌ها با کفش وارد گل و لای شدیم.

در نزدیکی محل دوما شخصی که “سیدحسن” نام داشت و راهنمای ما بود از ما می‌خواهد که کفش‌ها و جوراب‌هایمان را دربیاوریم چراکه باید از مسیری عبور می‌کردیم که احتمال می‌رفت با کفش دچار لغزش و افتادن در زمین‌های کشاورزی شویم به همین خاطر کفش‌ها را از پا جدا کرده و پای برهنه در زمین سرد جاده شالیزاری ادامه میدهیم که این وضعیت موجب تعجب و خنده تیم مستندساز می‌شود که “سیدحسن” از ما می‌خواهد سکوت را رعایت کنیم چون پرنده‌ها با شنیدن صدا محل را ترک می‌کنند.

برای اینکه خستگی ما کم شود جایی می‌ایستیم و همینجا سیدحسن به معرفی منطقه و نحوه شکار در دوما می‌پردازد و کار ضبط مستند هم آغاز می‌شود.

سیدحسن صحبت‌هایش را اینگونه آغاز می‌کند که هر دوما بالغ بر ۴ هزار متر زمین کشاورزی است و فریدونکنار بیش از ۲۰۰ دوما دارد.

وی با بیان سختی‌های این کار می‌گوید: صیادان پرنده در فصل سرد زمستان با انواع مشکلات و سختی‌ها دسته و پنجه نرم می‌کنند و با هزینه‌های زیادی که متحمل می‌شوند در پی صید چند پرنده هستند اما کسانی که اصلا آگاهی نسبت به این قضیه ندارند چهره بدی را از فریدونکنار منعکس می‌کنند.

سیدحسن درخصوص روش صید دوما می گوید: دوما بالغ بر ۳۰۰ سال از عمرش می‌گذرد و یک روش کاملا سنتی و قانونی است که محیط‌زیست هم آن را قبول دارد و بدین ترتیب است که “دوماشو” یعنی کسی از راه دوما صید می‌کند با پرورش و تربیت اردک‌های محلی آن‌ها را به پرواز درمیاورد و مرغ‌های هوایی در کنار اردک‌های محلی قرار می‌گیرند و به همراهشان به محل دوما پایین می‌آیند که بعد از قرارگرفتن در محل دوما صیاد دام را پایین می‌کشد و پرندگان هوایی در این دام قرارگرفته و اردک های محلی با آشنایی محل خروج، از دام خارج می‌شوند.

قانون باید برای همه یکسان باشد نه فقط فریدونکنار!
در حال صحبت با سیدحسن بودیم که یک پیرمرد که نشان می داد سال ها عمرش را در راه صید پرندگان گذاشته به جمع ما اضافه می‌شود و بعد از سلام و احوالپرسی گروه مستندساز از او می‌خواهد که کمی از مشکلات این شغل برای ما بگوید: او که اسماعیل حکمت‌نیا نام دارد مشکل اصلی صید پرندگان را عدم ساماندهی و مشخص نبودن قوانین صید می‌داند.

وی ادامه می‌دهد که بیش از ۵۰ سال است که به این کار مشغول است و از راه آن امرار معاش می‌کند و در حالی که شاید برخی از روزها حتی یک پرنده هم نصیب ما نشود اما برخی افراد می‌گویند که ما در روز بیش از ۵۰ پرنده صید می‌کنیم.

آقای حکمت نیا می‌گوید ما مطیع قوانین هستیم و اگر محیط زیست می‌گوید که برخی از دامگاه‌ها نباید شکار کنند پس باید درخصوص ساماندهی دامگاه‌ها اقدام مناسب انجام دهند.

وی همچنین از برخوردهای اداره محیط‌زیست هم گلایه‌مند است و عنوان می‌کند: محیط زیست با ناامن کردن تالاب، پرندگان را فراری می‌دهد و موجب می‌شود که پرنده روزها را در دریا و شب‌ها را به مناطق دیگر به غیر از تالاب فریدونکنار یا حتی شهرهای دیگر بروند و در آنجا به صورت دسته‌ای شکار می‌شوند اما در آن شهرها هیچ خبری از محیط‌زیست و دفاع از پرندگان نیست و انگار فقط در فریدونکنار پرنده صید می‌شود.

