پس از غارت شیرهای سنگی، نوبت به سنگ‌قبرهای صفوی رسید

به گزارش قائم آنلاین، حالا هنوز یکی دو ماه بیشتر از اعلام نظرِ مجدد درباره‌ی ارزشمند و تاریخی بودن محوطه‌ی قبرستان «هفشجان» در بخش مرکزی شهرستان شهرکرد استان چهارمحال و بختیاری نمی‌گذرد، اما به نظر می‌رسد کلنگِ افرادی می‌خواهد خیال مسؤولان میراث فرهنگی را نسبت به ساماندهی این قبرستان تاریخی راحت کند.
اواسط اسفند سال گذشته بود که فهیمه پاداش – عضو شورای شهر هفشجان – در استان چهارمحال و بختیاری از بررسی‌های انجام شده روی حدود هزار سنگ‌قبر قبرستان شهر هفشجان خبر داده بود که قدمت‌شان به دوره‌های صفوی تا قاجار برمی‌گردد، محوطه‌ای که مرداد سال ۱۳۸۱ به شماره ۵۹۹۹ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و برخی از آن‌ها متعلق به خوانین و مردم عادی هستند.

او حتی از وجود علامت‌های مخصوصی روی سنگ قبرهای قبرستان شهر هفشجان خبر داده بود که قشرهای مختلف مردم را از یکدیگر جدا می‌کند و سنگ قبرهای تاریخی که برخلاف سایرِ آن‌ها، همگی به حالت ایستاده قرار گرفته‌اند، اما از آسیب‌های وارد شده به این سنگ‌قبرهای قدیمی نیز حرف زده بود که بر اثر عوامل مختلفی مانند گرما و سرما در معرض آسیب قرار گرفته‌اند و از لزوم رسیدگی به آن‌ها خبر داده بود.

اما حالا همه‌ی این اتفاقات به کنار، گویا عده‌ای قصد دارند خیال شورای شهر و میراث فرهنگی که به نظر نمی‌رسد توجه چندانی به این محوطه‌ی تاریخی داشته باشد را راحت کنند و با تیشه و کلنگ به جان سنگ‌قبرها افتاده‌اند و حتی یکی از قدیمی‌ترین سنگ‌قبرها از دوره‌ی صفویه را نیز به طور کامل تخریب کرده‌اند.

حسین رستمی – فعال میراث فرهنگی این منطقه تاریخی – در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: قبرستان «بُزلُر» بزرگترین گورستان تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی استان چهارمحال و بختیاری است که متأسفانه با وجود دارا بودن حداقل بیش از یک هزار سنگ قبر صفوی، افشاری، زندی و قاجاری در ۱۵ کیلومتری شهرکرد تخریب در حال تخریب است، اما کمترین توجهی از سوی میراث‌فرهنگی نسبت به این قبرستان نمی‌شود.

او با اشاره به ساخت فیلم شیرسنگی به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی در دهه ۶۰ اظهار می‌کند: در فیلم همین بخش‌ها از قبرستان نشان داده می‌شود و به خوبی واضح است که صدها شیر سنگ تاریخی در کنار همین قبرهای عادی قرار گرفته‌اند، مردم بومی نیز همین را می‌گویند. اما حالا از آن شیرهای تاریخی حتی یک سنگ قبر در قبرستان باقی نمانده است.

وی سنگ‌قبرهای باقی مانده در این قبرستان رانمونه‌ای از یک موزه سنگی با توالی فرهنگی سیصد ساله می‌داند و ادامه می‌دهد: متأسفانه یکی از مهم‌ترین قبور تاریخی استان و قبرستان هفشجان (بزلر) چند روز قبل درست تا جایی که کتیبه تاریخی متوفی حک شده بود، تکه تکه شده، براساس نوشته‌های باقی مانده روی سنگ قبر آن متعلق به ۱۰۱۹ قمری یعنی حدود ۴۲۱ سال قبل بوده است.

رستمی با اشاره به این‌که در تماس با میراث‌فرهنگی تلاش کرده تا متولیان آثار تاریخی کشور را از این اتفاق آگاه کند، می‌گوید: در فیلم تعداد زیاد شیرهای شسنگی به وضوح مشخص است، اما از همان سال تا ابتدای دهه هشتاد این قبرستان تاریخی به مرور به یکی از گورستان‌های غارت شده تبدیل شد که امروز تقریباً نمونه‌ی بارزی از شیرهای سنگی ندارد.

مسعودجعفری جوزانی – کارگردان شیرسنگی – در گفت‌وگو با ایسنا، با شنیدن خبر تخریب سنگ‌قبرهای این قبرستان با افسوس گفت: معمولاً در هر نقطه از کشور یا حتی در کشورهای دیگر، هر چیز که برای تاریخ و تمدن خود می‌سازند را حفظ می‌کنند، نه این‌که به جان آن بیفتند تا نابود شود.

گورستان تاریخی بُزلَر هفشجان به اعتقاد صاحب‌نظرانی مانند پرویز تناولی (از معروف‌ترین مجسمه سازان ایران کتابی درباره این مجسمه‌ها چاپ کرده که شیر سنگی هفشجان را از مهم‌ترین نمونه‌های ایران برشمرده است) از بی‌نظیرترین قبرستان‌های تاریخی و هم‌تراز با تخت فولاد اصفهان بوده است. شیرهای سنگی معمولاً روی گور پهلوانان یا شهدا یا جوانان گذاشته می‌شد. روی بدنه تندیس شیر سنگی نقش تفنگ، شمشیر، خنجر، بته‌جقه یا سرو خمیده که نشانه جاودانگی روح است، اسب سوار با شمشیر، اسب زین شده آماده برای رحلت، نیزه و درخت حک شده است.

علاوه بر شیرهای سنگی، سنگ‌مزارها به‌صورت سنگ گورهای افقی، عمودی یا محرابی، صندوقی و تندیس‌وار بوده‌اند. این سنگ گورهای گورستان تاریخی بزلر نیز قابل توجه است، برخی از آن‌ها به‌صورت عمودی و برخی دیگر به شکل افقی نصب شده‌اند و همگی دارای تزئین هستند.