وقتی سدها زندان ماهیان می‌شود

به گزارش قائم آنلاین، امید صدیقی در گفت‌وگو  با اشاره به اینکه اولین روز جهانی مهاجرت ماهی‌ها در ۲۴ ماه می سال ۲۰۱۴ میلادی برگزار شد و از آن پس هرساله این روز با هدف آگاه‌سازی در خصوص مسائل مربوط به مهاجرت ماهی‌ها به‌صورت محلی در سراسر جهان برگزار می‌شود، گفت: این روز جهانی برای افزایش توجه و ادراک عمومی نسبت به اهمیت مسیر رودخانه‌ها، ماهیان مهاجر و نیازهای آن‌ها گرامی داشته می‌شود.

نیاز حیاتی ماهی‌ها به مهاجرت

وی با تاکید بر اینکه مهاجرت آزادانه برای دستیابی به جمعیت‌های پایدار ماهی امری ضروری است، تصریح کرد: اگرچه برخی از گونه‌های ماهی به مسافت‌های کوتاهی برای مهاجرت نیاز دارند اما برای برخی دیگر از گونه‌ها همچون ماهی آزاد، گربه‌ماهی و مارماهی پیمودن هزاران کیلومتر برای تکمیل چرخه زندگی الزامی است. در صورتی‌که این ماهی‌ها قادر به مهاجرت نباشند، جمعیت آن‌ها به کلی از بین می‌رود و این واقعه‌ای است که متأسفانه تاکنون در بسیاری از نقاط جهان از جمله ایران رخ داده است.

این کارشناس حیات وحش و آبزیان داخلی با بیان اینکه تعداد زیاد سدها و بندهایی که با مقاصد مختلف از جمله مدیریت آب، در مسیر رودخانه‌ها و سواحل ساخته می‌شوند، تولید مثل را برای ماهیان مهاجر بسیار دشوار کرده است، گفت: بر اثر فعالیت‌های مخرب انسانی از جمله برداشت شن و ماسه، تغییر مسیر رودخانه‌ها، احداث انواع سدها، تخلیه انواع آلاینده‌های صنعتی، فاضلاب‌های انسانی و زه‌آب‌های کشاورزی و صید غیر مجاز و بی‌رویه (به‌ویژه در زمان مهاجرت و تخم‌ریزی ماهیان)، رودخانه‌ها به آبراهه‌هایی مسدود، تخریب شده و مرده تبدیل شده است که کارکردهای زیستی و اکولوژیک خود را از دست داده‌اند.

صدیقی ضمن تأسف از تخریب و وضعیت نامساعد رودخانه‌های مهم و ارزشمند کشور که نقش حیاتی در تجدید نسل و تولید مثل ماهیان دارند، گفت: نمونه بارز و عینی این موضوع تخریب شدید و نابودی رودخانه‌های زاینده و حیات بخش حوضه آبریز خزر است که به‌دلیل فعالیت‌های مخرب انسانی تبدیل به رودخانه‌هایی آلوده، مسدود و ناکارآمد شده‌اند. رودخانه منتهی به دریای خزر در سال‌های نه چندان دور پذیرای میلیون‌ها ماهی مولد خاویاری، کپور ماهیان، ماهی آزاد و دیگر گونه‌های ارزشمند کوچ‌رود بو د که هر ساله در فصل تولید مثل و مهاجرت، بستر و زیستگاه حیاتی تکثیر طبیعی این ماهیان را تأمین می‌کرد، در حالی‌که اکنون به دلیل تخریب بستر این رودخانه‌ها، آلودگی شدید و احداث سدهای متعدد امکان مهاجرت این ماهیان به بالادست جهت تخم‌ریزی و تجدید نسل تقریباً غیر ممکن شده است.

این متخصص حوزه ماهیان تصریح کرد: در موارد بسیار نادر که تعدادی بسیار معدودی از ماهیان مولد مهاجر که با خوش اقبالی موفق به عبور از تمامی موانع از جمله تورها و قلاب صیادان، سدها و بندها می‌شوند، در بالادست رودخانه به‌دلیل تخریب بستر و آلودگی شدید، عمدتاً تخم‌ریزی و هم‌آوری آنها با موفقیت همراه نمی‌شود و همان تعداد معدود بچه لارو ماهیان تولیدی به دلیل آلودگی و تخریب زیستگاه بقا نیافته و قبل از رسیدن به مراحل رشد و بلوغ دچار مرگ و میر می‌شوند.

صدیقی در پایان مهمترین عامل نابودی و در معرض انقراض قرار گرفتن بسیاری از ماهیان از جمله ماهیان خاویاری را تخریب و نابودی رودخانه به عنوان بستر و زیستگاه مهاجرت و تولید مثل این ماهیان دانست و بر ضرورت اجرای هر چه سریع‌تر برنامه حفاظت، احیا و بازسازی رودخانه‌های مهم به‌عنوان مسیر مهاجرت و تولید مثل ماهیان تاکید کرد همچنین از تمامی فعالان و دوستداران محیط زیست، سازمان‌های غیردولتی و مردم‌نهاد و دستگاه‌های دولتی دعوت کرد که سازمان حفاظت محیط زیست را در حفاظت و احیای رودخانه‌ها به‌عنوان شریان‌های حیاتی کشور کمک و حمایت کنند.