دست خالی، حکایت روزهای بسیار صیادان پرنده
بعد از صحبت‌های آقای حکمت‌نیا به محل اصلی دوما می‌رویم و از نزدیک نحوه شکار را می‌بینیم که آقای حسینی و بقیه می‌گویند که امروز اصلا صیدی نداشتند و دست خالی باید به خانه برگردند.

در حال برگشت از منطقه دوما هستیم که سوالی ذهن مرا به خود درگیر می‌کند که  با مشاهده عینی از اینکه صیادان شاید بسیاری از روزها حتی پرنده‌ای صید نکنند اما این حجم از پرندگان صید شده در بازار پرندگان فریدونکنار از کجا تامین می‌شود که بعد از طرح این سوال آقای حسینی چنین پاسخ ما را می‌دهد که؛ بسیاری از پرندگان موجود در بازار پرنده مختص به فریدونکنار نیست بلکه برای شهرهای دیگر مازندران یا حتی صید شده از استان گیلان است که نظارتی بر روی صید پرنده در آن شهرها از سوی محیط‌زیست صورت نمی‌گیرد و با توجه به اینکه تمرکز فروش پرندگان در فریدونکنار است از مناطق مختلف این پرندگان برای فروش به بازار پرنده فریدونکنار منتقل می‌شود.

کم کم آفتاب غروب می‌کند و ما از منطقه دوما روستای سوته خارج می‌شویم البته باید گفت که همچنان به اتفاق اعضای گروه پابرهنه هستیم و دیگر هوا به شدت سرد شده و در جاده شالیزاری که پر از سنگ‌ریزه است پاهای ما کرخ شده، بالاخره بعد از طی مسیری تقریبا طولانی به محل پارکینگ ماشین می‌رسیم و آنجا با شست‌وشوی دست و پاها کفش‌هایمان را به پا می‌کنیم و راهی منطقه دیگر می‌شویم.

صیادی برای جذب توریسم موثر است
به روستای ازباران که یکی دیگر از مکان‌های مهم صید پرنده در فریدونکنار است می‌رویم تا با یکی دیگر از دامگاه‌داران صحبت کنیم.

از اهالی سراغ آقای رحمت احمدی را می‌گیریم که آن‌ها آدرس مغازه او را به ما می‌دهند و با او هم صحبت می‌شویم.

آقای احمدی هم از برخوردهای نامناسب محیط‌زیست و انعکاس بدون آگاهی برخی رسانه‌ها به شدت گلایه‌مند است و می‌گوید: هنوز برای یکبار نشده که محیط‌زیست با دامگاه‌داران نشستی داشته باشد و راهکارهای مناسبی را برای صید پرنده ارائه کند.

وی با بیان اینکه صیادی پرنده از نسل‌های گذشته به ما رسیده است گفت: روش‌های سنتی صید پرندگان از دیرباز مرسوم بوده و حتی می‌تواند به عنوان یکی از راه‌های جذب توریسم باشد.

احمدی بر لزوم حفظ شان انسان‌ها تاکید می‌کند و یادآور می‌شود: بسیاری از مردم در حال حاضر برای امرار معاش اقدام به صیادی می‌کنند و این در شان مردم فریدونکنار نیست که با تفنگ تهدید شده و با چاقو تورهای آنان پاره شود یا که به خاطر صید چند پرنده دستگیر شوند.

این صیاد فریدونکناری ادامه داد: در حالی که بنابر آیات و روایات صید و شکار مجاز شمرده شده است و باتوجه به اینکه این صیادان از زمین‌های کشاورزی خود برای این کار استفاده می‌کنند اگر مسئولان به دنبال جلوگیری از صیادی هستند باید ساز و کار مناسب را فراهم کنند.

پس از صحبت‌های آقای احمدی ازباران را ترک می‌کنیم و با استراحتی کوتاه به منطقه‌ای دیگر از دامگاه‌های فریدونکنار باید برویم که به نام “لپو” معروف است و در منطقه انتهای کمربندی واقع است.

