از«سحرخوانی» و «روزه سری» تا برپایی مراسم وداع در سوادکوه

به گزارش قائم آنلاین، در مناطق کوهستانی استان مازندران و در روستاهای دوردست شهرستان سوادکوه و کوه‌های ۲ هزار شهرستان تنکابن و منطقه بندپی شهرستان بابل و به‌ویژه در چهاردانگه و دودانگه و روستاهای بهمنان، اتو، لاجیم، ولوپی، پیرنعیم، امیرکلا، ولوکش، سی پی سوادکوه و روستاهای دیگر، رسم و رسوم ویژه ماه رمضان همچنان ادامه دارد.

مردم سوادکوه در این ماه صله‌رحم را به‌جای آورده و به فقرا، محرومان و آشنایان افطاری می‌دهند.

*استقبال از ماه رمضان

علی کاظمی، کارشناس فرهنگ و هنر طی گفت وگویی با خبرنگار ما اظهار کرد: یکی از رسوم قدیمی سوادکوهی‌ها در ماه مبارک رمضان به استقبال رفتن این ماه مبارک است که عمدتاً سه روز آخر ماه شعبان را به استقبال ماه رمضان می‌رفتند و اگر سه روز به علت گرما یا طولانی بودن روز، مقدور نمی‌شد، یک روز را به‌طور حتم به استقبال می‌رفتند که این سنت حسنه همچنان ادامه دارد.

*سحری خوانی

وی خاطرنشان کرد: سحری خوانی از جمله رسومی است که طی آن، سحری خوانان با حرکت در کوچه‌ پس‌کوچه‌های روستا، مردم را برای سحر بیدار می‌کنند.

این کارشناس فرهنگ و هنر افزود: در قدیم به علت عدم امکانات مانند برق، روشنایی، دستگاه‌های رسانه‌ای و خستگی مردم به خاطر کار و فعالیت‌های دامداری و کشاورزی ممکن بود که عده‌ای، سحر را خواب بمانند بنابراین بعضی از مؤمنین با گرفتن حلب خالی در یکدست و چوب در دست دیگر با چوب روی حلب می‌کوبیدند و سحر خوانان با به راه افتادن در کوچه و محلات بانوای خوش «سحر برخیز»، «سحر شد بپا خیز هنگام نماز است»، «سحر برخیز که صبح صادق آمد»، مردم را برای خوردن سحر و روزه گرفتن از خواب، بیدار می‌کردند و اگر همسایه‌ای چراغ یا به گفته مازندرانی‌ها، لمپ پا (چراغ گردسوز) یا فانوس همسایه را خاموش می‌دید بلافاصله بر در خانه می‌کوبیدند و او را از سحر، آگاه می‌کردند.

*روزه سری

کاظمی به برخی رسوم دیگر اشاره و اظهار کرد: در ماه مبارک رمضان، نوجوانانی بودند که به سن تکلیف می رسیدند همانطور که آموزش و پرورش برای بچه‌های سن تکلیف، جشن تکلیف برگزار می کند؛ پدران و مادران قدیم ما نیز به تقویت انگیزه عبادی بچه‌ها، نظر مثبت داشتند و برای آنها، جوایزی را در سال اول روزه داری تعیین می کردند که به گفته سوادکوهی‌ها “روزه سری” است.

وی افزود: برای پسران به تکلیف رسیده معمولا گاو و گوسفند و برای دختران، گوشواره طلا یا انگشتر طلا جائزه تعیین می شد که این به یادگار نسل به نسل می ماند و معمولا این داستان توسط فرزندان به دوستان خود و آیندگان منتقل می شد.

*غذاهای محلی در ماه رمضان

این کارشناس فرهنگ و هنر با اشاره به غذاهای محلی در ماه رمضان، گفت: پختن حلوا، آش و نان‌های مخصوص در تنور خانگی یکی از سنت‌های دیگر سوادکوهی‌ها در ماه ضیافت الهی بود که همان کلوچه مرسوم امروزی‌ها است و معمولا با تخم مرغ و کره محلی، پخته و با سبزی ریحان بو داده می شد که طعم خاص ماه رمضان را داشت و سفره‌های افطار را تزیین می کرد.

