اینستکس امتیاز می‌خواهد اما نه تعهد حقوقی است و نه ضدتحریم!

به گزارش قائم آنلاین، یوسف مولایی در روزنامه آرمان درباره کانال موسوم به اینستکس نوشت: بسته پیشنهادی یا مکانیزم مالی که به منظور نحوه تعامل مالی ایران و اتحادیه‌ اروپا در چارچوب برجام و به نوعی با رعایت محدودیت‌هایی که آمریکا در چارچوب تحریم‌ها اعمال کرده، برنامه پیچیده‌ای است.
در بعد حقوقی، بحث این است که چارچوب حقوقی‌اش چگونه باید باشد که بتواند ضمانت‌های اجرایی موثری داشته باشد که در اینجا از جزئیات اطلاع چندانی در دست نداریم. درواقع به آن صورت ضمانت اجرایی موثری ندارد که اگر زمانی نخواهد اجرا شود، ایران بتواند از باب مسئولیت، اتحادیه اروپا را به پاسخگویی وادار کند. در حقیقت به لحاظ حقوقی فعلا بیشتر داوطلبانه به نظر می‌رسد تا اینکه یک تعهد حقوقی در چارچوب حقوق بین‌الملل باشد و برای ایران این حق را ایجاد کند که اگر اتحادیه اروپا این برنامه را اجرایی نکند یا این کانال مالی را فعال نکند یا زمانی بخواهد آن را کم تحرک یا دامنه عملش را محدود کند، ایران حق اعتراض داشته باشد یا حتی درخواست خسارت کند.
پس به لحاظ حقوقی چندان چارچوب محکمی ندارد. یا حداقل مسائلی که تا اینجا مطرح شده این را نشان نمی‌دهد، مضاف بر اینکه یک مقدار هم فعلا مقید به این است که ایران کنوانسیون‌ها یا مکانیزم‌های مربوط به مقابله با پولشویی و تامین مالی تروریسم در چارچوب سی‌اف‌تی، پالرمو و اف‌ای‌تی‌اف را به مرحله اجرا بگذارد که تا حدودی موضوع را مشروط و ایران را با چالش روبه‌رو می‌کند. در حوزه اقتصادی هم دامنه عملی محدودی دارد و اینطور نیست که همه مبادلات و مراودات مالی ایران و اتحادیه اروپا را دربر بگیرد. فعلا به یک حوزه محدود تجاری که شامل دارو و مواد غذایی است، منتهی می‌شود. درواقع نمی‌دانیم در رابطه با نفت چگونه می‌خواهد عمل کند و شرکت‌های اروپایی یا فعالان اقتصادی که می‌خواهند وارد بازار نفت ایران به منظور خرید یا فروش تکنولوژی و ارسال خدمات مربوط به صنعت نفت شوند، چگونه در این مکانیزم مالی باید عمل کنند.
در مورد بیمه، کشتیرانی و مسائل مختلفی که جنبه‌های گسترده تجارت بین‌الملل را دربر می‌گیرد هم وضع به همین صورت است. پس در بعد اقتصادی هم از جزئیات اطلاع چندانی نداریم و احتمالا در آینده ابعاد آن روشن خواهد شد. در بخش فنی هم نمی‌دانیم چنین مکانیزمی که برای اولین بار تجربه می‌شود در عمل و در مرحله اجرا چقدر توان این را دارد که با توجه به مشکلات احتمالی آینده مخصوصا فشارهایی که آمریکا برای اینکه تحریم‌هایش نتیجه بخش باشد، به لحاظ فنی از توانمندی برخوردار است؟ به لحاظ مالی آیا از قوانین و کارآمدی لازم برخوردار است که نیازهای مالی ایران را در رابطه با بازار مالی جهانی حداقل در آنچه مربوط به معاملاتش با اتحادیه اروپاست را تامین کند؟