خطر واژه‌ای آشنا برای صیادان
ما با رسیدن به میدان درنا فریدونکنار که تجلی حضور پرنده نایاب سیبری در این شهرستان است می‌توانیم حس خوب پرندگان را برای مهاجرت به فریدونکنار احساس کنیم، در اینجا تعدادی از صیادان و “لپوداران” منتظر ما هستند تا با هم به محل معروف به “لپو” برویم.

پس از طی مسیری به جاده‌های شالیزاری می‌رسیم که ماشین جلویی ما که حامل دامگاه‌داران بود چراغ‌های خود را خاموش می‌کند و یعنی اینکه از این به بعد باید چراغ خاموش مابقی مسیر را طی کنیم و این برای ما که تجربه این کار را نداشتیم بسیار سخت و خطرناک بود و با احتیاط زیاد از مسیر عبور می‌کردیم اما متاسفانه جایی از مسیر ماشین ما در گل و لای گیر می‌کند و همین موجب می‌شود که دقایقی را با اضطراب سپری کنیم اما خوشبختانه توانستیم از این مخمسه نجات پیدا کنیم و به محل لپو برسیم.

ما که تا آن لحظه تصور صحیحی از “لپو” نداشتیم با یک مکان پر از آب رو به رو شدیم که برای ادامه راه باید سوار قایق چوبی می‌شدیم تا به یک کیمه (محل استراحت صیادان) برسیم.

به محض سوار شدن در قایق چوبی باز خطر را بیخ گوشمان احساس می‌کردیم چراکه قایق بسیار تکان می‌خورد و هر لحظه امکان افتادن در آب وجود داشت و آنطور که صیادان می‌گفتند عمق این آب بیش از ۱۹۰ سانتیمتر است و غرق شدن تنها اتفاقی است که می‌تواند بعد از افتادن در این آب بسیار سرد متصور بود.

این خطرها بخشی از مشکلات صیادانی است که هر روز و شب با آن درگیر هستند.

از دست دادن سرمایه‌ای برای حفظ سرمایه دیگر
بالاخره بعد از گذر از نیزارها به کیمه مورد نظر می‌رسیم و واقعا چه استراحتگاهی، به محض اینکه وارد شدیم دود چراغ نفتی چشمهای ما را سوزش آورده و موجب سردرد شد.

آقای بروجردی اولین نفری است که سر صحبت را باز می‌کند و از نحوه صید در لپو به ما می‌گوید: لپو در واقع همان زمین‌های شالیزاری است اما بعد از کشت اول کشت دیگری در آن صورت نمی‌گیرد و لپوداران با سرریز کردن آب این مکان را برای اقامت زمستانی پرندگان آماده می‌کنند که حدود ۶۰ هکتار لپو در فریدونکنار وجود دارد.

وی ادامه می‌دهد: صید پرنده در این مکان به این صورت است که پرندگان برای اقامت و پیدا کردن تغذیه در آب‌های لپو فرود می‌آیند و لپوداران با برافراشتن دام‌های هوایی منتظر می‌مانند تا پرندگان اگر پرواز کردند و به دام افتادند آنها را صید کنند.

بروجردی یادآور می شود که پرندگانی که از راه دامگاه لپو صید می‌شوند فقط “پرلا” هستند که این نوع از پرنده بومی است و از نظر قانونی هم صید این پرنده ممنوع نیست.

وی خاطرنشان می‌کند: در حالی که لپوداران می‌توانند با کشت دوم برنج و زحمت کمتر سرمایه بیشتری به دست آورند اما به خاطر حفظ میراث نسل‌های قبل این کار را رها نمی‌کنیم.

اقدام خودجوش صیادان در ساماندهی دامگاه‌ها
آقای مصباح نفر بعدی است که پای به میدان سخن می‌گذارد و اظهار می‌کند: برخی از رسانه‌های ناآگاه فقط برای پرکردن خط خبری خود موجب زیرسوال بردن فریدونکنار می‌شوند که این امر به هیچ عنوان پسندیده نیست.

وی ادامه داد: همچنین برخی از مسئولان با جمع‌آوری و پاره کردن دام‌های هوایی و خراب کردن منطقه موجب تهییج مردم می‌شوند که این به هیچ وجه کار درستی نیست بلکه باید چاره‌ای اساسی اندیشید.

