پاکستان، ایرانی‌ترین همسایه جمهوری اسلامی ایران در منطقه

به گزارش قائم آنلاین، محمد نیک بخش در آستانه سفر نخست وزیر پاکستان به ایران در دو یادداشت جداگانه که در اختیار خبرگزاری ایسنا قرار داده، به بررسی روابط ایران و پاکستان و پتانسیل‌های موجود در دو کشور برای توسعه روابط پرداخته است.

او در یادداشت اول خود به بررسی روابط تاریخی ایران و پاکستان پرداخته بود، و در یادداشت دوم خود با عنوان «پاکستان زیبا» نوشته است: “پاکستان کشوری پهناور و زیبا واقع در منطقه غرب آسیا و همجوار دریای عمان است که با برخورداری از منابع بی پایان طبیعی و مساحتی بیش از ۸۰۰ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر ۲۰۰ میلیون نفر در زمره بزرگترین و غنی‌ترین تمدن‌های آسیایی بشمار می‌رود. به رغم پیشرفت‌های فراوان در عرصه‌های گوناگون، پاکستان فرهنگ سنتی و پیشینه غنی تاریخی خویش را کماکان حفظ کرده و بدان می بالد. پس از استقلال این کشور از هند در اوت ۱۹۴۷، ایران نخستین کشوری بود که بر پایه اشتراکات تاریخی و فرهنگی، پاکستان را به رسمیت شناخت. تنها سه دهه بعد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹، پاکستان هم به عنوان نخستین کشور جمهوری اسلامی ایران را به رسمیت شناخت. از آن زمان به بعد دو کشور مورد حمایت یکدیگر قرار گرفته و همواره سیاستی همسو و همگن با یکدیگر داشته‌اند. پاکستان ایرانی‌ترین همسایه جمهوری اسلامی ایران در منطقه است و از دیر باز دو کشور مراودات و تعاملات گوناگونی در عرصه‌های مختلف داشته‌اند تا آنجا که مرز مشترک دو کشور به طول نهصد کیلومتر به مرز دوستی شهرت یافته است. پاکستان با برخورداری از جمعیت جوان و پویا و با تکیه بر نیروی نظامی قدرتمند خود در تحکیم صلح و ثبات منطقه نقش بسزایی دارد.

همجواری در مرزها، اشتراکات تاریخی، فرهنگی و مذهبی، عزم راسخ دولت و مردم دو کشور برای افزایش تعاملات و همکاری با یکدیگر، وجود حس اخوت و برادری میان دو ملت، اشتراک در منافع و مصالح اقتصادی و امنیتی، در کنار ده‌ها زمینه مشترک دیگر از زمره وجوه پر اهمیت بررسی روابط این دو همسایه است. یکی از نکات حائز اهمیت در روابط دو کشور این است که پاکستان تا کنون در هیچ ائتلافی علیه جمهوری اسلامی ایران شرکت نداشته و دو کشور تا کنون هیچ‌گونه جنگ یا نزاعی را با یکدیگر تجربه نکرده‌اند. اختلافات پراکنده مرزی نیز همواره با تکیه بر عقلانیت و خویشتن داری و از طریق مسالمت آمیز و با تاسی بر روحیه صیانت از پیوندهای برادری و اخوت و اشتراکات فراوان یکدیگر حل و فصل شده است. بعلاوه پاکستان همواره مخالفت خود با فشارها، تحریم‌ها و تهدیدهای موجود علیه جمهوری اسلامی ایران را با صراحت بیان داشته و تاکید کرده که پاکستان هرگز سرزمین یا مرزهای خود را در اختیار هیچ قدرتی قرار نمی‌دهد تا با استفاده از آن به تمامیت ارضی ایران تعدی شود.

ایران و پاکستان با برخورداری از پیشینه غنی اشتراکات تاریخی و فرهنگی و با برخورداری از ظرفیت‌های متعدد همکاری به عنوان دو کشور دوست و برادر همواره در مواقع حساس و دشوار پشتیبان یکدیگر بوده‌اند. همکاری این دو کشور در نهادها و مجامع بین المللی از جمله در قالب سیاست عدم تعهد و از طریق آرای همسو در جهت اهداف و منافع مشترک یکدیگر توانسته است فضای اشتراکی خوبی بین دو کشور به وجود آورد. دو کشور همواره تمایل خود به وجود روابط حسنه و مسالمت آمیز بر اساس حسن همجواری و گسترش روابط در کلیه عرصه‌ها را در دستور کار قرار داده و علیرغم تلاش‌های فراوان از سوی برخی از قدرت‌ها هرگز روابط حسنه، الویت همسایگان و پیشرفت منطقه را قربانی منافع زودگذر و ناپایدار نکرده‌اند.

پاکستان از زمان استقلال خود، پیشرفت‌های خیره کننده‌ای در عرصه‌های مختلف داشته است که مهم‌ترین آنها دستیابی دانشمندان این کشور به فناوری هسته‌ای به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و حساس‌ترین تکنولوژی‌ها در دوران علم معاصر است. بر پایه پیوندهای عمیق تاریخی و فرهنگی و اصل دوستی و مودت مردمان این دو سرزمین، معضلات و مشکلات بیش از اینکه رنگ و لعاب بحران یا چالش داشته باشد، بیشتر به مثابه یک گلایه مندی است و دو ملت با تکیه بر منطق همگرایی و عقلانیت همواره بر رفع گلایه مندی های یکدیگر اهتمام ورزیده و با درک عمیق و صحیح از دغدغه‌ها و موقعیت حساس یکدیگر با ظرافت خاصی روابط را مدیریت کرده و از آن تحت هر شرایطی صیانت کرده‌اند.

