نگاه امام خمینی (ره) به دانشگاه از ابعاد کارکرد مبارزاتی و پایگاه علم و تمدن نوین اسلامی

به گزارش قائم آنلاین، هادی وکیلی در گفت‌وگو با ایسنا، در خصوص نقش دانشگاه در پیشبرد انقلاب با توجه به نگاه خاص امام خمینی (ره) به این نهاد اجتماعی اظهار کرد: امام (ره) به دو دلیل روشن، توجه و تمرکز خاصی به دانشگاه داشتند؛ دلیل اول اینکه دانشگاه به لحاظ فعالیت، تحرک و مبارزه علیه رژیم پهلوی و استعمار داخلی، بسیار فعال و موفق بود و امام (ره) از این حیث، دانشگاه را پایگاه و سنگر مبارزه می‌دانستند.

وی افزود: دلیل دوم بسیار عمیق‌تر است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ما باید یک نظام و حکومت اسلامی را اداره می‌کردیم. جمهوری اسلامی حتی مدعی این است که بتواند مبانی تمدن اسلامی را تأسیس و اداره کند. به نظر می‌رسد که در ذهن، اندیشه، مبانی فکری و نظری امام (ره) با توجه به اینکه یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های تخصیص تمدن و مدیریت موفق در سطح کلان کشورداری علم و دانش است، باید به علم توجه ویژه‌ای کرد.

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی بیان کرد: دانشگاه به عنوان پایگاه و مرکز تولید علم، در این جهت می‌تواند موفق باشد و به همین دلیل است که امام (ره) به دانشگاه توجه داشتند. به طور کلی نگاه امام (ره) به دانشگاه از دو بعد کارکرد مبارزاتی و پایگاه تأسیس علم و تمدن نوین اسلامی است.

وکیلی در ارتباط با علت تشکیل حلقه‌های معرفتی امام (ره) در پاریس و انتظار ایشان از تشکیل این حلقه‌ها اضافه کرد: اصولاً امام (ره) در تمام زندگی خود به طور عمومی این سبک را داشتند که علاوه بر اینکه روش رایج تدریس، بحث، گفت‌وگوی علمی، فنی و تخصصی در این حوزه را داشتند، با گروه‌ها و حلقه‌های مختلف فکری و حتی روشنفکر تحصیل‌کرده ارتباط برقرار کرده و مدام با آنان گفت‌وگو می‌کردند و حتی با خبرنگاران نیز بسیار مصاحبه می‌‎کردند.

وی خاطرنشان کرد: امام (ره) سعی داشتند در مسائل مختلف، علاوه بر ارائه دیدگاه‌های خود، فضای گفت‌وگوی روشنگرانه و روشنفکرانه مبتنی بر قوانین مرکزی خود را تدوین و ترویج دهند. به نظر می‌رسد به تعبیر امروزی ضمن اینکه امام از موازین اصلی خود مطلقاً کوتاه نمی‌آمدند، اما قائل به گفت‌وگو و آزاد اندیشی بودند، به همین دلیل این فضا را در این حلقه‌های گفت‌وگو در اطراف امام می‌توانستید مشاهده کنید. برخی از این حلقه‌ها یاران نزدیک امام (ره) بودند و در خصوص مسائل جزئی و فنی با ایشان وارد گفت‌وگو می‌شدند.

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی، تصریح کرد: این سبک امام است و به نظر می‌رسد که امروز نیز همچنان به آن نیاز داریم. هم‌اکنون مقام معظم رهبری با برگزاری جلساتی همچون دیدار با اساتید دانشگاه یا دانشجویان، بر همین روش و سبک امام (ره) حرکت می‌کنند.

وکیلی در خصوص علت کمرنگ‌شدن کرسی‌های آزاد اندیشی در دانشگاه و کارآمدی آن در میان دانشجویان، ادامه داد: این موضوع به چند مساله برمی‌گردد؛ اولین مساله این است که باید سبک آموزشی در محیط دانشگاه، باید سبکی باشد که در دانشجو نگاه انتقادی، پرسشگرانه و گفت‌وگویی را آموزش دهد و تقویت کند. ما در دانشگاه باید آموزش و پرورش و حتی در سطح دبستان باید به جامعه و نوجوان آموزش دهیم که نگاه پرسشگرانه‌ای به مسائل داشته باشند.

وی اظهار کرد: در حال حاضر ما به شکل نگران‌کننده‌ای با پدیده فضای مجازی مواجه هستیم و تمامی خانواده‌ها نسبت به این موضوع نگران هستند و ممکن است شخص و اطرافیان او از این فضا آسیب ببینند. ما باید به جوانان و نوجوانان خود بیاموزیم که استفاده از فضای مجازی اشکالی ندارد، اما باید بدانیم که نگاهی انتقادی به آن داشته باشیم.

وکیلی تصریح کرد: نوجوان و جوان باید آموزش ببینند که در این فضا هر خبر، گزارش و تیتری را باور نکنند و با احتیاط، دقت، اعتقاد و با نگاه تامل‌برانگیز به این مسائل توجه کنند؛ اینگونه متوجه خواهند شد که بسیاری از محتواهایی که در این فضا منتشر می‌شود ممکن است معتبر و درست نباشد و نباید به آن اعتماد کرد.

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی اضافه کرد: مشکل ما در دانشگاه‌ها این است که روحیه نامحسوس غرب‌زدگی وجود دارد؛ به طور مثال به دلیل اینکه فلان نظریه را فلان فیلسوف غربی گفته درست است و استاد به‌گونه‌ای آن را در کلاس مطرح می‌کند که دانشجو جسارت نقد را نداشته باشد، در حالی که فضای علم بدین شکل نیست. علم حرمت بزرگان را نگه می‌دارد، اما در عین حال محتوای گفت‌وگوی علمی باید تبیین شود.

وی گفت: این موضوع را دانشگاه باید مدنظر قرار دهد، زیرا دانشگاه تنها محیطی نیست که استاد تدریس کند و از کلاس خارج شود، بلکه باید فضای گفت‌وگو در آن ایجاد شود و استاد از دانشجو بخواهد که نگاه انتقادی داشته باشد و حتی به استاد نیز انتقاد کند.

وکیلی بیان کرد: نکته دوم برای تقویت این فضا آن است که باید پرسشگری‌های جدی ایجاد شود، دانشجو زرنگ است و متوجه می‌شود که آیا در یک مساله با او بازی می‌کنیم یا واقعاً در یک موضوع حق با اوست. در حال حاضر مشکل این است که دغدغه دانشجو در فضای دیگری است، اما ما در فضایی متفاوت با او گفت‌وگو می‌کنیم.

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه فردوسی ادامه داد: دانشجو باید احساس کند که به دغدغه او توجه می‌کنیم و راهکار علمی برای بسیاری از این دغدغه‌ها وجود دارد و دانشگاه و علم می‌تواند در حل دغدغه‌ها به او کمک کند که لازمه آن مطالعه، تحقیق، گفت‌وگو و کرسی‌های نظریه‌پردازی است.

وی خاطرنشان کرد: اگر این فضا ایجاد شود دانشجو احساس خواهد کرد راه حل مسائل او گفت‌وگوهای علمی در فضای دانشگاه است. به نظر من دانشگاه از این جهت ظرفیت بالقوه بسیار خوبی دارد و نیاز است که دانشجو، استاد و فضای دانشگاه به این سمت حرکت و از این فضا حمایت کنند.