مصباح با بیان اینکه کار و سنت دیرینه را نمی‌توان به یکباره به هم زد گفت: در حالی که برخی از مسئولان فریاد بیکاری سر می‌دهند پس چرا به دنبال از بین بردن اشتغال افراد بومی هستند که در ۶ ماهه دوم سال هیچ منبع درآمدی ندارند و این تنها راه امرار معاش آنها است.

وی ادامه داد: امسال با شکار کم پرنده هنوز مخارج و هزینه دام من درنیامده است و به مدت ۲۰ روز است که بیخیال آن شده‌ام اما مشخص نیست چطور برخی از مسئولان و رسانه‌ها با عناوین مختلف فریدونکنار را قتلگاه پرندگان می‌دانند و فکر می‌کنند ما هر شب بیش از ۵۰ پرنده شکار می‌کنیم.

مصباح با اشاره به برخی از فعالیت‌های صیادان در ساماندهی دامگاه‌داران اظهار کرد: صیادان با جمع آوری اسپیکرهایی که برای تله پرندگان صدای مشابه را تولید می‌کنند و همچنین با کاهش ارتفاع و تعداد دام‌های هوایی به صورت خودجوش در ساماندهی دام‌گاه‌ها اقدام کردند.

دردهای صیادان در بغض خلاصه می‌شود
وی با اشاره به آقای آهنگر که یکی دیگر از صیادان است می‌گوید: آقای آهنگر و بسیاری از دامگاه‌داران دیگر از لحاظ معیشتی به این کار نیازمند هستند، در همین لحظه آقای آهنگر صحبت‌های مصباح را قطع می‌کند و در ابتدای سخنش خدا را شاهد می‌گیرد که تمامی حرف‌هایش از روی صداقت است.

آهنگر می گوید: حدود ۸۰ روز است که حتی یک پرنده نصیب من نشده و این در حالی است که لپو را از فرد دیگری اجاره کرده‌ام و اگر هم پرنده‌ای صید کنم باید نصفش را به صاحب این مکان بدهم.

وی که بغض سنگینی گلویش را فشار می‌دهد بغضش را فرومیخورد و ادامه می‌دهد: دو فرزند دانشجو دارم و به خاطراینکه منبع درآمد دیگری ندارم مجبورم برای کسب روزی حلال وارد کار صیادی شوم.

آهنگر خطاب به ما می گوید: امشب شبی صاف است و شما برای آمدن به اینجا دردسرها و خطرهای مختلفی را احساس کردید؛ تصور این را بکنید که اگر هوا بارانی و طوفانی شود اینجا به چه شکل است و تمام شب‌ها چه صاف و چه بارانی ما اینجا هستیم و شب های طوفانی خطرات زیادی ما را تهدید می‌کند که خانواده ما چشم انتظار و نگران می‌شوند.

آهنگر با انتقاد از برخی رسانه‌ها و مسئولانی که ندانسته اقداماتی را انجام داده و حرف‌هایی را منتشر می‌کنند گفت: ما از مسئولان و رسانه‌هایی که مدعی هستند تعداد بالایی از پرنده‌ها هر شب توسط ما شکار می‌شود دعوت می کنیم که بیایند از نزدیک با ما شب تا صبح بمانند و ببینند تعداد پرنده‌های صید شده ما به چه میزان است و آیا می‌توانند وضعیت ما را تحمل کنند؟

به گزارش بلاغ، این روایتی عینی بود از یک روز در کنار صیادان پرنده در فریدونکنار که با مشقت‌های فراوان در پی کسب روزی حلال هستند.

اما پیشنهاد به مسئولان؛ مسئولان محیط زیست و دیگر مسئولان می‌توانند با ساماندهی صیادان و تعیین دامگاه‌های مجاز و همچنین تعریف درست از قوانین از اقدامات غیرقانونی جلوگیری به‌عمل آورده و از ظرفیت‌های وجود پرندگان و این دامگاه‌ها برای جذب توریست استفاده کنند.

اما سوالی که اینجا مطرح می‌شود این است که محیط‌زیست به آن مقداری که در زمینه شکار پرندگان در فریدونکنار حساسیت به خرج می‌دهد، چه زمانی می‌خواهد در موضوعات دیگر مانند انباشت زباله، آلودگی دریا و دیگر موارد زیست محیطی ورود پیدا کند؟