“برنامه درسی پوچ”؛ مغفول یا بی‌اثر؟

به گزارش قائم آنلاین، حبیب الله رضایی و نیکو یمانی در مقاله‌ای به بررسی “برنامه درسی پوچ: مغفول یا بی اثر؟ ” پرداختند.

یکی از انواع برنامه درسی، برنامه درسی پوچ است. در ارتباط با این نوع برنامه درسی پژوهش‌های اندکی در سطح جهان صورت گرفته است و این امر نشان از بی‌توجهی پژوهشگران به این مفهوم است. هدف از این مطالعه، مروری بر مفهوم برنامه درسی پوچ از دیدگاه‌های مختلف است. این موضوع که اندیشمندان حوزه مطالعات برنامه درسی در مورد برخی تعاریف و مفاهیم بحث و چالش دارند، موضوع جدیدی نیست.

با توجه به نتایج این مقاله، صاحب نظران برنامه ریزی درسی و صاحب نظران آموزش پزشکی تعریف متفاوتی از برنامه درسی پوچ ارائه داده‌اند. واژه‌های لاتین متفاوت و معانی فارسی متفاوت برای این مفهوم به کار رفته است. از جمله معانی لغوی متفاوت برای این واژه، می‌توان به برنامه درسی بی اثر، برنامه درسی مورد غفلت واقع شده یا مغفول، برنامه درسی عقیم، برنامه درسی خنثی، برنامه درسی حذف شده و برنامه درسی کنار گذاشته شده اشاره کرد.

از دیدگاه صاحب نظران برنامه ریزی درسی، برنامه درسی پوچ موضوعاتی است که تدریس نشده است و باید راهکارهایی برای بازگرداندن آنان به برنامه درسی پیدا کرد. از دیدگاه این متخصصان اهمیت این موضوعات کمتر از موضوعاتی نیست که تدریس می‌شود.

در این مطالعه مروری پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی شامل SID، Iranmedex، Irandoc و Magiran با کمک کلید واژه‌های برنامه درسی پوچ، برنامه درسی حذف شده، برنامه درسی مغفول، برنامه درسی بی‌اثر، برنامه درسی خنثی و همچنین پایگاه‌های اطلاعاتی لاتین شامل Pubmed central و Eric و موتور جستجو Google scholar با کلید واژه‌هایNull curriculum،Neglected curriculum ، omitted curriculum مورد جستجو قرار گرفت.

در این جستجو ۷۰ مقاله و۱۵ کتاب به دست آمد که به نحوی با برنامه درسی پوچ در ارتباط بودند. پس از مطالعه آنها، ۱۸ مقاله و کتاب که به هدف مطالعه نزدیک‌تر بود مورد استفاده قرار گرفت. دو دیدگاه متخصصان برنامه‌ریزی درسی و متخصصان آموزش پزشکی در مورد برنامه درسی پوچ شناسایی و بر اساس نظرات متخصصان برنامه‌ریزی درسی، برنامه درسی پوچ آن چیزی است که مورد غفلت واقع شده است ولی بر اساس نظرات متخصصان آموزش پزشکی، برنامه درسی پوچ، برنامه درسی بی‌اثر است.

نتایج این تحقیق حاکی از این است که با توجه به تعریف متفاوت برنامه درسی پوچ از دیدگاه متخصصان برنامه‌ریزی درسی و متخصصان آموزش پزشکی پیشنهاد می‌شود، کسانی که قصد استفاده کاربردی از این مفهوم دارند در ابتدا تعریف خود را بر مبنای یکی از این نظرات مشخص کنند تا در ادامه کار دچار سردرگمی نشوند.