خطبه‌های سال ۷۶ هاشمی به نفع «ناطق» تمام شد یا «خاتمی»؟

آیت‌الله هاشمی در خطبه‌های نمازجمعه که در تاریخ ۷۶/۲/۲۷ ایراد کرد، درباره احتمال تقلب در انتخابات ریاست‌جمهوری که قرار بود در تاریخ ۲ خردادماه برگزار شود، چنین گفت: “باید واقعاً مسئولان اجرایی و ناظران به گونه‌ای کار بکنند که خیال مردم راحت باشد، البته این را هم می‌دانم که عده‌ای هستند که ما هر کاری بکنیم آن‌ها حرف منفی می‌زنند که درست نبود و تقلب شد. اما اینکه ما خودمان کار بکنیم و سند بدهیم و واقعاً این کار را بکنیم خوب این پیش خداوند باید جواب بدهیم، حال هرکس که می‌خواهد باشد، هر مقامی از رئیس جمهور، شورای نگهبان، وزارت کشور، ائمه جمعه، ‌ناظران همه و همه، فرض براین است که ما طبق قانون اساسی و همچنین توصیه‌های رهبر معظم انقلاب می‌خواهیم مردم به پای صندوق بیایند و رأیشان را بدهند، ما از مردممان که نمی‌ترسیم، مردم ما که تا به حال هرجا انبوه مردم بودند ما سود کرده‌ایم. بنابراین به نظر می‌رسد آن‌ها، من به خصوص مجریانی که مسئولیت من هم آنجا هست مخاطبم آن‌ها هستند، واقعاً این خیانت قابل بخشش نیست و امروز هیچ گناهی را بدتر از این نمی‌دانم که کسی به خودش حق بدهد که در آراء مردم دست ببرد یا جریان را منحرف کند.”

علی‌اکبر ناطق‌نوری در خاطرات خود درباره علل شکستش در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۷۶ چنین می‌گوید: “وقتی من از سیاست‌های  اقتصادی دولت و شخص ایشان(هاشمی رفسنجانی) دفاع کردم، می‌گفتند پس ناطق که شق‌القمری نمی‌کند و تحولی در کشور ایجاد نمی‌شود…”

در آن زمان، علی‌اکبر ناطق نوری کاندیدای جامعه روحانیت مبارز و جریان راست بود و در مقابل نیز، سید محمد خاتمی به‌عنوان کاندیدای مورد ائتلاف کارگزاران سازندگی و مجمع روحانیون مبارز به میدان آمده بودند تا رقابت کنند. حمایت‌های پیاپی ناطق‌نوری از هاشمی رفسنجانی در آن سالها در قامت رئیس مجلس شورای اسلامی، موجب شده بود که این ذهنیت در اکثریت جامعه شکل بگیرد که ناطق همان هاشمی است و راه وی را ادامه می‌دهد.

علی‌ اکبر ناطق‌نوری در خاطرات خود درباره علل شکستش در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۷۶ چنین می‌گوید: “وقتی من از سیاست‌های  اقتصادی دولت و شخص ایشان(هاشمی رفسنجانی) دفاع کردم، می‌گفتند پس ناطق که شق‌القمری نمی‌کند و تحولی در کشور ایجاد نمی‌شود! او هم راه رفسنجانی را ادامه می‌دهد. طبیعتا این جریان اثر خود را روی آراء می‌گذاشت. در واقع یکی از عواملی که سبب شد من رای نیاوردم، حمایت من از آقای هاشمی به این بیانی که عرض کردم بود و حمایت از آقای هاشمی چوب خوردن داشت.”

خطبه‌های نمازجمعه درباره احتمال تقلب در انتخابات و کاریکاتور معروف روزنامه گل آقا، موجب شد تا حدی انتخابات به سمت خاتمی هدایت شود و این شائبه به جود بیاید که هاشمی نیز  طرفدار رای آرودن خاتمی است.

ناطق‌نوری در خاطرات خود می‌نویسد “یکی دیگر از عوامل عدم موفقیت من در پیروزی انتخابات، موضع‌گیری آقای هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری بود. بنظر من ایشان مقهور جوسازی‌هایی شد که می‌گفتند تقلب می‌شود…”

اما موسوی خوئینی‌ها با رد این ادعا، معتقد است این خطبه در حمایت از ناطق نوری قرائت شده بود.