از طرفی ساکنان فهیم و اصیل مناطق مرزی دو کشور با آگاهی از واقعیات موجود و چالش‌های فراروی حاکمان متبوع خود، با تکیه بر مراودات اقتصادی و تجاری، همزیستی مسالمت آمیزی را در عین تکثر و گوناگونی قومی و مذهبی در پیش گرفته و تابلویی زیبا و رنگین از اختلافات و اشتراکات را به منصه ظهور می‌گذارند. مرزنشینان، حافظ مرز و تمامیت ارضی و یکپارچگی دو ملت و کشور بوده و با وجود برخی از کاستی‌ها از سرزمین خود در برابر ناملایمات صیانت کرده و بحران‌ها و اختلافات را با منطق، خردورزی و ادراک صحیح از وقایع منطقه حل و فصل می‌کنند. لذا حفظ استقلال و تمامیت ارضی یکپارچگی و حفظ مرزهای کنونی بدون هرگونه مماشات با جنبش‌های تجزیه طلب و افراطی در دو سوی مرز که دیر زمانی کانون انواع اختلافات بوده است از اهمیت فراوانی برای طرفین برخوردار است.

ر ونق اقتصادی و تداوم تجارت پایدار در راستای توسعه و آبادانی منطقه و متعاقباً تأمین نیازهای اولیه و ضروری و خواسته‌های بر حق ساکنان شریف و سخت کوش مناطق مرزی دو کشور، شاه کلید حل بسیاری از معضلات و مشکلات موجود در منطقه است زیرا عدم رونق اقتصادی، فقر، توسعه نیافتگی و مشکلات معیشتی سنگ بنای بحران‌هایی است که در صدر آن معضل تروریسم، فرقه گرایی و تجزیه طلبی قرار دارد. از این رو توسعه پایدار و فقر زدایی در کنار افزایش زیر ساخت‌های مدرن شهری و ایجاد منابع پایدار درآمدی جهت ارتزاق عزت مندانه مردمان شریف این منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است.

پیشگیری از بروز معضل تروریسم بر مبارزه صرف با تروریسم رجحان دارد زیرا به دلیل فقر و توسعه نیافتگی فراگیر، این منطقه کانون تمرکز گروه‌های تروریستی و تکفیری شده و این گروه‌ها از ظرفیت فقر و افراطی گرایی و عقب ماندگی بهره برداری و آن‌را فرصتی مغتنم برای ایجاد آشوب و بحران قلمداد می‌کنند. از همین روی جدیت در پیگیری و اجرای پروژه‌های بلند مدت و بزرگ اقتصادی گامی است مهم در جهت توسعه رفاه و آبادانی منطقه که بدون پشتیبانی از پروه‌های اقتصادی امکان پذیر نیست. تحقق این امر می‌تواند کانون تروریسم در منطقه را به شاهراه توسعه و احیای ابتکار عمل‌های باستانی از جمله جاده ابریشم تبدیل کند لذا لزوم سرمایه گذاری بیشتر با تاکید بر فقر زدایی، اشتغال زایی، بهبود رفاه و اوضاع معیشت مردم منطقه باید در صدر امور و سیاست گذاری‌های کلان پایوران سیاسی دو کشور قرار گیرد. ظرفیت عظیم اقتصادی و تجاری و وجود زمینه‌های بیشمار همکاری در عرصه‌های گوناگون از جمله حمل و نقل، امنیتی و مرزی، انرژی، سرمایه گذاری در امور گردشگری، سیاحتی و زیارتی و سرمایه گذاری مشترک جهت بهره برداری بلند مدت می‌تواند زمینه ساز فقر زدایی، توسعه پایدار و ایجاد اشتغال در منطقه باشد. تحقق این مهم در جهت ارتقای سطح کیفی و کمی زیر ساخت‌های کلان دو کشور به عنوان عامل اساسی در مبارزه و پیشگیری از تروریسم و افراطی گرایی قلمداد می‌شود. به طور نمونه جاذبه‌های گردشگری منطقه، محیطی بکر و بستر مناسبی برای افزایش همکاری‌ها جهت توسعه و آبادانی و بهبود معیشت و سطح رفاه مردم محلی به دست می‌دهد. وجود این بسترهای بکر در کنار ظرفیت‌های عظیم و بالقوه اقتصادی و تجاری، ضرورت افزایش همکاری‌ها در زمینه‌های متعدد و لزوم اعتماد سازی و برطرف کردن سو تفاهمات را دو چندان می‌کند.

در نهایت عزم و اراده معطوف به عمل در راستای مبارزه با معضل تروریسم، قاچاق کالا و مواد مخدر، قاچاق انسان، جلوگیری از نقش دولت‌های فرامنطقه‌ای در ایجاد و کنترل آشوب و نابسامانی در روابط دولت‌های منطقه از یک سو، و تشدید و تداوم همکاری‌های همه جانبه به ویژه در زمینه اقتصاد و تجارت از سوی دیگر نقش بسزایی در تثبیت صلح و ثبات در منطقه دارد.