کاظمی افزود: شیر آش، راغون دشو، شکر پلا، اوحلوا، کوکو، شامی سبزی، تخم‌مرغ و برنج و در قدیم نیز قرقناق از غذاهای محلی مازندران بود که اعتقاد داشتند خوردن این غذاها در طول روز مانع گرسنگی و ضعف می‌شود.

وی خاطرنشان افزود: سوادکوهی‌ها می‌دانستند با درنظرگرفتن شرایط آب و هوایی و با توجه به کار سخت کشاورزی، دامداری و طولانی بودن روز در زمان روزه‌داری از کدام مواد طبیعی با چه ترکیبی خوراک تهیه کنند تا تحمل این ایام برای آنان آسان شود.

این کارشناس فرهنگ و هنر خاطرنشان کرد: سوادکوهی‌ها ترجیح می‌دهند با وجود تمام مشکلات اقتصادی افطارشان را هرقدر هم که ساده باشد، با خانواده ، فامیل و آشنایان شریک شوند و بنابراین در خانواده‌های گسترده سوادکوهی، تقریباً هر شب مهمانی افطار برپا است.

*قرائت قرآن

کاظمی گفت: خواندن قرآن حتی نگاه کردن به آیات شریفه این کتاب الهی در خانواده‌های بی‌سواد و کم‌سواد معمول بود بطوریکه انس با قرآن را جزء تکلیف خود می‌دانستند و خانواده‌هایی که فرزندانشان، قرآن را ختم می‌کردند از طرف روحانی مسجد و افراد مومن، مورد تحسین قرار گرفته و به آنها، جوائزی اهدا می‌شد.

*مراسم احیای شب‌های قدر

وی اظهار کرد: مراسم احیای شب‌های قدر نیز بسیار حائز اهمیت بود و همه در مسجدها، قرآن به سر می شدند و در مصیبت مولای متقیان امیرالمومنان علی(ع) به عزاداری و نوحه سرایی می‌پرداختند.

*تعزیه خوانی

این کارشناس فرهنگ و هنر خاطرنشان کرد: تعزیه خوانی هم در روستاهای مازندران در شهادت امام علی(ع)، مرسوم بود و شبیه خوانان با زنده کردن صحنه‌های مظلومیت مولا، آنها را از عظمت فاجعه، مطلع می کردند.

*وداع با ماه رمضان

کاظمی افزود: مراسم ختم قرآن از شب ۲۷ رمضان در مساجد و تکایا جهت وداع با ماه مبارک رمضان، برگزار می‌شد و در سه شب آخر در بعضی از مساجد به صورت طولانی، آیات شریفه قرآن قرائت می‌شد و مومنین از خدا طلب مغفرت می‌کردند و یکی از دعاهای معروف آنها این بود که خدا، این بندگان را در پایان ماه رمضان ببخشاید و گناهان آنها را عفو نماید.

*دیدن ماه شوال

وی در پایان گفت: دیدن ماه شوال در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان نوعی ستاره شناسی بود که بعضی از پیران و گله داران با رفتن به قله و کوه‌ها به دنبال دیدن هلال ماه بودند و از روستایی به روستای دیگر و از شهری به شهر دیگر به انسان‌های خبره و کارشناس در زمینه رویت ماه که به آنها “چشدار” می گفتند، مراجعه می کردند و رویت ماه را به روحانی مسجد اطلاع می دادند و معمولا با گفتن اذان و کوبیدن بر طبل و در بعضی از روستاهای دور با ساز دوهل و نقاره، رسیدن عید فطر را به یکدیگر اطلاع می دادند و نماز فطر را دسته جمعی در مساجد و تکایا برگزار می‌کردند.

به گزارش بلاغ، فرهنگ هم گذشته‌نگر و هم آینده‌نگر است و گذشته همیشه چراغ راه آینده قرار می گیرد چه خوب است که متولیان و سیاست‌گذاران فرهنگ عمومی جامعه و همچنین صداوسیما جهت زنده نگه داشتن این نوع برنامه‌ها، تلاش مضاعف کرده تا فرهنگ معنوی در جامعه پایدار و برقرار بماند.