وی در گفتگوی اخیر خود درباره خطبه سال ۷۶ هاشمی و تاثیری که به قول خاتمی “در شکل‌گیری حماسه دوم خرداد” داشت، می‌گوید: بعضی فکر می‌کنند ایشان در حمایت از آقای خاتمی آن خطبه را خوانده در حالی که ما بعد از آن خطبه جلسه‌ای داشتیم، این طور که یادم هست جلسه مجمع تشخیص بود، الان البته تردید دارم. بهرحال، موضوع خطبه نمازجمعه ایشان بصورت خارج از دستور کار مطرح شد. خیلی سال گذشته اطمینان ندارم ولی گمان می‌کنم آقای ولایتی مطرح کرد. ایشان خارج از دستور جلسه راجع به همین خطبه آقای هاشمی صحبت کرد. برداشت آقای ولایتی هم گویا این بود که این خطبه به نفع آقای خاتمی است. در ذهنم هست بعد از ایشان هم آقای طبسی می‌خواست در تأیید صحبت‌های آقای ولایتی صحبت کند. من که احساس کردم فضای خاصی هست، نوبت گرفتم که صحبت کنم. آقای هاشمی شاید احساس کرد که الان اگر من هم صحبت کنم، بحث ممکن است تند شود، لذا گفت: (قریب به این مضمون) من تعجب می‌کنم آقایان چرا این صحبت‌ها را می‌کنید. علاقه‌مندان آقای ناطق و دوستان ایشان به من مراجعات مکرر کردند، از جمله قبل از اینکه از خانه برای نمازجمعه حرکت کنم، به خانه‌ام هم زنگ زدند و از احتمال تقلب ابراز نگرانی کردند. من به خاطر اینکه آنها تلفن زدند و مکرر به من مراجعه کردند، آن خطبه را خواندم. در حقیقت طرفداران آقای ناطق، نگران بودند که طرفداران آقای خاتمی، تقلب کنند.”

شاید این برای اولین‌بار باشد که یکی از چهره معروف سیاسی، آن خطبه‌های هاشمی را به نفع ناطق نوری تفسیر می‌کند چراکه اکثریت اصلاح‌طلبان و حتی شخص ناطق‌نوری در خاطراتش می‌گوید این صحبت‌ها اثر سوء بر جامعه گذاشت و به نفع خاتمی تمام شد.

ناطق در خاطرات خود می‌نویسد “یکی دیگر از عوامل عدم موفقیت من در پیروزی انتخابات، موضع‌گیری آقای هاشمی رفسنجانی در انتخابات ریاست‌جمهوری بود. بنظر من ایشان مقهور جوسازی‌هایی شد که می‌گفتند تقلب می‌شود. ایشان می‌خواست به‌عنوان رئیس قوه مجریه که وزارت کشور هم زیر نظر ایشان است ژست بگیرد که نخیر. من هستم و نمی‌گذارم تقلب شود. لحن صحبت ایشان که چرا می‌خواهید تقلب کنید، به‌معنای تایید آن همه جوسازی بود…. خطبه ایشان در نمازجمعه واقعا اثر بسیار سوئی در جامعه داشت و هیچ توجیهی هم نداشت.”

حجت‌الاسلام موسوی خوئینی‌ها در ادامه این گفتگو درباره حمایت هاشمی رفسنجانی از ناطق‌نوری معتقد است “اگر این برداشت صحیح باشد که آقای هاشمی در حمایت از آقای خاتمی آن سخنان(خطبه‌ها) را مطرح کرده است، اما هیچ علامت و نشانه‌ای در آن زمان وجود نداشت که ثابت کند آقای هاشمی آقای خاتمی را بهتر از آقای ناطق می‌دانست. آقای هاشمی تصور می‌کرد آقای ناطق ادامه‌دهنده همان سیاست‌ها و راهی است که خود داشته است چون آقای ناطق خیلی به آقای هاشمی نزدیک بود.”